be active dentist Tribune

16 Tribune n Dlaczego kontrola uzębie- nia dzieci jest ważna już na etapie zębów mlecznych i jak zapobiegać chorobie próch- nicowej w pierwszym okresie życia? Próchnica zębów jest sze- roko rozpowszechnioną cho- robą infekcyjną. Badania prze- prowadzone w USA (Centers for Disease Control and Pre- vention) wykazały, że dotyka ona 40% dzieci przed osiągnię- ciem wieku przedszkolnego. Wyniki badań ogólnopolskich są również bardzo niepokoją- ce. Ponad 55% dzieci jest do- tkniętych próchnicą. W świetle tych danych stawia się ją na pierwszym miejscu wśród naj- częściej występujących w tej grupie wiekowej chorób infek- cyjnych. Bakterie Streptococ- cus mutans, kolonizując jamę ustną, inicjują proces demine- ralizacji struktury tkanek zębo- wych poprzez rozkład cukrów i wytwarzanie kwasów o wła- ściwościach destrukcyjnych. Próchnica wczesnego dzieciństwa rozpoczyna się w krótkim czasie po wyrznię- ciu zębów mlecznych. Jest chorobą o zaostrzonym, agre- sywnym przebiegu, szybko prowadzącą do nieodwracal- nych zmian na powierzchniach zębów. Należy podkreślić, że choroba próchnicowa pod- lega kontroli i można jej za- pobiegać. Sukces zapewnia odpowiednio wczesne wdro- żenie systematycznej opie- ki stomatologicznej obejmują- cej zarówno profilaktykę, jak i leczenie. Bardzo często rodzice nie mają świadomości, że pierw- sza wizyta dziecka w gabine- cie stomatologicznym powinna odbyć się jeszcze przed ukoń- czeniem pierwszego roku ży- cia. Wówczas lekarz dentysta udzieli instruktażu czyszczenia dziąseł oraz wyrzynających się zębów (zabiegi higieniczne powinni przeprowadzać rodzi- ce co najmniej 2 razy dzien- nie przy pomocy szczoteczki o miękkim włosiu o wielkości główki dostosowanej do wie- ku dziecka). Istotne jest, aby uświadomić rodzicom, że o hi- gienę jamy ustnej dziecka na- leży zadbać jeszcze zanim wy- rznie się pierwszy ząb mleczny. Edukacja opiekunów niemow- lęcia musi obejmować również kwestie takie jak nawyki ży- wieniowe – odpowiednio zbi- lansowana dieta (ograniczenie pokarmów bogatych w cukry), zastosowanie związków fluoru w celu zapobiegania i kontroli choroby próchnicowej, a także nawyki, które nie są bezpo- średnio związane z odżywia- niem, np. ssanie kciuka albo smoczka. Bardzo istotną rolę w za- pobieganiu rozwojowi choroby próchnicowej u dzieci powinien odgrywać personel ogólno- medyczny, chociażby lekarz pediatra, z którym matka oraz dziecko mają kontakt najwcze- śniej po porodzie. Jego uwa- ga musi być skupiona również na problemach dotyczących uzębienia, powinien on udzie- lić informacji na temat higieny, profilaktyki w zakresie zdrowia jamy ustnej oraz konieczności konsultacji ze stomatologiem. Próchnica jest chorobą zakaź- ną, może być przenoszona po- między ludźmi i tak kariogenne bakterie pochodzące od doro- słych mogą szybko skolonizo- wać jamę ustną noworodka. Wynika to ze złych nawyków, jak chociażby używanie tych samych sztućców, oblizywanie smoczka czy łyżeczki przez opiekunów. Stąd konieczność kontroli stanu uzębienia rodzi- ców i wyleczenia zębów do- tkniętych próchnicą jeszcze przed narodzinami dziecka. Również po porodzie dbałość o higienę jamy ustnej jest bar- dzo ważna. Istotnym problemem doty- czącym próchnicy wczesnego dzieciństwa (PWD) jest częste karmienie dziecka w nocy bu- telką lub karmienie piersią na żądanie. Do rozwoju próchnicy może dojść również w przypad- ku, kiedy dziecko często pije z butelki soki oraz słodzone na- poje. W czasie snu wydzielanie śliny i jej działanie buforujące ulegają redukcji. W następ- stwie tego mamy do czynienia z mniejszą neutralizacją kwa- sów, większym zakwaszeniem jamy ustnej i podatnością na chorobę próchnicową. Zagro- żone są przede wszystkim siekacze górne, zwłaszcza ich powierzchnie podniebienne, jednak próchnica szybko roz- przestrzenia się na pozostałe powierzchnie i grupy zębów. Z uwagi na bardzo szyb- ki, ostry i postępujący rozwój próchnicy w zębach mlecznych konieczna jest częstsza niż w przypadku osób dorosłych kontrola, by zauważyć wczesny etap choroby. Problemem jest również utrudniona diagnoza próchnicy na powierzchniach stycznych (brak możliwości wykonania zdjęcia skrzydło- wo-zgryzowego u dziecka nie- współpracującego). I tak, wska- zane jest, aby wizyty dziecka w gabinecie stomatologicznym odbywały się 3-4 razy w roku. Im później zostanie rozpoczę- te leczenie zęba dotkniętego próchnicą, tym większy stopień jej zaawansowania i bardziej inwazyjny zabieg. To z kolei może prowadzić do urazu psy- chicznego u dziecka. Proces odbudowania zaufania do leka- rza przebiega dłużej i trudniej osiągnąć pozytywny efekt, jeśli pierwsze wizyty są związane z ekstrakcją zęba lub dyskom- fortem z powodu konieczności podania znieczulenia. Ponadto nie można bagatelizować utra- ty zębów mlecznych. Zły stan uzębienia może mieć wpływ na funkcjonowanie całego orga- nizmu. Wczesna utrata zębów mlecznych może spowodować problemy logopedyczne i or- todontyczne. Często dochodzi do powstania wady zgryzu, którą trzeba skorygować apa- ratem ortodontycznym. Zły stan zębów mlecznych może również wpłynąć na uzębienie stałe. Stany ropne wokół nie- leczonych zębów mlecznych, zwłaszcza trzonowców, mogą spowodować uszkodzenie za- wiązka zęba stałego. Prawidło- wy stan uzębienia ma również aspekt psychologiczny, gdyż dziecko z zaniedbanym uzę- bieniem może odczuwać dys- komfort, przebywając wśród rówieśników. W zapobieganiu występo- wania choroby próchnicowej w omawianej grupie wiekowej ważną rolę odgrywają fluorki. Ekspozycja zębów na te związ- ki warunkuje ich prawidłowy rozwój od najmłodszych lat życia. Istnieją różne metody fluoryzacji egzo- i endogennej. W gabinecie stomatologicznym stosuje się zabieg miejsco- wej aplikacji na powierzchnie zębów lakierów fluorowych o zwiększonej zawartości fluoru i przedłużonym jego działaniu. Można je stosować zarówno u dzieci poniżej 6 r.ż., jak i star- szych. Pianki i żele to preparaty, które zaaplikujemy tylko u star- szych dzieci. Po lakierowaniu niewskazane jest spożywanie posiłków i napojów przez co najmniej 45 min (najkorzystniej 2-4 godz.) oraz należy unikać pokarmów o twardej konsy- stencji. Najlepszy efekt można uzyskać, wykonując ten zabieg w godzinach wieczornych, kie- dy dziecko do końca dnia nie będzie już jadło i umyje zęby na drugi dzień rano. Domowa profilaktyka flu- orkowa również podlega kon- troli lekarza dentysty, który na podstawie wieku dziecka oraz świadomości prozdrowotnej rodziców wybiera odpowiednie dla danego pacjenta stężenie fluoru w paście do zębów. Ilość pasty musi być ściśle określona z uwagi na ryzyko jej połknięcia, które jest niebezpieczne dla or- ganizmu. Pastę o zawartości fluoru 1000 ppm do szczotko- wania zębów mlecznych dzieci w wieku 6-24 miesięcy mogą zastosować rodzice o wysokim poziomie świadomości proz- drowotnej. Ilość pasty powinna być śladowa. 500 ppm to bez- pieczne stężenie fluoru w ilości pasty równej wielkości ziarnka grochu w tej grupie wiekowej w przypadku, kiedy rodzice nie stosują się do zalecanych pro- cedur. U dzieci od 2 do 6 r.ż. należy stosować pastę o za- wartości fluoru 1000 ppm w ilo- ści równej wielkości ziarnka grochu. W wieku 6 lat zalecane jest używanie większej ilości pasty (pasek długości 1-2 cm) o stężeniu fluoru 1450 ppm. Skuteczne mycie zębów uzy- ska się wówczas, gdy rodzic zadba o jego dokładność. Na- wet, gdy młodsze dziecko pró- buje samodzielnie myć zęby, rodzice powinni nadzorować i zakończyć ten zabieg. Zdrowie zębów zarówno mlecznych, jak i stałych musi być priorytetem i należy sta- wiać je na równi ze stanem zdrowia całego organizmu dziecka. Zaufanie do stomato- loga budowane jest od pierw- szych chwil w gabinecie den- tystycznym i najlepiej zyskać je, jeśli są to wizyty kontrolne czy nieinwazyjne i bezbolesne zabiegi fluoryzacji. Współpraca rodziców z lekarzem dentystą i ich świadomość konieczności leczenia zębów mlecznych to kluczowe czynniki prowadzące do sukcesu w zwalczaniu cho- roby próchnicowej u dziecka. Artykuł powstał we współpracy z dr n. med. Anną Gordon – specjalistą I st. stomatologii ogólnej i II st. stomatologii dziecięcej. study Pytanie do eksperta Aleksandra Grabiec

be active dentist Tribune

przegląd stron