Please activate JavaScript!
Please install Adobe Flash Player, click here for download

implants - international magazine of oral implantology

49 49 4_2015 implants Rys. 1_Schemat Torus Mandibularis. Rys. 2_Schemat Torus Palatinus. implants_egzostozy kostne dzieci można wykryć TP lub TM.4 Badano również rolę chrząstki Meckela w powstawaniu egzostoz jamy ustnej.5 U  płodu ulega ona nieznaczne- mu odgięciu w okolicy zębów przedtrzonowych i kłów. Nie dowiedziono jednak jej bezpośrednie- go wpływu na powstawanie wałów żuchwowych u dorosłych. Kolejny czynnik prawdopodobnie oddzia- łujący na powstawanie TP oraz TM stanowią hiperfunkcje oraz parafunkcje mięśni żucia. Zwiększone lub nieprawidłowe obciążenia zwar- ciowe zębów mogą skutkować pojawieniem się w pobliżu rozrostów kostnych.6-10 Clifford i wsp.9 oraz Kerdpon i wsp.10 wykazali również, że wy- stępowanie parafunkcji (np. bruksizmu) odgrywa rolę w powstawaniu wałów podniebiennych. Zaobserwowano zależność między tworze- niem się egzostoz a patologicznym starciem zębów u  osób starszych. Jest to związane z  rozrostem tkanki kostnej wzdłuż wektora sił przeciwstaw- nych.1,7,8 Sirirungrojying i wsp. stwierdzili, że obec- ność TM może być wykorzystana do oceny ryzyka wystąpienia schorzeń stawu skroniowo-żuchwo- wego wynikających z przeciążeń okluzyjnych. Eggen i  wsp.12 wykazali zależność między obecnością TP i TM a liczbą zębów w jamie ust- nej. U pacjentów z wykrytymi wałami kostnymi średnia liczba zębów jest większa niż u pacjentów bez egzostoz, a zmniejszanie się z wiekiem liczby zębów jest proporcjonalne ze spadkiem często- ści występowania TP i TM. Johnson13 potwierdził tę zależność, obserwując zanik wałów kostnych w jamie ustnej w okresie 5-7 miesięcy po ekstrak- cji zębów lub częściowej resekcji wyrostka zębo- dołowego. Z drugiej strony, Hrdlicka14 w badaniach przeprowadzonych na czaszkach Eskimosów cier- piących na szkorbut nie stwierdziła zależności po- między ekstrakcjami zębów a następczym zmniej- szaniem się rozrostów kostnych. Zanotowano również przypadek, kiedy u pacjenta w wieku 40 lat, przy pełnym łuku zębowym wykryto wcześniej nieobecne obustronne wały żuchwowe.15 Innymi, rzadziej badanymi czynnikami mo- gącymi przyczyniać się do powstania TP i TM są powierzchowne urazy wyrostka zębodołowego, nawyki żywieniowe i deficyt witaminowy w or- ganizmie oraz przyjmowanie fenytoiny.11,12,16,17 Badania przeprowadzone przez Reichart’a i wsp.18 wykazały związek pomiędzy obecnością egzostoz kostnych a  stopniem starcia zębów, natomiast Clifford i wsp.9 zaobserwowali zależność wystę- powania TM z  parafunkcjami. W  badaniach wg Eggen i wsp.12 i Al-Bayaty i wsp.16 wykazano wy- stępowanie TM oraz TP w przypadku spożywania ryb, ze względu na obecność kwasów tłuszczo- wych omega-3 oraz witaminę D, które przyspie- szają wzrost kości. Sasaki i wsp.17 zaobserwowali obecność TM oraz TP w  przypadku stosowania fenytoiny, która pobudza homeostazę wapniową oraz działa jako czynnik osteogenny. Wykrywanie Wykrywanie TP i  TM jest w  dużej mierze przypadkowe, podczas rutynowego badania kli- nicznego jamy ustnej w gabinecie stomatologicz- nym.4,12,19-22 Wały kostne zazwyczaj nie wywołują objawów z wyjątkiem przypadków nadmiernego ich rozrostu lub obecności u bezzębnych pacjen- tów, kiedy to powodują utrudnione przyleganie protez.19 Niekiedy mogą implikować zaburzenia mowy i  mechaniki narządu żucia, owrzodzenia błony śluzowej, zaleganie pokarmu lub strach przed obecnością zmiany nowotworowej. W ta- kich przypadkach najczęściej pacjenci zgłaszają się do lekarza dentysty w celu konsultacji.23 TP i  TM są diagnozowane wizualnie lub palpacyj- nie ze względu na ich znamienny obraz klinicz- ny.12,19,21,22 Zdjęcia CT wykazują wygórowania kostne oraz zwiększoną gęstość utkania kostnego na obrzeżach, a zmniejszoną w częściach central- nych.19 Zdjęcia rtg nie są stosowane w celach dia- gnostycznych TP i TM, ze względu na ogranicze- nia projekcji 2D oraz możliwość zaobserwowania zmian na zdjęciach jedynie w 16,9-33% przypad- ków.20,23-25 CBCT jest najczęściej używaną metodą potwierdzającą diagnozę.4 Nie ma wskazań do biopsji w diagnostyce TP i TM.10 Występowanie i charakterystyka Badania wykazują porównywalną częstość występowania TP (66%) oraz TM (63,4%).21,26 Prawdopodobieństwo wykrycia wałów żuchwy u pacjentów z wałami podniebiennymi jest 2 razy większe niż u pacjentów bez wałów podniebien- nych. Wskazuje to na możliwość występowania wspólnej przyczyny.1,27-29 Egzostozy w jamie ustnej najczęściej pojawia- ją się w okresie dojrzewania płciowego i wykazują powolny rozrost przez całe życie.3,30 Często wy- krywane są u młodzieży i u osób w średnim wie- ku – w 3. lub 4. dekadzie życia.10,18,21,31 Najczęściej (21,7%) egzostozy kostne wykrywa się jednak w 6. dekadzie życia.1,2 Wykazano różne zależności związane z wiel- kością rozrostów kostnych oraz wiekiem pa- cjentów. Pacjenci, mający większe TP i TM są na Ryc. 1 Ryc. 2

przegląd stron