Dental Tribune Polish Edition No.1, 2016

10 Dental Tribune Polish Edition Nie bez powodu Mini- sterstwa Zdrowia z Włoch, Japonii i Finlandii polecają już dziś stosowanie ksylitolu w aktywnej ochronie zdrowia jamy ustnej. Również coraz więcej krajowych europej- skich stowarzyszeń stomatolo- gicznych podpisuje się pod tą rekomendacją. Co jest tak szczególnego w tym słodkim cudzie, jakim jest ksylitol? Czy jego korzyst- ne cechy, takie jak działanie przeciwpróchnicowe i remine- ralizacja szkliwa zębów, zosta- ły potwierdzone w badaniach naukowych? Te i inne pytania nurtują obecnie środowisko specjalistów. W bardzo szeroko zakrojonym badaniu w Turku (1970-1976) wykazano reduk- cję próchnicy o 85% w porów- naniu do grupy kontrolnej,1 a od tego czasu pojawiła się cała fala kolejnych badań. W wielu badaniach pod egidą Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) stwierdzono od tego czasu zna- czącą redukcję próchnicy rzędu 50-85%.2,3,4 . Dlaczego ksylitol dopie- ro niedawno trafił do naszego codziennego życia i nadal jest obiektem krytycznych analiz? Jednym z możliwych wyja- śnień, obok braku wiedzy, są czynniki środowiskowe. Pro- dukcja surowca, jakim jest ksy- litol jest mniej więcej 20-krot- nie droższa w porównaniu do popularnego cukru stosowa- nego w gospodarstwach do- mowych. Jest także wielokrot- nie droższa w porównaniu do innych substancji słodzących i zastępczych dla cukru. Jego obróbka jest nie tylko bardziej pracochłonna, ale też bardziej kosztowna, dlatego dla wielu przedsiębiorstw ksylitol jest mniej atrakcyjny. W przeci- wieństwie do syntetycznych substancji słodzących, takich aspartam i acesulfam, ksylitol nie pozwala na sztuczne prze- dłużenie smaku. Dlatego guma do żucia słodzona jedynie ksy- litolem traci swój naturalny aromat po ok. 5 min, podczas gdy konkurencyjne produk- ty mogą zachować go nieco dłużej. Dlatego dla przemysłu gumy do żucia słodzone synte- tycznie mają większą wartość dodaną, co ostatecznie odbywa się kosztem konsumenta. Pa- trząc jedynie na aspekty me- dyczne, guma do żucia słodzo- na w 100% ksylitolem już po 5 min rozwija w pełni swoje dzia- łanie tak, że poziom pH, który wyraźnie obniża się w trakcie posiłku, powraca ponownie do wartości obojętnych. Poza wspomnianymi, udo- kumentowanymi badaniami na temat ksylitolu, istnieje po- trzeba dalszych badań nad po- znanymi dotąd pozytywnymi cechami, charakteryzującymi ten „słodki cud”. Emjoo Park i wsp. zajęli się np. działaniem przeciwzapalnym ksylitolu w obecności Porphyromonas gin- givalis. Uittamo i wsp.6 opisują działanie ksylitolu na Candi- da albicans oraz zahamowanie kancerogennego działania alde- hydu octowego w jamie ustnej, co powinno być szczególnie in- teresujące dla palaczy. Ksylitol nie może zastąpić fluorków, znacznie ważniejsze jest postrzeganie go jako uza- sadnionego uzupełnienia dzia- łań profilaktycznych. Krytycy ksylitolu chętnie używają argu- mentu, jakim jest skuteczność fluorków – zapominają jednak o tym, że oba związki dosko- nale się uzupełniają. Ponadto, ksylitol można bez trudu mieć pod ręką, kiedy nie ma możli- wości użycia szczoteczki do zę- bów. Nie bez powodu Europej- ski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) przypisuje gumom do żucia słodzonym w 100% ksylitolem wysoką skuteczność przeciwpróchni- cową, oficjalnie potwierdzając działanie antykariogenne7 i wy- dając odpowiednie oświadcze- nie zdrowotne. Stanowczo w codziennej praktyce należałoby stosować możliwie wiele produktów za- wierających ksylitol. Aby uzy- skać u pacjentów szczególnie dobre efekty, należy wykorzy- stywać gumy do żucia zawiera- jące jako substancję słodzącą do 100% ksylitolu. Potwierdzają to badania przeanalizowane przez EFSA. W aktualnej analizie, opublikowanej w czasopiśmie Öko-Test (09/2015) przebadano wiele różnych gum do żucia. Je- dynie gumy do żucia zawierają- ce czysty ksylitol oceniono jako „bardzo dobre” lub „dobre”, podczas gdy wielu światowych graczy uzyskało zaledwie oceny „dostateczny” lub „słaby”. Poza gumami do żucia, dostępnych jest jeszcze wiele innych możli- wości, jak np. dropsy do ssania albo ksylitol w proszku, którego właściwości i poziom słodkości odpowiadają niemal w stosun- ku 1:1 cechom zwykłego cu- kru. Aby móc w pełni korzystać z jego pozytywnych właściwo- ści, zaleca się zdecydowanie podstawowe dzienne spożycie w ilości 5 g. Ksylitol jest dobrze tolerowany w ilości do 50 g dla osoby dorosłej i do 30 g w przypadku dzieci. Chcąc po- Opinie Ksylitol – słodki cud Deborah Horch Ryc. 1: Początkowo ksylitol pozyskiwano z kory brzozowej. Ryc. 4: Gumy do żucia dobre dla zębów, zawierające 100% ksylitolu, marki Mira- dent (Hager & Werken). Ryc. 5: Słodki cud – budowa cząsteczkowa. Ryc. 6: Ksylitol jest także chętnie stosowany przez osoby chore na cukrzycę. Źródło: D. Fritsche: „Diabetes: Der Ernährungskompass“, Gräfe und Unzer Verlag (2008). Kontrola Ksylitol Rok 0 1 2 0 100 200 300 400 500 Źródło: Mäkinen K.K. i wsp. (1989) Caries Res 23, 261-267 Zawartość Streptococcus mutans w płytce nazębnej (CFU x 10 3 ) Ryc. 2: Ksylitol ogranicza ilość Streptococcus mutans. Miejsce przeprowadzenia Czas trwania w latach Dawka g/dobę Obniżenie częstości próchnicy % 1. Turku, Finlandia 2 67 > 85 2. ZSRR 2 30 73 3. WHO – Tajlandia Polinezja Węgry 2,3–2,7 3 2–3 20 do 20 14–20 potwierdzone działanie profilaktyczne 58–68 37–45 4. Montreal, Kanada 1–2 1–3,9 52 5. Ylivieska, Finlandia 3 7–10 59–84 6. Dayton, OH1 1,8 do 8,5 80 7. Ylivieska, Finlandia „Od matki – do dziecka” 21 miesięcy 6–7 70 1 Próchnica korzeni Ryc. 3: Przegląd najważniejszych badań. Rok 012 1. Turku, Finlandia 267 > 85 2. ZSRR 23073 4. Montreal, Kanada 1–21–3,952 5. Ylivieska, Finlandia 37–1059–84 1,8 do 8,580 21 miesięcy 6–770

Dental Tribune Polish Edition No.1, 2016

przegląd stron