Please activate JavaScript!
Please install Adobe Flash Player, click here for download
ePaper created 2016-04-12, 09:57:35 | version 1.38.0
11 Excerpt dental tribune - netherlands edition april 2016 Als er weefselonderzoek is ge- daan, treffen we in de bovenste epitheellagen schimmeldraden aan; een bevinding die bij ge- zond slijmvlies niet aan de orde is. Sommigen geven er in deze situatie de voorkeur aan om uit te gaan van leukoplakie en be- schouwen de aanwezigheid van een schimmel, meestal Candida albicans, als een secundair feno- meen. Voor het klinische beleid is voornoemde discussie rele- vant. In het ene geval wordt over- gegaan tot behandeling met een antischimmelmiddel, terwijl dit bij de diagnose leukoplakie uiter- aard niet de juiste aanpak is. 3.5 Contactlaesie Een contactlaesie is een leuko- plakie- of lichenachtige veran- dering van het mondslijmvlies − meestal het wangslijmvlies of de tongranden − ten gevolge van langdurig, rechtstreeks contact met een grote amalgaamrestau- ratie. Het is op zichzelf een on- schuldig fenomeen. Een dergelij- ke laesie kan sterk doen denken aan leukoplakie, maar kan ook een lichenoïd aspect hebben. Soms klaagt de patiënt over een branderig gevoel van de laesie. Het lijkt bij contactlaesies voor- al te gaan om een allergische re- actie (type IV) op kwik of andere componenten van het amalgaam. Mogelijk spelen ook corrosie producten van amalgaam of de ruwheid van het oppervlak van de amalgaamrestauratie een rol. Eigenlijk kan de diagnose alleen achteraf met zekerheid worden gesteld, wanneer is gebleken dat de laesie binnen ongeveer twee maanden na vervanging van de amalgaamrestauratie, bijvoor- beeld door composiet, is verdwe- nen. Mocht dat niet het geval blijken te zijn, dan moet van de di- agnose leukoplakie worden uitge- gaan. Bij het ontbreken van klach- ten is er nauwelijks een reden om de aangrenzende amalgaamres- tauratie te verwijderen. De diag- nose contactlaesie blijft dan ech- ter een wat speculatieve diagnose en als consequentie zou dan toch van de diagnose leukoplakie moe- ten worden uitgegaan. Sommigen doen daarom in deze situatie, ook wanneer vervanging van de amal- gaamrestauratie wordt overwo- gen, eerst een biopsie. Sommige tandartsen en ook MKA-specialisten laten bij het vermoeden van een allergie voor kwik of andere amalgaambe- standdelen een plakproef op de huid doen. In de praktijk lijkt de uitslag van een dergelijk on- derzoek echter meestal niet van invloed te zijn op de beslissing om al of niet tot vervanging van de amalgaamrestauratie over te gaan. Wel is de motivatie van de patiënt groter om de amalgaam- restauratie te laten vervangen als de uitslag positief is. In ieder ge- val moeten we bij de voorlichting aan de patiënt vooraf terughou- dend zijn over het eindresultaat wanneer de amalgaamrestauratie wordt vervangen. 3.6 Ziekte van Darier-White Bij de erfelijke ziekte van Darier- White is sprake van vrij kenmer- kende, erfelijke, al vroeg tijdens het leven optredende afwijkin- gen van de huid en soms ook de slijmvliezen. De prevalentie wordt in sommige publicaties geschat op 1:100.000 mensen. Vermoedelijk is dit een te hoge schatting. Niet zelden treden bij de ziekte van Darier-White in de mond onschuldige, leukoplak- ieachtige veranderingen van het slijmvlies op, die alleen op klini- sche grond niet zonder meer zijn te onderscheiden van leukoplak- ie. Bij een eventueel genomen biopt worden vrij kenmerkende veranderingen in het epitheel aangetroffen. Het komt zelden voor dat de afwijkingen in de mond vooraf- gaan aan die van de huid en de nagels. Met andere woorden, de tandheelkundige patiënt zal vrij- wel altijd al van zijn aandoening op de hoogte zijn. Bij een door de tandarts onzorgvuldig afge- nomen medische anamnese kan verwarring ontstaan over de aard van de mondafwijking. De bij deze ziekte voorkomende mondafwijkingen zijn onschuldig en behoeven niet te worden gebi- opteerd of door een MKA-specia- list te worden gecontroleerd. 3.7 Frictional keratosis Frictional keratosis is een witte, leukoplakieachtige verandering van het mondslijmvlies, met name van het tandvlees, veroorzaakt door chronische mechanische ir- ritatie. Er is hier enige overlap met de al besproken alveolar ridge ke- ratosis. Zoals ook toegelicht is bij de bespreking van laatstgenoemde afwijking, is het gebruik van fric- tional keratosis als klinische term ongelukkig en is het beter om van een frictional lesion te spreken. Ke- ratose is geen klinische maar een histopathologische term. Het lijkt bij frictional lesions vooral te gaan om het gevolg van stevig tandenpoetsen of wellicht ook van het kauwen op stevig voedsel. Vaak komen de laesies op meerdere plaatsen in de gingiva voor, meestal min of meer sym- metrisch. Ze veroorzaken geen klachten. Een bijzondere oorzaak van een frictional lesion komt voor bij pa- chyonychia congenita, een nog- al zeldzame, erfelijke huidziekte. Daarbij is sprake van een gende- fect, dat met de functie van be- paalde keratines heeft te maken. Er doen zich bij deze patiënten verhoorningsafwijkingen voor van de huid en de nagels. Soms is ook het mondslijmvlies aangedaan, in het bijzonder van de tongrug en de tongranden. Het betreft leuko- plakieachtige, soms ook op morsi- catio gelijkende witte, goedaardige verdikkingen van het slijmvlies. De diagnose frictional lesion kan eigenlijk uitsluitend achteraf wor- den gesteld, wanneer de witte ver- anderingen na aanpassen van de poetsgewoonte of een andere me- chanische bron van irritatie bin- nen een aantal maanden geheel zijn verdwenen. Mocht dit niet het geval zijn, dan moet de diag- nose leukoplakie worden gesteld, ook al wordt er in sommige publi- caties voor gepleit om dan van een aparte, goedaardige entiteit uit te gaan, en de afwijking niet als leukoplakie te beschouwen. Hoe- wel maligne ontaarding van wit- te slijmvliesveranderingen van de gingiva relatief zeldzaam is, is er veel voor te zeggen om deze laesie toch als een vorm van leukoplakie te beschouwen. ■ www.accredidact.nl onafhankelijke geaccrediteerde nascholing TANDARTSEN |1| 2016 AccreDidact Accr eDi dact Tand ar tsen 2016 – 1 Leuk oplak ie en daaro p lijken de afwijk in Naslagwerk Leukoplakie en daarop lijkende afwijkingen Leukoplakie en daarop lijkende afwijkingen voor KRT en Mondzorg- register van auteur prof. dr. Isaäc van der Waal Afbeelding 21a-b. Leukoplakieachtig aspect van het palatum, alsmede vrij kenmerkende vlekjes op de huid van de romp bij een patiënt met de ziekte van Darier-White. Afbeelding 22. Het biopt van het palatum laat een voor de ziekte van Darier-White vrij kenmerkend beeld zien. Afbeelding 23a-b. Versterkte verhoorning (hyperkeratose) van de handpalmen en voetzolen en dikke, dystrofische nagels bij iemand die lijdt aan het aangeboren syndroom pachyonychia congenita. Afbeelding 24a-b. Klinisch aspect van een frictional lesion als voorlopige diagnose. Bij deze patiënte werden aan de andere zijde van de bovenkaak soortgelijke veranderingen gezien. Afbeelding 25. Leukoplakieachtig beeld van de tongranden en de mediaanlijn van de tongrug bij een patiënt met pachyonychia congenita.