be active dentist Tribune

14 Tribunestudy n Zrozumienie procedur wy- konywania wycisków opi- sanych w podręcznikach, wbrew pozorom, może nie być prostą sprawą. Posta- ram się więc w przystępny sposób przedstawić naj- ważniejszą część wiedzy o tym podstawowym zabiegu w protetyce. Pobranie wycisku to pierw- szy zabieg wykonywany w ja- mie ustnej pacjenta w trakcie leczenia protetycznego. Do- brze wykonany wycisk jest podstawą sukcesu w leczeniu. Źle wykonany przyniesie spo- ro komplikacji, a nawet niepo- wodzenie w kolejnych etapach wykonywania protezy i może skutkować koniecznością po- wtórki całego postępowania. Materiały wyciskowe Przed wykonaniem wycisku musimy zadać sobie pytanie, jaki materiał wyciskowy będzie odpowiedni do wycisku, który zamierzamy wykonać. Pomi- jając podręcznikowe podziały pomyślmy, jakie ich cechy są dla nas najważniejsze. Gips wyciskowy jest jed- nym z najdokładniejszych ma- teriałów. Gips wyciskowy za- rabiamy z wodą w stosunku: 1 część wody na 2 części gipsu. Po zarobieniu masa powin- na mieć konsystencję gęstej śmietany. Ten sztywny mate- riał długo utrzymuje niezmie- niony kształt. Jego wadami są konieczność posiadania przez lekarza dużego doświadcze- nia w stosowaniu gipsu oraz trudność w oddzieleniu wyci- sku od modelu. U uzębionych pacjentów trzeba wycisk gip- sowy łamać i wyjmować w ka- wałkach. Jest coraz rzadziej stosowany. Sztywnym materiałem wy- ciskowym są pasty tlenkowo- -cynkowo-eugenolowe. Kon- fekcjonowane są w postaci pasty w 2 tubach: baza i ka- talizator. Zawartość tub mie- szamy w równych częściach suchą szpatułką (wilgoć przy- spiesza wiązanie) na wosko- wanym papierze albo szklanej lub plastikowej płytce. Pasty te stosowane są do wycisków czynnościowych przy bezzę- biu, wycisków podścielających oraz mukodynamicznych. Na- leży z nich od razu odlać mo- del (nieznacznie zmieniają objętość). Przed wykonaniem wycisku należy posmarować palce lekarza i wargi pacjenta wazeliną, aby uniknąć przykle- jenia masy w tych miejscach. Podobnie jak gips, są coraz rzadziej stosowane, wypiera- ne są przez materiały elasto- merowe. Elastyczne masy algina- towe to obecnie absolutny „must-have” każdego lekarza zajmującego się protetyką. To najpopularniejsze masy do wycisków anatomicznych, wycisków zębów przeciwstaw- nych i roboczych do protez częściowych. Ich zaletami są dokładność, łatwość stosowa- nia, łatwe oddzielanie od mo- delu. Mają małą wytrzymałość mechaniczną i są podatne na zmiany objętości. Nie nadają się do wycisków czynnościo- wych (krótki czas wiązania). Przed pobraniem wycisku po- jemnik z masą należy wstrząs- nąć. Mieszamy je z wodą. Pro- porcje proszku i wody ustala- my, stosując dozowniki dostar- czane przez producenta masy. Z wycisków alginatowych nale- ży jak najszybciej odlać model ze względu na to, że zmieniają kształt i objętość przez odpa- rowywanie wody. Aby wydłu- żyć czas przydatności wycisku do użycia, można owinąć go wilgotnym papierem/ligniną i przechowywać w szczelnie zamkniętym pojemniku do kli- ku godzin. Elastomerowe masy wy- ciskowe dzielimy na silikony kondensacyjne (typ C), silikony addycyjne (typ A), masy po- lieterowe oraz polisulfidowe. W silikonach kondensacyjnych proces polimeryzacji nie jest zakończony po wyjęciu goto- wego wycisku z jamy ustnej, dlatego model należy odlać natychmiast po wykonaniu wy- cisku. Jako jedyne z elastome- rów są hydrofobowe, co może powodować niedokładność odwzorowania, są odporne na rozdarcia i odkształcenia. W si- likonach typu A polimeryza- cja jest zakończona w ustach pacjenta, więc model można odlać do 7 dni po wykonaniu wycisku. Nie należy odlewać modelu natychmiast po wy- konaniu wycisku ze względu na wodór uwalniany z wycisku podczas polimeryzacji i krótko po niej. Silikony addycyjne są hydrofilne, elastyczne i mają pamięć kształtu. Masy poli- eterowe są najdokładniejsze z elastomerów (najmniejsza kurczliwość). Zalecane w im- plantologii i wszędzie tam, gdzie wymagana jest duża pre- cyzja. Są hydrofilne, odporne na rozdarcia i odkształcenia. Model można odlać do 7 dni od wykonania wycisku. Masy poli- sulfidowe są najmniej dokładne z elastomerów, mają najwięk- szą kurczliwość i ulegają naj- większym odkształceniom, są hydrofilne. Masy agarowe są termo- plastyczne, upłynniają się w 60⁰ C, a w 37⁰ C przybierają formę stałego żelu. Mają dużą wytrzymałość mechaniczną i cechuje je dokładność od- wzorowania. W pracowniach protetycznych wykorzystuje się je do powielania modeli do pro- tez szkieletowych. W Polsce rzadko znajdują zastosowanie w gabinetach. Woski wyciskowe pozosta- ją plastyczne w temperaturze jamy ustnej, co pozwala na za- stosowanie ich przy wyciskach czynnościowych, głównie przy bezzębiu. Postępowanie z wo- skami wygląda następująco: rozgrzewamy masę nad pło- mieniem tak, aby nie przekro- czyć temperatury 60⁰ C i na- kładamy pędzelkiem na łyżkę indywidualną, która nie może być wykonana z szelaku na- turalnego. Następnie wprowa- dzamy łyżkę do jamy ustnej i pacjent wykonuje ruchy czyn- nościowe. Przed wyjęciem łyż- ki spłukujemy ją zimną wodą (np. ze strzykawko-dmuchawki unitu). Model roboczy trzeba odlać natychmiast. Wyciski Wyciski anatomiczne odtwa- rzają stan tkanek podłoża pro- tetycznego w spoczynku. Po- bieramy je na standardowych łyżkach wyciskowych, używa- jąc mas alginatowych. Z wyci- sku anatomicznego wykonuje się model diagnostyczny, który służy do wykonania łyżki indy- widualnej. Aby uzyskać dobrej jakości wycisk, należy odpo- wiednio dobrać łyżkę wycisko- wą – ze względu na wielkość oraz przeznaczenie w zależno- ści od zębów obecnych w jamie ustnej (łyżki do bezzębia, do braków skrzydłowych, do łuków uzębionych). Przed pobraniem wycisku, w przypadku nieper- forowanych łyżek, naklejamy na nie plaster, aby zwiększyć retencję masy. Zalecamy pa- cjentowi przepłukanie ust wodą. W przypadku obecności za- chyłków (wysokie podniebienie, kolbowatość wyrostka, wydatne guzy wyrostka) masę najpierw nakładamy w te miejsca, a na- stępnie wprowadzamy łyżkę. Łyżkę z masą dociskamy od okolicy podniebienia miękkiego do przodu (tak, aby w masie naj- pierw zatapiane były struktury anatomiczne położone bardziej do tyłu, a następnie te położo- ne do przodu od nich, najpierw zatapia się okolica trzonowców, potem przedtrzonowców itd.) Łyżkę dociskamy, układamy wargi pacjenta przed przednią częścią łyżki. W dobrym odwzo- rowaniu przedsionka pomaga delikatne rozmasowanie warg i policzków. Jeżeli u pacjenta występuje odruch wymiotny, zalecamy głębokie oddycha- nie przez nos oraz nachylenie całego tułowia do przodu. Po związaniu masy podważamy ją palcem wskazującym w jednym miejscu, w okolicy zębów bocz- nych – pozwoli to na łatwiejsze wyjęcie wycisku i zmniejszy ry- zyko oderwania masy od łyżki. Taki sposób wyjmowania jest łatwiejszy od ciągnięcia w dół za uchwyt łyżki. Wyciskiczynnościoweobra- zują tkanki przemieszczające się w trakcie ruchów czynno- ściowych, mogą być pobiera- ne przy ustach otwartych lub zamkniętych. Wykonujemy je w przypadku planowanego wykonania protez całkowitych lub częściowych. Mogą być mukostatyczne (obejmują tylko nieruchomą błonę śluzową) lub mukodynamiczne (obejmują okolice pokryte ruchomą bło- ną śluzową). Wyciski muko- dynamiczne nazywane są też ekstensyjnymi, wykonuje się je przy znacznych zanikach wy- rostka, zwłaszcza w żuchwie. Wyciski czynnościowe pobiera- my na łyżkach indywidualnych. Łyżka indywidualna powinna być dostosowana tak, aby jej pobrzeże dochodziło do odle- głości maksymalnie 1 mm od ruchomej błony śluzowej. Łyżki dostosowujemy, wykorzystując testy Herbsta (ze względu na obszerność tego zagadnienia wybiegającą poza ramy tego artykułu, zainteresowanym po- lecam podręczniki protetyki stomatologicznej). Przy dosto- sowaniu łyżki górnej zwracamy uwagę na to, aby nie wkracza- ła zbyt daleko na podniebienie miękkie. Łyżkę z masą wpro- wadzamy podobnie jak w wyci- skach anatomicznych, dociska- jąc do tkanek od tyłu do przodu. W trakcie wiązania masy pole- camy pacjentowi wykonywać ruchy czynnościowe: ułożenie warg jak do gwizdania, szeroki uśmiech, dotykanie językiem błony śluzowej policzków i war- gi górnej (wycisk dolny). Tech- nika wykonania wycisku zależy od użytego materiału: l przy użyciu past wycis- kowych: przed pobraniem wycisku smarujemy wargi pacjenta i własne palce wa- zeliną, aby uniknąć przykle- jenia pasty, przed nałoże- niem pasty łyżka musi być Protetyczne „F5” – wyciski Jakub Mróz Ryc. 1: Różne rodzaje łyżek wyciskowych. Ryc. 1

be active dentist Tribune

przegląd stron