Please activate JavaScript!
Please install Adobe Flash Player, click here for download

Dental Tribune Netherlands Edition No.7, 2017

10 EXCERPT DENTAL TRIBUNE NETHERLANDS EDITION SEPTEMBER 2017 Het slechtnieuwsgesprek Dit is een fragment uit het recent verschenen boek Handboek com- municatie in de mondzorg (Prelum), geschreven door Albert Smith, Akke Oomen en Gert-Jan Truin. 8.4 Stijl en strategieën bij het geven van slecht nieuws Onderzoek naar de manier waarop slecht nieuws wordt gegeven, wijst uit dat behandelaars verschillende stijlen hanteren. Er wordt een on- derverdeling gemaakt in een directe, een voorbereidende en een uitstel- lende stijl.8 Bij de eerste wordt het slechte nieuws zonder veel omwe- gen binnen 30 seconden na aanvang van het gesprek verteld. Behan- delaars die de voorbereidende stijl gebruiken proberen eerst door een aantal vragen te achterhalen wat de patiënt zelf al weet en hoe hij het nieuws wil ontvangen. Van een uit- stellende stijl is sprake als de behan- delaar impliciet laat wat het slechte nieuws is. Er wordt veel gedetail- leerde informatie gegeven over de omstandigheden rondom het slech- te nieuws. Ook Sparks et al.9 onder- zochten de manier waarop slecht nieuws gegeven wordt. Zij kwamen tot vergelijkbare strategieën. Indirecte strategie Bij de indirecte strategie wordt weinig of geen informatie gegeven en is het taalgebruik impliciet. Het onderwerp wordt vermeden en de behandelaar probeert afstand tus- sen de behandelaar en de patiënt te vergroten. De behandelaar tracht zo te voorkomen dat hij emotioneel te betrokken raakt. Het gesprek zou zo kunnen gaan: Tandarts: Nou, ik heb eens even goed ge- keken naar je tanden. Het is natuurlijk altijd vervelend om zo te vallen. Het moet wel erg glad zijn geweest en het lijkt erop dat je een fl inke smak hebt gemaakt. Hoe ben je ei- genlijk op je tanden terechtgekomen? Marjolein: Ik weet het niet zo goed, het ging allemaal zo snel. Voor ik het wist lag ik al... Ik denk misschien op het stuur of zo. Tandarts: Hmmm. Tja, als je op je tan- den valt zal er vaak wel iets afb reken. De tand kan zo breken dat er alleen maar een stukje glazuur afb reekt. Als het afgebro- ken stukje groter is komt er ook een stukje tandbeen aan de oppervlakte en dat is dan wat gevoelig. Breekt er nog een groter stuk af, dan kan het zelfs zo zijn dat de zenuw aan de oppervlakte komt te liggen. Doet je tand ook zeer? Marjolein: Nou bij deze (ze wijst naar de 11) merkte ik dat koude lucht wel wat pijn- lijk was. Deze (wijst naar 21) doet wel pijn als ik er aankom. Tandarts: Ja, van de rechtertand is in- derdaad niet zo heel veel afgebroken; die linkertand lijkt nog wel heel, maar je had al gemerkt dat die ook wat los zit, dus die is toch ook beschadigd. Daarom heb ik een foto genomen. Zoals je kunt zien zit er een barst in de wortel. Daarbij is belangrijk om te zien waar de barst in de wortel zit. Som- mige zijn wat gunstiger dan andere. Zou de breuk wat verder naar de wortelpunt hebben gezeten, dan zouden we alleen het puntje van de wortel kunnen weghalen, maar ja...deze is wel erg ongunstig... Directe strategie De directe strategie wordt gezien als een eerlijke benadering die rechtdoorzee is. Het slechte nieuws wordt zonder veel omhaal meege- deeld, waarbij beide partijen ervoor zorgen dat ze elkaars standpunten begrijpen. Tandarts: Nou Marjolein, ik heb eens even goed naar je voortanden gekeken en nog een foto gemaakt om te zien wat er precies aan de hand is. De rechtertand is niet zo erg beschadigd en die kan ik wel gemakkelijk herstellen, maar de wortel van de linkertand is zo ongunstig gebro- ken (wijst op foto de breuk aan) dat ik die er alleen maar uit kan halen. Marjolein (schrikt merkbaar): Eruit halen? U bedoelt de hele tand? (Begint te huilen.) Tandarts: Ik ben bang van wel, ook het stukje afgebroken wortel moet eruit en dat kan denk ik beter door de kaakchi- rurg gebeuren. Marjolein: Maar dan mis ik een hele tand en zit er gewoon een gat?! Tandarts: Ja, maar we kunnen er wel voor zorgen dat we het gat weer opvullen. Comfortstrategie De behandelaar probeert om de emotionele stressreactie van de patiënt te verlichten en deze re- actie bespreekbaar te maken door verbale en non-verbale communi- catie. Het is belangrijk dat hierdoor niet de ernst van de boodschap onderschat wordt. Aanraking door bijvoorbeeld een hand vast te hou- den of een arm om iemand heen te slaan kan ook een positief eff ect hebben bij de juiste categorie pati- enten en op het juiste moment. Tandarts (met bezorgde blik): Nou Marjolein, dat was me wel een behoorlijke val, alweer een beetje van de schrik beko- men? Marjolein: Ik sta inmiddels niet meer te trillen, maar ik maak me wel zorgen om mijn voortanden. Tandarts: Ja dat kan ik me voorstellen. Wat ging er door je heen toen je zag dat je tanden beschadigd waren? Marjolein: Ik dacht: O nee, niet mijn tanden. Had ik net mijn beugel eruit en kon ik eindelijk vrijuit lachen en nu zijn ze kapot! Tandarts: Ja, ik vind het ook heel erg vervelend voor je, maar ik ga ervoor zorgen dat het weer goed komt. Wel is je linker- voortand zo ernstig beschadigd dat ik die er eerst moet uithalen voordat ik het pro- bleem kan oplossen. Marjolein (verschrikt, begint te huilen): Moet mijn tand eruit? Tandarts: Ja, ik zie dat je daar heel erg van streek door bent. Marjolein: ... (knikt en veegt de tranen uit haar ogen). Tandarts (pakt een doekje en geeft het aan Marjolein, laat haar even uithuilen, dan): Zal ik vertellen wat we kunnen doen om het probleem op te lossen? Empowermentstrategie De empowermentstrategie richt zich op het verhogen van self-ef- fi cacy en controle over de situatie door patiënten waar mogelijk keu- zes te geven in medische situaties en behandelstrategieën. Tandarts (na de interactie hierbo- ven onder de directe- of comfort- strategie): Heb je zelf misschien al een idee hoe het probleem van een ontbreken- de tand opgelost kan worden? Marjolein (denkt even na en schudt dan langzaam haar hoofd): Nee, of misschien moet er dan een neptand in? Tandarts: Wat bedoel je precies met een neptand? Marjolein: Nou zo’n plastic tand aan een plaatje. Tandarts: Heb je dat al eens gezien? Marjolein: Nou, mijn oma heeft zo’n plaatje met een paar tanden eraan. EEN MONDSPOELING DIE ANDERS IS CB12 MONDSPOELING NEUTRALISEER JE ADEM maskeer deze niet Unieke formule met zink (0,3%) en chloorhexidine (0,025%) Goede adem, 12 uur lang Met fl uoride (0,05%) helpt tanden sterk te houden 7 1 0 2 8 0 5 2 - 3 9 - 2 1 B C Vraag een gratis proefpakket CB12 mondspoeling aan via www.MylanConnects.nl Meda Pharma B.V., een Mylan organisatie, Krijgsman 20, 1186 DM Amstelveen Tandarts: Wat zou je daarvan vinden? Marjolein: Dat lijkt me drie keer niks, dat moet zeker ’s nachts in zo’n bakje... (begint weer te huilen). Tandarts: Dat lijkt je dus geen goede oplossing, nou laten we dan eens kijken of er nog andere mogelijkheden zijn. De tandarts begint met uitleg over alternatieven en informeert hoe Marjolein daarover denkt. Hij vertelt dat hij tijdelijk een nood- oplossing kan bedenken en dat er een vervolgafspraak gemaakt kan worden om samen een beslissing te nemen. Dan kan ze met haar ouders overleggen en er nog eens goed over nadenken. Vanwege westerse wet- en regel- geving (WGBO) en ethische over- wegingen gebruiken de meeste behandelaars de directe strategie vaak in combinatie met de comfort- strategie. Patiënten krijgen op deze manier goede informatie om beslis- singen te nemen en hun autono- mie wordt bevorderd. In bepaalde situaties kan het echter wenselijk zijn om een meer indirecte strate- gie te gebruiken (zie § 8.6). Uit on- derzoek blijkt dat behandelaars de empowermentstrategie weinig ge- bruiken. Toch kan deze een goede aanvulling zijn om patiënten actief te betrekken in copingstrategieën. Deze strategie kan alleen eff ectief toegepast worden in de latere fase van het slechtnieuwsgesprek als de diagnose al is meegedeeld en pati- ent en behandelaar de opties voor behandeling bespreken. [...] 8.7 Structuur van het slecht- nieuwsgesprek Communicatie over slecht nieuws is dus een complex proces en kan gemakkelijk leiden tot misver- standen en stress voor beide par- tijen. Er zijn een aantal richtlijnen ontwikkeld om de behandelaar te ondersteunen. Hierin worden ver- schillende fasen in het gesprek on- derscheiden en wordt een duidelij- ke structuur gegeven.7,21 Onderzoek naar het gebruik van deze richtlij- nen toont aan dat zij voor een groot deel voldoen aan de wensen van de patiënt. Wel worden er nog sug- gesties gegeven om de bestaande richtlijnen te verbeteren. Zo vin- den patiënten dat er te weinig aandacht is voor het verloop van de aandoening en het eff ect van ziek- te en behandeling op hun dagelijks

Pages Overview