implants_higienizacja Warszawą. Pacjenci ci byli samodzielni w aspek- cie spożywania pokarmów, przemieszczania się i wykonywania czynności manualnych takich, jak np.: rozmowa przez telefon komórkowy, wybie- ranie numerów w telefonie komórkowym, posłu- giwanie się pilotem do telewizora i komunikowa- nie się ze światem zewnętrznym, przy typowej dla wieku ograniczonej sprawności mentalnej i manualnej. Wymagali jednak pomocy socjalnej przy utrzymaniu czystości własnej oraz otacza- jącej. Mężczyźni samodzielnie golili się, kobiety czesały się również samodzielnie. Mycie zębów było zatem codzienną, dwukrotnie w ciągu dnia wykonywaną czynnością niewymagającą pomo- cy i szczególnego przygotowania. W badanej grupie nie analizowano przyczyn zaburzonej sprawności manualnej, a także pro- blemów mentalnych związanych z procesem sta- rzenia się. Pacjenci posiadali szczątkowe uzębie- nie uzupełnione protezami ruchomymi. Każdemu przekazano po 2 szczoteczki do szczotkowania zębów i monitorowano akt higienizacji, który nie był poprzedzony instruktażem – tak, aby nie wprowadzać zmian w nawykach i powtórzyć utrwalony sposób mycia zębów, najwygodniejszy dla tych pacjentów. U pacjentów wyselekcjonowanych pod ką- tem posiadania własnego uzębienia obustronnie pobierano trzykrotnie wymazy jałowymi sącz- kami papierowymi do badań mikrobiologicznych rtPCR: 1. Przed szczotkowaniem zębów. 2. Po oczyszczeniu oznakowanej strony uzębie- nia szczoteczką rotacyjną. 3. Po oczyszczeniu przeciwnej strony uzębienia szczoteczką soniczną. Badania rtPCR zostały przesłane i przepro- wadzone w laboratorium Clinident Institut. Rola wybranych patogennych bakterii tzw. kompleksu czerwonego: _Porhyromonas gingivalis (PG): należy do patogennych drobnoustrojów beztlenowych, wy- Ryc. 1_Pacjentka J.D., 90 lat. Przykładowe badanie mikrobiologiczne rtPCR ilościowe i jakościowe wykonane przed zabiegami higienicznymi zębów (wymazy z przydziąsłowej strefy zębów). Widoczny znaczny udział patogennych bakterii kompleksu czerwonego: Porphyromonas gingivalis (++ 2,43 x 106 E, 0,02%), Tannerella forsythensis (+ 6,50 E x 105, 0,01%), Treponema denticola (++ 2,95 E x 106, 0,01%). W nawiasach podano bezwzględne i względne wartości odpowiadające liczbie bakterii, przy całkowitej liczbie bakterii w wymazie 1,19 E x 1010. implants 4_2016 1717 Ryc. 1