Dental Tribune Turkish Edition

Bilim & Araştırma DENTAL TRIBUNE Türkiye Baskısı6 olası post ayrılması ve başarısız- lığı ile sonuçlanacak stresler oluşturmaktadırlar. Endodontik olarak restore edilen dişte yine- leyen yükleme oldukça, metal post ve kök dentininin arasında- ki arayüzde bulunan sement so- nunda bozularak post mikro kaymasına olanak verir. Bu, kök üzerine dikey kök kırılması ve katastrofik diş kaybına yol açan, yüksek gerilimlerin uygulanma- sına izin verir. Metalik postların modülünün (katılık) yüksek ol- ması onları sert ve bu gerilimleri absorbe edemez hale getirir. Bu- na ek olarak, oklüzal ve lateral kuvvetlerin metal bir kor ve post yoluyla iletimi gerilimleri yo- ğunlaştırabilmekte, bu da isten- meyen olası kök kırılmaları ile sonuçlanabilmektedir.20 Denti- nin elastisite modülü yaklaşık 14 ila 18GPa’dır. Fiber postlar, post üreticisine bağlı olarak, yaklaşık 9 ila 50GPa’lık modüle sahiptir. Bu, fiber post ve kök dentini ara- sında, post fleksiyonunun diş fleksiyonunu taklit etmesine izin veren, bir elastikiyet benzerliği sağlamaktadır. Fiber post geri- limleri absorbe edip dağıtmakta ve böylece köke iletilen gelirim azaltılmış olmaktadır.21 Fiber postlarda fiberlerin uzunlaması- na dizilimi ve postun elastikiyet modülünün dentininkine eşit ve- ya daha az olması, gerilimi, kök kırıkları yerine kor / kök arayü- zünde bozulma olasılığını artır- mak amacıyla, dişin içine ve chamferli shoulder'ın uzağına yeniden dağıtabilir. Başarısızlık aşırı yükleme nedeniyle meyda- na geldiğinde, bozulma genellik- le koronal kısmında olmakta ve çoğunlukla katastrofik diş kaybı olmadan, dişin yeniden restore edilme olasılığının olduğu, diş arayüzünde kor kırılması olarak görülmektedir.22 Fiber postların eğilme özel- likleri, metal postlardan daha yüksek ve dentininki ile benzer- dir.23 Oysa prefabrik paslanmaz çelik postlar fiber postlar ile kar- şılaştırıldığında bozulma sırasın- da önemli ölçüde daha yüksek kırılma direnci sergilemiştir. Prefabrik paslanmaz çelik post ve seramik post ile karşılaştırıl- dığında karbon fiber postun ba- şarısızlık modu kalan diş yapısı açısından çok daha olumludur.24 Prefabrik metal postlara daha estetik bir alternatif olarak, fiber postlardan daha önce piyasaya sunulmuş olan seramik postlar günümüzde yaygın olarak kulla- nılmasa da hala mevcuttur. Se- ramik postların elastisite modü- lü 170-213GPa'dır, bu da denti- nin yaklaşık 15 katıdır. Bu sera- mik postların hepsi çok serttir ve kök kanalına fiber postlardan çok daha fazla gerilim iletirler, bu da metal postlarda görülen dikey kök kırılmasıyla geri dö- nüşü olmayan kök hasarına yol açmaktadır. Günümüzde, endo- dontik tedavi görmüş dişlerin restorasyonunda bunların kulla- nımı tavsiye edilmemektedir.25 Endodontik tedavi görmüş dişlerin restorasyonuna karar verilmesi Endodontik tedavi görmüş dişlerin restorasyonunda, en uzun vadeli sağkalım için, kalan dişin nasıl yeniden yapılandırıla- cağının bir mühendislik bakış açısıyla ele alınması gerekmek- tedir. Bu düşünceyle, uygulayıcı- nın, endodontik tedavi sonrasın- da dişte şu anda var olan ana diş yapısı ve restoratif materyal miktarına dayanarak dişi sınıf- landırması gerekmektedir. Çok azı eksik ya da daha önceden restore edilmiş olan diş: Marjinal sırt bölgesi ve prok- simal yüzey doğal diş yapısından oluştuğunda ve restore edilme- miş olduğunda posterior dişler güçlenir. Endodontik tedavi ge- çirmiş dişlerde, çukurlardan ve fissürlerden her hangi birinde pulpa tutulumuna giden oklüzal çürüme veya daha önce yerleşti- rilen küçük-orta büyüklükte bir amalgam veya kompozit resto- rasyonun olması, konservatif restorasyon yapılmasını gerek- tirmektedir (Resim 9). Bu dişler, mevcut restoratif malzemesinin çıkarılması ve 2 ila 3mm kanal da dâhil olmak üzere pulpa (diş) odasındaki obturasyon malze- mesinin temizlenmesi ile restore edilebilir. Dişin içine yapışan ge- leneksel bir kompozitin yerleşti- rilmesi, bu dişler için uzun vade- li iyi bir restoratif çözüm sağla- makta ve genellikle kron kulla- nımı gerekmemektedir. Giriş ve- ya mevcut restorasyon, hâliha- zırda bulunan tüberkül genişli- ğinin büyük bölümünü bırakma- lıdır. Çürüğün ve tüberkül geniş- liğini işgal eden mevcut restora- tif materyallerin çıkarılmasını müteakip yapılan preparasyonla diş yapısının yarısının eksilmesi daha kapsamlı bir restorasyona işaret etmektedir. Diş yapısı orta derecede eksik veya daha önceden restore edilmiş olan diş: Restore edilecek dişin marji- nal sırtlarından biri veya her iki- si eksik olduğunda ve bu alanlar daha önce restore edilmiş ya da restore edilecek olduğunda, ya- pıştırılmış bir kompozit yerleştir- me nihai restorasyon için yeterli olmayacaktır (Resim 10). Marji- nal sırtlar dişin gücünü artırarak dişin tüberkül eğilmesine karşı direnç göstermesini sağlamakta- dır. Bunlar eksik olduğunda, di- şin fonksiyonel yüklenmesi daha fazla tüberkül eğilmesine izin verecek ve bunun sonucu olarak, çiğneme fonksiyonu sırasında kı- rılma olasılığı daha yüksek ola- caktır. Bu dişlerin restorasyonu, tam kaplama kronun ardından, opsiyonel pimler veya kor için olan diğer kalıcı unsurlarla bir- likte bir kor oluşumunu gerekti- recektir. Kron preparasyonun- dan sonra tüberküllerde kalan diş yapısı, ferrule ve kor’un tutul- ması için yeterli olduğundan postların kullanılmasına çoğu zaman gerek kalmamaktadır. Post kullanımı, bruksizm veya diş sıkma sorunu olan ya da dişin oklüzal düzleme ilişkin pozisyo- nu nedeniyle oklüzyonları resto- re edilmiş olan diş üzerine daha yüksek kuvvetler uygulayabilen hastalarda düşünülebilir. Ferrule yapılamaması durumunda, uygu- layıcı, ferruleyi değerlendirmek için kemik kron uzatma veya ka- sıtlı erüpsiyon seçeneklerini dü- şünmelidir. Endodontik tedavi- nin gerçekleştirilmesi için oluş- turulan erişim, tüberkül eğilmesi açısından dişi zayıflattığından ve inley bağlandığında bir kama gi- bi hareket edip tüberkülleri ay- rılmaya zorlayarak diş kırığına neden olabileceğinden, endo- dontik tedavi görmüş dişlerde in- ley restorasyonlardan kaçınılma- lıdır. Onley restorasyon kullanı- labilir ve tasarım, tüberkül eğil- mesinin sınırlanması amacıyla tüberküllerin nallanması işlemi- ni de içermelidir. Diş yapısının önemli bölümü eksik veya daha önceden restore edilmiş olan diş: Eski restoratif materyallerin çıkarılması ve çürüklerin temiz- lenmesiyle geriye kalan dişin önemli bir bölümünün yenilen- mesi gerektiğinden, bu dişlerin restore edilmesi oldukça zorlu bir iştir (Resim 11). Bu dişlerde, kalan diş yapısının kor’u tutması için postların yerleştirilmesi ge- rekmektedir. Postların amacı kor’u korumak olduğu için, çok kanallı dişleri de her bir kanala postun kor ile kalan diş yapısına cross-pin tekniği ile yerleştiril- mesi önerilmektedir (Resim 12). Posterior dişlerde kanalların açı- lanması nedeniyle oluşan postla- rın projeksiyonu, dişin koronal kısmında postların konverjansı- na yol açar. Bu da kor’u yerine hapseder ve sadece tek bir post yerleştirildiğinde görülen, post kırılmasının veya işlev sırasında yerinden çıkmasının önlenmesi- ne yardımcı olur. Tüberküller ol- madığında kor kısmının tutulma- sına yardımcı olması için ve yer- leştirilen postalara bir ilave ola- rak pimlerin kullanılması da dü- şünülebilir. Bu dişlere, yük altın- da tüberkül eğilmesinin sınırlan- ması amacıyla, tam kaplama kron yapılması gerekmektedir. Diş yapısı orta derecede eksik olan dişlerde, tüberkül eğilmesi- ni sınırlamadıklarından inleyle- rin kullanımından kaçınılmalı- dır. Bazı durumlarda istenilirse bir onley kullanılabilir, ancak preparasyon tasarımının bir par- çası olarak tüberkül eğilmesinin sınırlanması için tüberküller nal- lanmalıdır. Ferrule yapılamadı- ğında, ferrule iyileştirmesi için yine kemik kron uzatma veya ka- sıtlı erüpsiyon düşünebilirsiniz. Sonuç Endodontik tedavi görmüş dişlerin restorasyonunun, uzun vadeli sağkalımın sağlanması için bir mühendislik bakış açı- sıyla ele alınması gerekmekte- dir. Ferrule genellikle günümüz adeziv diş hekimliğinde göz ardı edilmektedir, ancak geçmişte ol- duğu gibi bugün de aynı derece- de önemlidir. Ferrule olmaması- nın dişin sağkalımını etkilediği gösterilmiştir ve literatür 2.0mm uzunluğunda ferrule kullanımını desteklemektedir, bu çiğneme sırasında yükleme yönü nede- niyle maksiler anterior dişlerde çok daha önemlidir. Ayrıca, uzun vadede olası sorunlarda geriye kalan dişin nasıl restore edildiğinin de payı bulunmakta- dır. Metal postlar dişe aşırı yük- lenme olduğunda oluşabilen di- key kök kırıkları nedeniyle daha az sıklıkla kullanılmaktadır ve giderek köklerin elastisite mo- dülünü taklit eden fiber postla- rın kullanımına yönenilmiştir. Fiber post kullanılarak restore edilen dişlere aşırı yüklenme ol- duğunda, kırık genellikle, geriye yeniden restore edilmesine yete- cek kadar diş bırakarak, dişin koronal (supragingival) bölü- münde olmaktadır. Gereğinden fazla mühendislik süreci uygula- nan dişler nadiren başarısız olurken yeterli mühendislik sü- recine maruz kalmayanların bir- çoğu başarısız olmaktadır. Kaynaklar 1. Barkhodar RA, Radke R, Abbasi J: Effect of metal collars on resistance of endodontically treated teeth to root fracture. J Prosthet Dent DT Sayfa 5DT Resim 6. Koronal yatay kırığın sup- rakrestal olarak gösterildiği, fiber post kullanılarak restore edilmiş diş. Genel- likle fiber postlar kullanılarak restore edilmiş dişler aşırı yüklendiği zaman görülmektedir. Resim 7. Metal post kullanılarak res- tore edilmiş bir dişte oluşan dikey kök kırığı. Resim 9. Endodontik tedavi sonrasın- da çok azı eksik ya da restore edilmiş olan diş. Resim 11. Endodontik tedavi sonra- sında diş yapısının önemli bölümü ek- sik veya daha önceden restore edilmiş olan diş. Resim 12. Çoklu fiber postlar kor'u geriye kalan diş yapısına kilitlemek için bir molar içine yerleştirilmiştir. Resim 8. Farklı post malzemelerin karşılaştırmalı elastisite modülleri. Resim 10. Endodontik tedavi sonra- sında diş yapısı orta derecede eksik ve- ya restore edilmiş olan diş. Sayfa 7DT 200 100 GPa Fiber Dentin Titanyum Çelik Döküm Metal Karﬂ›laﬂt›rmal› Elastisite Modülleri

Dental Tribune Turkish Edition

Pages Overview