13Tribune n Problem zgody pacjen- ta na leczenie jest szeroko poruszany w wielu aktach prawnych – od konwencji międzynarodowych, przez ustawy po kodeksy etyki. Lekarz jest zobowiązany do uzyskania zgody pacjenta na leczenie poza paroma przy- padkami, jak np. w przypadku osoby nieprzytomnej wymaga- jącej natychmiastowej pomocy lekarskiej. W tym krótkim opra- cowaniu pominę jednak takie przypadki, jak również wszyst- kie te, których możliwość zaist- nienia w gabinecie stomatolo- gicznym jest znikoma. Jak zgoda może być wyrażona? Zgoda pacjenta na lecze- nie może być wyrażona w do- wolny sposób, również w do- rozumiany, jednakże takie zachowanie musi w sposób niebudzący wątpliwości wska- zywać na wolę poddania się proponowanym przez lekarza czynnościom. W przypadku zabiegów podwyższonego ryzyka wymagana jest pisem- na zgoda pacjenta. Osoba zainteresowana może w do- wolnym momencie swą zgo- dę wycofać, powinna również otrzymać odpowiednie infor- macje o celu i naturze inter- wencji, jak również jej konse- kwencjach i ryzyku. Rodzaje świadczeń lekarskich Ustawa o zawodzie lekarza i lekarza dentysty z 5 grudnia 1996 r. wyróżnia 5 rodzajów świadczeń lekarskich: l badanie, l eksperyment medyczny, l zabieg operacyjny i metodę leczenia lub diagnostyki stwa- rzające podwyższone ryzyko, ale niekoniecznie utraty życia, ciężkiego rozstroju zdrowia, ciężkiego uszkodzenia ciała, l zabieg operacyjny i meto- dę leczenia lub diagnostyki stwarzające ryzyko utraty ży- cia, ciężkiego rozstroju zdro- wia, ciężkiego uszkodzenia ciała, l inne świadczenie zdrowotne. Po co potrzebna jest zgoda? Ustawa zasadnicza gwa- rantuje nietykalność osobistą i wolność osobistą. Zgoda na leczenie legalizuje dzia- łania lekarza w stosunku do osoby i zdrowia pacjenta, jak również przenosi ryzyko na pacjenta w sprawie ewentu- alnego niepowodzenia dane- go świadczenia. Oczywiście, nie oznacza to, że lekarz jest zwolniony z obowiązku dzia- łania starannego i zgodnego z zasadami sztuki lekarskiej. Zgoda zobowiązuje również lekarza do wykonywania tylko takich czynności medycznych, które są uzasadnione stanem zdrowia pacjenta. Jest również obroną lekarza w razie rosz- czeń pacjenta po wystąpieniu powikłań pozabiegowych. Do- puszczalne jest wykroczenie poza zgodę w przypadku ko- nieczności poszerzenia pola operacyjnego, gdy sytuacja grozi utratą życia albo zdrowia pacjenta. Zgoda zastępcza Zgoda takiego rodzaju może być wyrażona przez przedstawiciela ustawowe- go, opiekuna faktycznego lub opiekuna prawnego. Oso- by małoletnie, tj. takie, które ukończyły 16 lat, a nie mają jeszcze lat 18, mają prawo do wyrażenia zgody na przepro- wadzenie badania lub udziele- nie innych świadczeń zdrowot- nych przez lekarza równolegle z innym podmiotem, np. ro- dzicem. Jeśli małoletni ma odpowiednią wiedzę, może skutecznie sprzeciwić się za- biegowi. W takich wypadkach postanowienie wydaje sąd opiekuńczy. Podobnie dzieje się w przypadku osób chorych psychicznie posiadających ro- zeznanie. W przypadku osób poniżej 16. roku życia, można wysłuchać jego zdania, ale to rodzic (opiekun prawny) wyra- ża ostatecznie zgodę. Co powinna zawierać zgoda? Kluczowe jest określenie zabiegu wraz z wybraną meto- dą jego dokonania, na którą go- dzi się pacjent. Wymagane jest również oświadczenie pacjenta o zaznajomieniu się z możli- wymi typowymi i nietypowymi powikłaniami, następstwami i ryzykiem zabiegu. Niezbędny jest także własnoręczny podpis pacjenta. Uwagi? Pytania? Ivo.m.domagala@gmail.com O zgodzie pacjenta słów kilka Ivo Domagała study