Surgery Tribune Polish Edition

3SURGERY TRIBUNE Polish Edition Praktyka 4 Standard postępowania przy operacyjnym usunięciu mesiodensu od strony podniebiennej Igor Kresa, Paweł Nieckula, Martyna Osiak, Bartłomiej Iwańczyk i Andrzej Wojtowicz Hiperdoncja to anomalia zwią- zana z udziałem zębów nadlicz- bowych, tzn. gdy liczba zębów w jamie ustnej u dorosłych jest większa niż 32. Jest to zabu- rzenie rozwojowe o wielorakiej etiologii. Mesiodens to najczę- ściej występujący ząb nadlicz- bowy, zlokalizowany w szczęce. Może doprowadzić do wielu zaburzeń w otaczających tkan- kach i zębach takich, jak: dia- stemy, stłoczenia, rotacje, prze- mieszczenia, torbiele. Wczesne wykrycie umożliwia szybkie wdrożenie leczenia chirurgicz- no-ortodontycznego. Hiperdoncja cechuje się zwięk- szoną liczbą zębów mlecznych lub stałych. Wyróżnia się zęby o pra- widłowej budowie charaktery- stycznej dla danej grupy zębowej, określane jako zęby dodatkowe oraz zęby zbudowane nieprawidło- wo, czyli zęby nadliczbowe.1,2 Etiopatogeneza tego zaburze- nia nie jest do końca wyjaśniona. Istnieje wiele teorii powstawania hiperdoncji: atawistyczna, ge- netyczna, dychotomii zawiązka oraz nadczynności listewki zębo- wej.2-7 Najbardziej popularna jest ta ostatnia, mówiąca o miejscowej hiperaktywności przetrwałej lub reaktywowanej listewki zębowej pobudzanej do wytwarzania no- wych zawiązków zębowych, m. in. przez takie czynniki, jak napręże- nia kości szczęk czy siła wywiera- na przez już istniejące uzębienie.3,8 Najczęściej występującym zę- bem nadliczbowym jest mesio- dens, który stanowi 21,1-67% wszystkich przypadków hiperdon- cji.8 Najbardziej typowa lokaliza- cja to obszar pomiędzy siekaczami przyśrodkowymi szczęki, rzadziej żuchwy.9,10,11 . Mesiodens może mieć budowę eumorﬁczną, czyli przypominać kształtem i wiel- kością siekacz przyśrodkowy lub dysmorﬁczną – postać stożkowata, guzkowata i trzonowcowata.9,12 Najczęściej występuje me- siodens stożkowaty o całkowicie uformowanym korzeniu, położony podniebiennie między siekaczami przyśrodkowymi szczęki i nie- powodujący opóźnienia w wy- rzynaniu tych zębów. Mesiodens guzkowaty ma nieprawidłowo ukształtowany korzeń, umiejscawia się bardziej podniebiennie i może być przyczyną zatrzymania sieka- czy stałych. Mesiodens trzonowco- waty występuje najrzadziej.5,11 Nadliczbowe zęby środkowe mogą być przyczyną takich za- burzeń, jak: opóźnione wyrzy- nanie lub zatrzymanie zębów są- siednich, powstawanie diastemy, przerost wędzidełka wargi górnej, resorpcja korzeni zębów, powsta- wanie torbieli szczęk.8,13-18 W piśmiennictwie występu- ją różne schematy postępowania leczniczego w przypadku me- siodensów. Głównym kryterium jest występowanie nadliczbowe- go środkowego zęba w uzębie- niu mlecznym lub stałym. Jeżeli mesiodens występuje w uzębie- niu mlecznym i nie powoduje za- burzeń zgryzowych, najczęściej pozostawia się go do obserwacji klinicznej i radiologicznej. Ma to istotne znaczenie, gdyż zauwa- żono korelację między występo- waniem nadliczbowych zębów mlecznych i stałych. Mesiodens w uzębieniu sta- łym, który jest przyczyną wy- mienionych nieprawidłowości jest wskazaniem do ekstrakcji.11 Poza tym, jak podaje Winiar- ska-Majczyno i Wilczyńska, bezwzględnym wskazaniem do usunięcia nadliczbowego zęba środkowego jest przodozgryz i zgryz krzyżowy.3 Bardzo odmienne poglądy występują w stosunku do zatrzy- manych zębów nadliczbowych. Jedna z możliwości to natych- miastowa ekstrakcja mesioden- su po zdiagnozowaniu, której zaletą jest możliwość samoist- nego wyrznięcia się zatrzyma- nych stałych zębów sąsiednich, zapobieganie powstawaniu wad zgryzu i konieczności wdrożenia leczenia ortodontyczno-chirur- gicznego.2,19 Druga możliwość to usunięcie mesiodensu po peł- nym ukształtowaniu się korzeni zębów sąsiednich, co zapobiega możliwości ich uszkodzenia pod- czas zabiegu. W przypadku, gdy mesiodens zostanie usunięty i po 6-miesięcz- nej obserwacji radiologicznej oraz dostatecznej ilości miejsca w łuku zębowym nie obserwuje się postępu w wyrzynaniu za- trzymanego zęba stałego, należy wdrożyć postępowanie chirur- giczno-ortodontyczne. Polega ono na chirurgicznym odsłonięciu za- trzymanego zęba stałego i jego ortodontycznym sprowadzeniu do łuku.3,7,8,17,18 Opis przypadku 8-letnia dziewczynka zosta- ła skierowana przez ortodontę do Zakładu Chirurgii Stoma- tologicznej WUM w celu kon- sultacji i leczenia zaburzenia w okolicy zębów 11-21. Anoma- lia została wykryta na podsta- wie zdjęcia pantomograﬁcznego, standardowo wykonywanego przed leczeniem ortodontycznym (Ryc. 1). W badaniu wewnątrzustnym stwierdzono uzębienie miesza- ne, adekwatne do wieku rozwo- jowego, bez czynnych ognisk próchnicowych. Zlecono bada- nie CBCT w celu dokładniejszej diagnostyki zmiany w okolicy zębów 11-21. W obrazie tomo- graﬁcznym ukazał się podnie- biennie położony ząb nadlicz- bowy (mesiodens) w okolicy korzenia zęba 21 (Ryc. 2 i 3). Zęby stałe górne sieczne mia- ły zakończony rozwój korzeni i prawidłowo reagowały na testy żywotności. W wywiadzie ro- dzinnym brak przypadków zę- bów nadliczbowych. Plan leczenia zakładał usu- nięcie mesiodensu z dojściem od strony podniebiennej. Ze względu na wiek pacjentki (8 lat) została ona poddana premedy- kacji przedzabiegowej. W znie- czuleniu nasiękowym 2% ligno- kainą z noradrenaliną (3 am- pułki) nacięto i odwarstwiono girlandowaty płat śluzówkowo- -okostnowy od strony podniebie- nia na wysokości zębów 13-24 (Ryc. 4 i 5). Wiertłem zniesiono blaszkę kostną na wysokości zęba 21. Ząb nadliczbowy usu- nięto w całości wraz z miesz- kiem (Ryc. 6 i 7). Zębodół wy- łyżeczkowano i zaopatrzono gąbką kolagenową (spongostan), Ryc. 1: Zdjęcie pantomograﬁczne. Ryc. 2: CBCT – podniebienne położony ząb nadliczbowy (mesiodens) w okolicy korzenia zęba 21. Ryc. 3: CBCT – dokładna lokalizacja me- siodensu. Ryc. 4: Widok wewnątrzustny przed zabiegiem. Ryc. 6: Usunięcie zęba nadliczbowego. Ryc. 5: Nacięcie i odwarstwienie girlandowatego płata śluzówkowo-okostnowego na wysokości zębów 13-24.

Surgery Tribune Polish Edition

przegląd stron