Dental Tribune Turkish Edition No.4, 2016

edilemeyen anormal kanama ve birbirini izleyen seanslarda göz- lenen anormal doku değişimleri- nin, hematolojik bir hastalığın nedeni olabileceği göz önünde bulundurulmalıdır (Resim 3a, 3b, 3c, 3d) (16). Özellikle molar dişlerin çekimi diğer dişlerin çe- kimine göre, kanama sorunu hakkında daha fazla bilgi verir (21). Oral mukoz membranların doku altlarında meydana gelen kanama, ileri trombositopeninin en sık rastlanılan bulgularından biridir. Bu tablo genellikle, diş, oral mukoza dokularını tahriş et- tiğinde ortaya çıkmaktadır. Mu- kokütanöz kanamalar, trombosi- topeni, platelet disfonksiyonu ve von Willebrand hastalığından kaynaklanmaktadır (1, 12). Kli- nik işlemler sonrası iyileşmeyen dokular ya da kötü iyileşme, Fak- tör XIII eksikliğini düşündürme- lidir. Diğer hemostatik bozuk- lukların görüldüğü hastalıklar Tablo 1’de özetlenmiştir (16). Herhangi bir hemostatik bo- zukluktan şüphe edilen hastadan ayrıntılı anamnez alınmalıdır. Özellikle aile hikayesi detaylı olarak değerlendirilmelidir. Has- ta durumunun farkında olmaya- bilir, ya da daha önce bir kana- ma sorunuyla karşılaşmış fakat önemsememiş olabilir, bu ne- denle mutlaka tam kan tablosu izlenmelidir (Tablo 2). Hemosta- tik sistemin temel elemanlarının değerlendirilmesi açısından, protrombin zamanı, aktive parsi- yel tromboplastin zamanı ve pla- telet sayımı önemlidir (20, 21). Geçmiş yıllarda platelet fonk- siyonları, sadece kanama zama- nı testi ile değerlendirilmekte iken, günümüzde Amerika Birle- şik Devletleri’ndeki pek çok merkez, kanama zamanı testinin sonuçlarının tekrarlanabilirliği ve hassasiyeti konusundaki so- runlar nedeni ile, platelet fonksi- yon analizi ve tromboelastografi- yi kullanmaktadır (22). Genellikle, dişeti kanaması olan hastalarla ilgili olarak, diş hekimleri ve hekimler tarafın- dan yapılan yaygın bir hata, has- taların dişlerini fırçalamalarını engellemeleridir (Resim 1a, Re- sim 4a) (8). Hastanın hikayesin- de ve kan tablosunda normalden sapan bilgi ve değerlere rastla- nıldığında hasta hemen uygun merkezlere yönlendirilmelidir. Hematolojik sorunları olan has- talar, ağız bakımı ve tedavileri açısından çok daha dikkatli olunması gereken hasta grubu- dur. Yetersiz oral hijyen, plak bi- rikimine, ve dolayısıyla peri- odontal dokularda iltihaplanma- ya ve ileri periodontal doku yı- kımlarına ve diş çürüklerine ne- den olmaktadır. Diş ve dişeti tedavileri sıra- sında kanama riski olan ya da aşırı kan kaybeden hastalar özel olarak düzenlenen bir klinik or- tamında tedavi edilebilirler. Uy- gun koşullarda gerçekleştirilen diş ve dişeti tedavileri ile hasta- nın diş kaybı önlenir, dolayısı ile yeme güçlüğü ve protez diş kul- lanma gereksiniminin önüne geçilmiş olunur. Ayrıca, hasta- larda ağız hastalıkları oluşma olasılığı azalır, estetik sorunlar önlenerek hastanın yaşam kali- tesi yükseltilir (Resim 2a, 2b, 2c). Uygun koşulların sağlanma- sı, işlem öncesi ve sonrası ge- rekli önlemlerin alınması için diş hekimi, hastanın hematolo- gu ile birlikte çalışmalıdır (4, 10). Bu koşullar sağlandığında, yapılan geleneksel ve koruyucu tedaviler, herhangi bir istenme- yen durum oluşmadan sonuç- landırılacaktır. Tedavi, hasta için risk oluştu- ran dişlerin çekimi, periodontal tedavi ile dişeti kanamasına ne- den olan plak, diştaşları ve gra- nülasyon dokularının uzaklaştı- rılması ile başlayabilir (Resim 1c, Resim 4b). Tedaviler önce- sinde ve akut durumlarda, has- tanın kan tablosu mutlaka dü- zenlenmiş ve gerekli önlemler hematologu ve diş hekimi tara- fından alınmış olmalıdır. Cerrahi olmayan tedavi yöntemleri seçil- melidir (26). Dişeti kanaması na- diren aşırı kan kayıpları ile iliş- kili olup, kanamanın asıl nedeni genellikle demir eksikliğidir (6). İşlem öncesinde kullanılan folik asit ve demir preparatları ile ka- namalar azaltılabilir. Hematolo- jik bozuklukları olan hastalarda gelişen sepsislerin %25-54’ünün ağız kaynaklı enfeksiyonlardan kaynakladığı saptanmıştır. Bu nedenle, tedavi sonrası oluşabi- lecek istenmeyen durumların önüne geçmek için antibiyotik profilaksisi uygulanmalıdır (27). İşlemler sırasında %2 lidokain ve 1:100,000 epinefrin içeren lo- kal anestezikler seçilebilir (6). Operasyon öncesi ve sonrası kul- lanılan sodyum bikarbonat ve serum fizyolojik ile hazırlanan ağız gargaraları, oral antiplak gargaraları, %0,12 veya 0,2’lik klorheksidin diglukonat garga- raları, nistatin gargaraları ve tra- neksamik asit içeren antifibrino- litik gargaralar tedavinin sonuç- larına olumlu katkıda bulunaca- ğı gibi, sadece platelet transfüz- yonu veya aminokaproik asit IV ile birlikte uygulanan platelet transfüzyonunun da tedavi so- nuçlarına olumlu etkileri bildi- rilmiştir (2, 3, 5, 6, 8, 12, 24). Ka- nama riskini azaltmak için, iş- lem sonrası ilk 24 saat, gargara yapılmamalı ve yumuşak gıda- larla beslenme önerilmelidir. Hematolojik bozuklukları olan hastaların diş ve dişeti teda- vileri için, hastanın hematologu ile yapılan bir hazırlık çalışması ile, hasta tedaviye hazırlandığın- da, hem yapılan tedavi etkin, gü- venli ve başarılı olacaktır, hem de tedavi sonrası oluşabilecek sorunlar en aza indirilecektir (17). Tedavi öncesinde ve sonra- sında, hastaya durumu açıkça anlatılmalı, dikkat etmesi gere- ken konular hakkında ayrıntılı bilgi verilmelidir. Özellikle bu tip hastalarda, elde edilen olum- lu sonuçların korunabilmesi ve hastanın izlenebilmesi için, aile- nin diğer bireylerinin eğitimi de önemlidir. Hasta, “normal bir yaşam” sürmesi konusunda ce- saretlendirilmelidir. Kaynaklar 1- Adeyemo TA, Adeyemo WL, Adediran A, Akinbami AJ, Akanmu AS: Orofacial manifestations of hematological disor- DT DENTAL TRIBUNE Türkiye Baskısı Bilim & Araştırma 5 Sayfa 4 DT Resim 3: Orak hücre anemili 20 yaşında erkek bir hastaya ait ağız içi görüntüsü (6 numaralı kaynaktan alınmıştır). Resim 2c: İlk muayeneden 10 gün sonra. Dişetinde ülserasyonlar, nekroze bölgeler ve dişeti kanaması izlendi. (22 numaralı kaynaktan alınmıştır) Resim 2d: İlk muayeneden 10 gün sonra. Dişetinde ülserasyonlar, nekroze bölgeler ve dişeti kanaması izlendi. (22 numaralı kaynaktan alınmıştır) Resim 2a: İlk muayenede akut miyelomonositik lösemili 47 yaşındaki erkek bir hastada izlenen fibrotik dişeti büyümesi görüntüsü. (22 numaralı kaynaktan alınmıştır). Resim 2b: İlk muayenede akut miyelomonositik lösemili 47 yaşındaki erkek bir hastada izlenen fbrotik dişeti büyümesinin görüntüsü (22 numaralı kaynaktan alınmıştır) Resim 4a: Hekimi tarafından dişlerinin fırçalamasına izin verilmeyen akut lenfosblastik lösemi hastasının ağız için görüntüsü. Resim 4b: Hekimi tarafından dişlerinin fırçalamasına izin verilmeyen akut len- fosblastik lösemi hastasının diştaşı temizliği yapıldıktan 10 gün sonraki ağız için görüntüsü. Sayfa 6 DT

Dental Tribune Turkish Edition No.4, 2016

Pages Overview