Dental Tribune Netherlands Edition

19Reportagedental tribune - netherlands editionmei 2015 TEKST: MARIEKE EPPING Parodontitis niet-chirurgisch behandelen met een Nd:YAG- laser heeft geen enkel toe- gevoegd effect. Dat schrijft Dagmar Else Slot in haar proefschrift, waarop zij op 24 april jl. promoveerde. Dit type laser heeft de afgelopen jaren een opmars gemaakt, hoewel naar de effectiviteit ervan nog onvoldoende wetenschappe- lijk onderzoek was gedaan. Ook onderzocht Slot, als mondhygiënist-onderzoeker bij ACTA werkzaam, of tand- pasta’s en gels waar chloor- hexidine aan toegevoegd is, gingivitis kunnen helpen voorkomen. “Het verbaast mij dat producten waarvan we- tenschappelijk bewezen is dat ze geen effect hebben, toch verkocht blijven worden, zo- wel door de professional als op advies van dezelfde profes- sional,” vertelt de promoven- da aan Dental Tribune. Het proefschrift waarmee Dag- mar Else Slot recentelijk de doc- torsgraad aan de Universiteit van Amsterdam verkreeg, is een ste- vig boekwerk in twee delen ge- worden. Het eerste deel richt zich op de toepassing van chloor- hexidine in gel en tandpasta’s, een middel dat Slot kent uit haar dagelijkse werkzaamheden als mondhygiënist. Chloorhexidine (CHX) wordt veel toegevoegd aan mondspoelingen vanwege de an- timicrobiële werking. De spoe- lingen zijn vooral verkrijgbaar met 0,12% of 0,2% CHX. Slot legt uit: “Er is zeer sterk en overtui- gend bewijs dat deze toevoeging effectief is in het voorkomen van plaquegroei en het remmen of voorkomen van tandvleesontste- king.” Naast deze spoelingen is in Nederland ook een geltandpas- ta verkrijgbaar met 0,12% CHX. Slot en haar collega’s binnen de onderzoeksgroep voor preventie- ve tandheelkunde, die wordt ge- leid door prof. dr. Fridus van der Weijden (ACTA), vroegen zich af: werkt dat wel? Mondspoeling beter Slot vergeleek CHX-tandpasta met een ‘gewone’ tandpasta door patiënten met een plaquevrij ge- bit drie dagen lang de CHX-tand- pasta of een gewone tandpasta te laten gebruiken in een fluoride- applicatietray. De CHX-tandpasta bleek niet voor minder tandpla- quegroei te zorgen dan de gewo- ne tandpasta. Bij vergelijking met zowel de 0,12% als de 0,2% CHX- mondspoeling bleek in beide tandpastagroepen significant meer tandplaque aanwezig te zijn dan bij de groep die de spoeling gebruikte. Een gel – geen tand- pasta – met 1% CHX bleek wel ef- fectief te zijn. Uit het literatuuronderzoek dat Slot uitvoerde naar CHX-tand- pasta’s en -gels sprak een iets an- der beeld: het merendeel van de studies rapporteerde een (gema- tigd) positief effect op tandplaque voor de CHX-tandpasta’s, ten op- zichte van een gewone tandpasta. De promovenda geeft als moge- lijke verklaring dat in veel van de onderzoeken niet duidelijk wordt om welk type tandpasta het gaat. “Je moet die resultaten dus kri- tisch bekijken,” aldus de pro- movenda. De weinige literatuur waarin de tandpasta vergeleken wordt met mondspoeling laat zien dat de mondspoeling altijd meer effect op tandplak heeft dan de tandpasta, in overeenstem- ming met de bevindingen van Slot. “Ik zie dan ook geen enke- le indicatie voor het gebruik van deze tandpasta,” zegt Slot stel- lig. “Eigenlijk is de mondspoeling altijd beter: die is makkelijker in gebruik, komt verder in de mond en je weet zeker dat het overal in de mond komt.” Ontevreden fabrikant Het is geen boodschap waar de fabrikant van CHX-geltandpasta blij mee zal zijn. Die leverde dan ook kritiek op de opzet van het onderzoek: de patiënten hebben beide pasta’s aangebracht met een fluoride-applicatietray en er niet mee gepoetst. “Dat was een bewuste keuze, want lang niet iedereen poetst op dezelfde manier,” legt Slot uit. “Door de tandpasta’s met een tray aan te laten brengen, haal je die varia- bele weg en kijk je dus puur naar het antibacteriële effect van de tandpasta.” De fabrikant meent echter dat Slot daarmee het pro- duct niet goed heeft getest. De tandpasta zou thixotroop zijn: de chloorhexidine komt pas vrij bij mengen, oftewel poetsen. Slot: “Daardoor zouden wij geen ef- fect hebben gezien. De fabrikant heeft echter zelf nog geen weten- schappelijk bewijs om deze ver- onderstelling te ondersteunen.” Forse aanschafkosten, nut onduidelijk Een ander gebrek aan weten- schappelijk bewijs voor effectivi- teit observeerde Slot bij de inzet van lasers bij de niet-chirugische parodontale therapie. Slot ver- diepte zich in twee typen lasers: de Nd:YAG-laser en de diodela- ser. Ondanks de forse aanschaf- kosten van om en nabij een hal- ve ton lijkt de Nd:YAG-laser aan populariteit te winnen. Vooral in de Verenigde Staten wordt de la- ser veel gebruikt door tandart- sen, parodontologen en mond- hygiënisten. De diodelaser is een aanzienlijk ‘goedkoper’ al- ternatief en wordt dan ook vaker in Nederland aangeschaft, on- der meer door zelfstandig geves- tigde mondhygiënisten. Dat was ook de eerste aanleiding voor het onderzoek, vertelt Slot. “Een be- vriende mondhygiënist, die net als ik bezig was met evidence based practice, schafte een diode- laser aan. De meeste informatie van de fabrikant over effectiviteit is echter gebaseerd op onderzoe- ken in vitro. Daarop vatten we het plan op om de klinische effectivi- teit in vivo te onderzoeken.” Slot vergeleek het effect van de Nd:YAG-laser als aanvulling op professionele gebitsreiniging bij patiënten die voor het eerst een parodontale behandeling ontvin- gen en bij patiënten in de paro- dontale nazorgfase. In beide ge- vallen voegde de laser geen enkel effect toe: niet minder diepe poc- kets en niet minder bloeding na sonderen. Ook in de literatuur was geen aanwijzing te vinden voor een positief effect van de Nd:YAG- laser en de diodelaser. “Alleen di- rect na de laserbehandeling zagen we significant minder bacteriën in de plaque uit de pockets. Na drie maanden was dit effect echter ver- dwenen.” Dit leidde Slot naar een heldere conclusie: “De inzet van deze laser in de niet-chirurgische parodontale therapie heeft geen enkel nut.” Volgens Slot zouden wetenschappelijke parodontolo- gieverenigingen zich hierover dui- delijker mogen uitspreken, omdat het gebruik van de lasers een niet- chirurgische behandeling mo- gelijk wel duurder maakt, maar niets extra’s oplevert. Verbazingwekkend Toch zijn het niet haar bevin- dingen waardoor Slot het meest verrast was na haar onderzoek. “Wat mij verbaast, zowel bij de lasers als bij de tandpasta’s, is dat beide producten nog steeds worden geadviseerd en gekocht, en dat er nog steeds patiënten mee behandeld worden! Dit ter- wijl wij, maar ook anderen, met grondig en goed uitgevoerd on- derzoek hebben aangetoond dat er geen meerwaarde is.” Vooral qua kosteneffectiviteit stuit dat Slot tegen de borst. “De kosten komen uiteindelijk terecht bij de patiënt, terwijl die er niet beter van wordt.” ■ Promovenda Dagmar Else Slot. (foto: Astrid Francis, As-Visual) “Nd:YAG-laser nutteloos bij niet- chirurgische parodontale therapie” Het is verbazingwekkend dat er nog patiënten mee behandeld worden De voor- en achterzijde van het proefschrift van Slot: door het boekje om te keren, is het andere deel te lezen. (ontwerp: Michiel A. Slot, Spinwebdesign)

Dental Tribune Netherlands Edition

Pages Overview