Dental Tribune Netherlands Edition No.2, 2018

DENTAL TRIBUNE NETHERLANDS EDITION MAART 2018 REPORTAGE 15 “Patiënt waardeert een tandarts die op kanker screent” den behandeld. Een kaakchirurg die zelf niet werkzaam is in een centrum, kan makkelijk verwij- zen naar een centrum in de buurt. Merk je een afwijking bij een pati- ent, waarvan je redelijk zeker bent dat het kwaadaardig is, dan kun je ook rechtstreeks doorverwijzen naar een kaakchirurg-oncoloog in een hoofd-hals oncologisch centrum. TEKST: TESSA VOGELAAR Een op de drie mensen krijgt ooit kanker. Dat betekent dat iedere tandarts met regelmaat een patiënt die de aandoening heeft, of heeft gehad, in zijn of haar stoel krijgt. Wat dient de algemeen practicus te weten over de gevolgen die tumoren kunnen hebben voor de mondgezondheid? En over het screenen op (pre)maligne kenmerken? Dental Tribune vroeg het aan Prof. dr. Jan Roodenburg, kaakchirurgoncoloog in het UMC Groningen. Welke gevolgen kan kanker hebben voor de mondgezond heid? Dat hangt af van de soort kanker en de behandeling. De systemische be- handeling kan bijwerkingen hebben in de mond. Daarbij gaat het vooral om behandelingen met medicijnen zoals chemotherapie, berucht om de bijwerkingen in de mond. Van de mensen die behandeld worden voor een andere soort kanker dan hoofd-halskanker, ervaart maar een klein deel problemen in de mond. Bijvoorbeeld mucositis of een ver- minderde speekselproductie. Deze treden meestal een of twee weken op en verdwijnen dan weer. Welke andere soorten kanker en hun behandeling kunnen voor problemen in de mond zorgen? Bij hoofd-halskanker (malignitei- ten van de lip, mond, keel, strot- tenhoofd, speekselklieren en/of kaken, red.) wordt bestraling in het hoofd-halsgebied als primaire behandeling gegeven. Vaker nog wordt bestraling na een operatie gegeven en soms wordt dit gecom- bineerd met chemotherapie. In dat geval kunnen er effecten zijn op de mond en de speekselklieren. Tijdens de bestralingsperiode, die ongeveer zeven weken duurt, treedt vaak mucositis op. Ook gaan de speeksel- klieren minder werken, waardoor er minder afweer is tegen cariës. Patiënten met maligniteiten in de lymfeklieren, zoals de ziekte van Hodgkin, krijgen eveneens vaak radiotherapie. Deze groep heeft daarom ook kans op bestralingsca- riës. Een derde categorie is die van schildklierkankers. Deze patiënten kunnen daarvoor behandeld wor- den met radioactief jodium. Dat gaat vooral naar de schildkliercel- len, waar het van binnenuit de kan- kercellen kapot straalt. De jodium kan echter ook in de speekselklieren terechtkomen. In dat geval neemt de speekselvloed af en daar hebben patiënten soms chronisch last van. Welke preventieve interventies kun je ondernemen bij patiënten van wie bekend is dat ze kanker hebben? Bij patiënten met kanker die wor- den bestraald in het hoofd-halsge- bied worden voorzorgsmaatregelen getroffen. Zij worden gescreend in het hoofd-hals oncologisch cen- trum en zij krijgen standaard pre- ventief met behulp van fluorkap- pen (neutrale) fluoride toegediend ter voorkoming van stralingscariës door de verlaagde speekselproduc- tie. Datzelfde geldt voor patiënten die radiotherapie krijgen voor lym- feklierkanker in de hals. Daarnaast moet je als tandarts alert zijn op extracties bij patiën- ten die in het hoofd-halsgebied zijn bestraald. De bestraling zorgt ervoor dat de bloedvoorziening van het gebied verslechtert en er meer kans is op infecties. Extraheren in bestraald kaakbot geeft kans op hardnekkige vorm van osteomyeli- tus, zogenaamde osteoradionecro- se, dat zelfs kan leiden tot ernstige botnecrose en kaakfracturen. Ook moet worden opgelet met bis- fosfonaten, geneesmiddelen die bot- ontkalking tegengaan. Deze worden vaak gebruikt bij tumoren met bo- tuitzaaiingen zoals mammacarci- noom of bij mensen met osteoporo- se. In dat geval is er eveneens meer kans op infecties en slechte wond- genezing wanneer je extracties doet. Als je patiënt kanker heeft, is het altijd raadzaam na te vragen welke medicatie wordt gebruikt. Zie je een zweer die je niet vertrouwt, onderneem dan actie en verwijs door Zijn er zaken die tandartsen vaak over het hoofd zien bij kankerpatiënten? Het risico van infecties. Parodon- titis die kan leiden tot osteora- dionecrose. Ook het dragen van uitneembare protheses waarbij je drukplekken kunt krijgen, kan voor problemen zorgen. Bij een gezon- de patiënt geneest een wondje dat wordt veroorzaakt door een slecht- zittende prothese wel weer, maar bij een patiënt met bestraalde ka- ken kan dat kans geven op osteora- dionecrose. Als dit niet tijdig wordt herkend, kan dat in het uiterste ge- val leiden tot verlies van een stuk kaakbot of het transplanteren van een stuk kaak om deze te herstellen. Wanneer je zelf niet de verwijzer bent van de patiënt, is het tevens belangrijk om goed op de hoogte te worden gehouden door de spe- Biografie Prof. dr. Jan Roodenburg (1953) studeerde Tandheelkunde in Groningen. Vervolgens doorliep hij daar de opleidingen kaak- chirurgie en hoofd-halsonco- logie. Hij promoveerde in 1985 en werd in 1995 benoemd tot bijzonder hoogleraar Maxillo- faciale Oncologie aan de RUG. Momenteel is hij hoofd van de sectie oncologie op de afde- ling Kaakchirurgie in het UMC Groningen. Roodenburg heeft ruim 200 publicaties in inter- nationale tijdschriften op zijn naam staan. cialisten. Zorg bij een patiënt met hoofd-halskanker bijvoorbeeld dat je correspondentie ontvangt van het oncologisch centrum. Voor die correspondentie is overigens toe- stemming van de patiënt nodig. Welke rol is er weggelegd voor tandartsen bij hoofd halskanker? Voor de tandarts is het belangrijk om te weten dat hoofd-halskanker in de mondholte vaak wordt voor- afgegaan door een voorstadium, een premaligne afwijking. De be- langrijkste is leukoplakie. De tand- arts dient dit te herkennen, zodat dit voorstadium tijdig kan worden behandeld, nog voordat het kanker wordt. Zaak is om extra oplettend te zijn bij mensen die roken en drinken, omdat dat een risicofactor is. Daar- naast is er een risico op een twee- de tumor voor mensen die al eens hoofd-halskanker hadden. Dat is een carcinoom op een andere plek, maar geen recidive. Het risico daar- op is met 20% aanzienlijk. Wat vertel je de patiënt bij verwijzing? Uit de colleges die ik geef aan tand- heelkundige studenten in Gronin- gen en de casussen die we daar be- spreken, weet ik dat dit een lastig punt is. Men is vaak terughoudend om het woord kanker in de mond te nemen en dat is begrijpelijk. Toch is het belangrijk de verwij- zing te organiseren. Dat is wat mij betreft niet alleen een verwijsbrief schrijven, maar daadwerkelijk een afspraak maken bij de kaakchirurg. Wanneer een patiënt vraagt of het kwaadaardig is, kun je aangeven dat je daar wel aan denkt en voor de zekerheid verwijst. Vertel geen dingen die je niet zeker weet, maar je mag best je bezorgdheid uiten. Ik heb nog niet meegemaakt dat een patiënt waarbij het uiteindelijk meeviel, boos was op zijn tandarts. Sterker nog; patiënten bij wie het kwaadaardig blijkt te zijn, zijn vaak trots op hun tandarts dat hij het heeft gezien. Prof. dr. Jan Roodenburg. Wanneer is doorverwijzen naar een kaakchirurg, oncoloog of andere specialist aan te raden? Als je een wit vlekje, zwelling of zweer ziet en het niet vertrouwt, kun je naar elke kaakchirurg ver- wijzen. Die is in staat om een diag- nose te stellen. Mocht het kanker zijn, dan moet het in een hoofd- hals oncologisch centrum wor- HET JUISTE CEMENT voor iedere klinische voor iedere klinische situatie situatie Het duo voor al uw bevestigingsbehoeften: Variolink® Esthetic – De eenvoudige manier om zeer esthetische restauraties te cementeren SpeedCEM® Plus – De efﬁciënte manier om zirkoniumoxiderestauraties te cementeren Overtuig uzelf: cementation.ivoclarvivadent.com www.ivoclarvivadent.com Manufacturer, Sales & Distribution: Ivoclar Vivadent AG Bendererstr. 2 | 9494 Schaan | Liechtenstein | Tel. +423 235 35 35 | Fax +423 235 33 60 www.ivoclarvivadent.nl Representative Ofﬁce Benelux: Ivoclar Vivadent B.V. De Fruittuinen 32 | 2132 NZ Hoofddorp | The Netherlands | Tel. +31 23 529 37 91 | Fax +31 23 555 45 04 A a n b e v o l e n v o o r

Dental Tribune Netherlands Edition No.2, 2018

Pages Overview