implants_mukowiscydoza chlorkowych oraz zwiększeniem absorpcji jo- nów sodowych i wody. W efekcie dochodzi do zagęszczenia i zwiększenia lepkości wydzieliny, która powoduje zaburzenia funkcjonowania wielu narządów. Gęsta wydzielina oraz śluzo- we czopy zalegają głównie w płucach, trzu- stce, wątrobie i w przewodzie pokarmowym. W klasycznej (pełnoobjawowej) postaci choro- by diagnozuje się zapalenia oskrzeli i płuc, nie- wydolność zewnątrzwydzielniczą trzustki oraz niepłodność.4 Zaburzenia występujące w mukowiscydozie, zarówno w układzie oddechowym, jak i pokar- mowym, mogą w znaczący sposób wpływać na rozwój chorób jamy ustnej, w tym próchni- cy, chorób przyzębia oraz zaburzeń mikrolory. W literaturze pojawiają się sprzeczne doniesienia dotyczące częstości występowania i nasilenia chorób jamy ustnej, w tym próchnicy u chorych na mukowiscydozą. Coraz częściej w literaturze zwraca się uwagę na wzrost znaczenia mikro- biomu jamy ustnej w rozwoju chorób o podłożu stomatologicznym, wpływających również na rozwój alergicznych i inwazyjnych zakażeń dróg oddechowych. Cel niniejszej pracy stanowiła analiza badań naukowych, dotyczących problematyki stanu zdrowia jamy ustnej i mikrobioty u chorych na mukowiscydozę. _Metody Dokonano analizy wyników badań zaczerp- niętych z bazy PubMed (National Library of Medicine National Institutes of Health, US https:// www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed), obejmującej ar- tykuły z dziedziny medycyny i nauk biologicznych, dotyczących chorób jamy ustnej występujących u chorych na mukowiscydozę. Przeanalizowano artykuły opublikowane między 2001 a 2017 r., z zastosowaniem opcji wyszukiwania na podsta- wie kombinacji słów kluczowych: cystic ibrosis in children and adult (mukowiscydoza u dzieci i osób dorosłych), oral health (zdrowie jamy ustnej), dental caries (próchnica), periodontal pathogens (patogeny przyzębia), respiratory infections (za- każenia dróg oddechowych), dental health risks (czynniki ryzyka zdrowia jamy ustnej), dental hy- giene habits (higienizacja jamy ustnej), bacterial, fungal infections (infekcje bakteryjne i grzybicze), microbiom oral cavity (mikrobiom jamy ustnej). Z analizy wyłączono abstrakty oraz artykuły do- tyczące szczegółowych metod terapeutycznych i zaburzeń narządowych. Przeanalizowano prace oryginalne i przeglądy literatury, napisane w ję- zyku polskim i angielskim. _Wyniki Na podstawie analizy wyników 30 badań naukowych stwierdzono, że u chorych na muko- wiscydozę obserwowany jest wzrost znaczenia stomatologicznego stanu zdrowia jamy ustnej i mikrobiomu jamy ustnej w rozwoju chorób o podłożu stomatologicznym oraz w patoge- nezie infekcji dróg oddechowych. Stany cho- robowe w obrębie jamy ustnej, spowodowane chorobą podstawową (rozwojowe wady szkliwa, zmniejszone wydzielanie śliny) oraz leczeniem (antybiotykoterapia), mogą predysponować do inwazyjnych zakażeń o etiologii bakteryjnej i grzybiczej. U większości chorych na mukowiscydozę ob- serwuje się zaburzenia w układzie oddechowym, dotyczące górnych i dolnych dróg oddechowych. Ryc. 1 Ryc. 2 Ryc. 1_Konidiofory Aspergillus fumigatus – preparat z hodowli z próbki plwociny od pacjenta z CF (pow. x 40; kolekcja Zakładu Mikrobiologii, Pracowni Mikologii, IGiChP). Ryc. 2_Strzępki Aspergillus fumigatus – preparat bezpośredni z próbki plwociny od chorego z CF (pow. x 20; kolekcja Zakładu Mikrobiologii, Pracowni Mikologii, IGiChP). implants 1_2017 2727