28 Advertorial DENTAL TRIBUNE Greek Edition Διαχείριση τερηδονικού κινδύνου Πρακτικές των οδοντιάτρων και επιρροή των κατευθυντήριων οδηγιών και των πρωτοκόλλων - Σχηματισμός κοόρτης Συντάκτες: Drs Jean Noël Vergnes, Agnieszka Mielczarek, Nikolai Sharkov, Maria Gkaveli, José Frias Bulhosa, Mohammed Bennani & Sylvain Levet, France, Poland, Bulgaria, Greece & Portugal Υπόβαθρο Παρότι έχει σημειωθεί πρόοδος από επιδημιολογικής άποψης ανα- φορικά με τη μείωση της οδοντι- κής τερηδόνας στη διάρκεια των τελευταίων 30 ετών, παραμένει σημαντικό πρόβλημα για την υγεία. Αν και έχουν αναπτυχθεί κατευ- θυντήριες οδηγίες για τον πρώι- μο εντοπισμό των ασθενών υψη- λού κινδύνου για ανάπτυξη τερη- δόνας και στρατηγικές πρόληψης για τους πληθυσμούς υψηλού κιν- δύνου, υπάρχουν ελάχιστα δεδο- μένα σχετικά με τις πρακτικές που εφαρμόζουν οι επαγγελματίες της οδοντιατρικής στην Ευρώπη. Στόχοι 1) Εδώ, περιγράφουμε την προ- σήλωση των επαγγελματιών της οδοντιατρικής στις κατευθυντήρι- ες οδηγίες για τη διαχείριση του τερηδονικού κινδύνου, προκειμέ- νου 2) να αξιολογήσουμε ακολού- θως τις επιπτώσεις των στρατη- γικών τους. Μέθοδος Μια διεθνής, επιδημιολογική, αναδρομική και προοπτική με- λέτη παρατήρησης κοόρτης μα- κράς διάρκειας διενεργούμενη με οδοντιάτρους σε τέσσερις χώρες της Ευρώπης: Πολωνία, Βουλ- γαρία, Πορτογαλία και Ελλάδα, άρχισε το 2019. Εδώ, παρουσιάζουμε τα δεδομέ- να σχηματισμού της αρχικής κο- όρτης που συλλέχθηκαν επί των πρακτικών διαχείρισης τερηδονι- κού κινδύνου που αναφέρθηκαν από τους συμμετέχοντες οδοντιά- τρους και την οδοντική κατάστα- ση των ασθενών που συναίνεσαν να συμπεριληφθούν στη μελέτη. Αποτελέσματα Στη μελέτη συμφώνησαν να λά- βουν μέρος πενήντα ένας οδοντί- ατροι (19 Βούλγαροι, 8 Έλληνες, 14 Πολωνοί και 10 Πορτογάλοι), με μέσο όρο ηλικίας 44 ετών (± 12), μέσο όρο χρόνου άσκησης του επαγγέλματος 19 έτη και στην πλειονότητά τους γυναίκες (63%). Οι περισσότεροι διέθεταν εξειδί- κευση: παιδοδοντίατροι (15,7%), χειρουργοί οδοντίατροι (15,7%), Tόμος 17 - τεύχος 83 Οι CRA βασίζονται κυρίως σε στοματική εξέταση (98%), ια- τρική συνέντευξη (79,6%), δι- ατροφική αξιολόγηση (71,4%), ακτινογραφίες (67,3%), τοπική θεραπεία φθορίωσης (51%) και πρόσληψη φθορίου (40,8%). Βι- ολογικές εξετάσεις και κλίμακες ή λογισμικό CRA χρησιμοποιή- θηκαν με φειδώ. Στην κοόρτη συμπεριλήφθηκαν χίλιοι εννέα (1.009) ασθενείς, με μέσο όρο ηλικίας 35,4 έτη (± 19,7), με την ακόλουθη κατανομή: 366 από τη Βουλγαρία, 281 από την Ελλάδα, 276 από την Πολω- νία και 86 από την Πορτογαλία. Το 56% αυτών ήταν γυναίκες. Σχεδόν το 80% είχε παρουσιά- σει πρόσφατα τερηδόνα, παρό- τι το 90% των ασθενών δήλω- σαν ότι βουρτσίζουν τα δόντια τους καθημερινά, στο 80% των περιπτώσεων χρησιμοποιώντας οδοντόπαστα φθορίου. Οι ενερ- γές οδοντικές τερηδονικές βλά- βες και ο τερηδονικός κίνδυνος φαίνεται να σχετίζονται περισ- σότερο με ασθενείς χαμηλής κοι- νωνικοοικονομικής κατάστασης. Ενεργές τερηδονικές βλάβες πα- ρατηρήθηκαν στο 33,5%, 48,2% και 61,2% των ασθενών υψηλής, μέσης και χαμηλής κοινωνικοοι- κονομικής κατάστασης, αντίστοι- χα. Παρομοίως, υψηλός τερηδο- νικός κίνδυνος αναφέρεται από τους οδοντιάτρους στο 36,6%, 48,5% και 70,0% των ασθενών υψηλής, μέσης και χαμηλής κοι- νωνικοοικονομικής κατάστασης, αντίστοιχα (Εικ.2). Η κατάσταση των ασθενών κατά την επίσκεψη συμπερίληψης πε- ριλάμβανε ορατή πλάκα στα δό- ντια στο 53,2% των περιπτώσεων, την παρουσία ενεργών τερηδονι- κών βλαβών στο 44,1% των πε- ριπτώσεων και βαθιών οπών και σχισμών στο 38,2%. Αυτές οι συ- χνότητες ήταν υψηλότερες στους Πορτογάλους ασθενείς (67,4%, 77,9% και 53,5%, αντίστοιχα). Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης συμπερίληψης, η άμεση αποκα- τάσταση ήταν η θεραπεία που παρεχόταν συχνότερα (περίπου στο 50% των ασθενών). Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, οι περισσότεροι ασθενείς έλαβαν συμβουλές σχετικά με τη στομα- τική υγιεινή ή τη διατροφή, ενώ υπήρχαν διαφοροποιήσεις μεταξύ των χωρών (98,9% στη Βουλγα- ρία, 92,2% στην Ελλάδα, 78,3% στην Πολωνία και 64% στην Πορ- τογαλία). Οι οδοντίατροι ανέφεραν θετική συμπεριφορά των ασθενών ανα- φορικά με τη φροντίδα τους και προθυμία να συνεργαστούν για ποσοστό μεγαλύτερο του 50% του συνόλου των ασθενών, με δι- αφοροποιήσεις μεταξύ των χω- ρών (Βουλγαρία 68,3%, Πολω- νία 59,1%, Ελλάδα 46,3% και Πορτογαλία 29,1%). Συμπέρασμα Αυτή είναι η πρώτη διεθνής, με- γάλης κλίμακας μελέτη κοόρτης που διενεργήθηκε για την περι- γραφή των πρακτικών που αναφέ- ρουν οι οδοντίατροι σχετικά με τις κατευθυντήριες οδηγίες διαχείρι- σης τερηδονικού κινδύνου και τις επιπτώσεις που έχουν στη στάση που τηρούν ως προς τη φροντίδα των ασθενών. Παρατηρείται σημαντική διαφο- ροποίηση στη διαχείριση τερηδο- νικού κινδύνου και τις συμβουλές που παρέχονται από τους οδοντι- άτρους μεταξύ των τεσσάρων ευ- ρωπαϊκών χωρών. Μια αναδρομική διερεύνηση του οδοντικού ιστορικού των ασθε- νών τα τελευταία τρία χρόνια βρίσκεται σε εξέλιξη και η επι- κείμενη μελλοντική παρακολού- θηση θα βοηθήσει να προσδιο- ριστεί με μεγαλύτερη ακρίβεια η επίπτωση της προσήλωσης των επαγγελματιών της οδοντιατρι- κής στις συστάσεις διαχείρισης του τερηδονικού κινδύνου. Σημείωση του συντάκτη: Η μελέτη Caries Risk Management (CARMEN-Διαχείριση τερηδονικού κινδύνου) αναμένεται να πραγματο- ποιηθεί έως το τέλος του 2022 και τα τελικά αποτελέσματα αναμένε- ται να δημοσιευτούν δύο ή τρία χρό- νια αργότερα. Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα δεν έχουν αξιολογηθεί ακόμα από ειδικούς ούτε έχουν δημοσιευτεί σε κάποιο επιστημονικό περιοδι- κό. Χορηγός της μελέτης είναι η Pierre Fabre Oral Care, προμηθευ- τής προϊόντων στοματικής υγιεινής και φροντίδας για οδοντιάτρους και ασθενείς. DT Εικ. 1: Σύγκριση οδοντιάτρων με πανεπιστημιακή εκπαίδευση στη διαχεί- ριση τερηδονικού κινδύνου με αυτούς που δεν έχουν λάβει εκπαίδευση σχετικά με την τήρηση κατευθυντήριων οδηγιών διαχείρισης τερηδονικού κινδύνου. Εικ. 2: Συσχέτιση κοινωνικο-οικονομικής κατάστασης ασθενών με τερη- δονικό κίνδυνο και παρουσία τερηδονικών βλαβών. Η ερευνητική ομάδα αποτελείται από ειδικούς από την Βουλγαρία, Ελ- λάδα, Πολωνία, Πορτογαλία και μέλη της Pierre Fabre (Φωτογραφία: Pierre Fabre) ενδοδοντιστές και προσθετολόγοι (15,7%), ενώ το 13,7% ήταν γε- νικοί οδοντίατροι. Συνολικά, το 48% είχε λάβει ει- δική εκπαίδευση στη διαχείριση τερηδονικού κινδύνου στο πανε- πιστήμιο, αν και υπήρχαν κάποιες διαφοροποιήσεις μεταξύ των χω- ρών: 78,6% στην Πολωνία, 60% στην Πορτογαλία, 28,6% στην Ελ- λάδα και 26,3% στη Βουλγαρία. Σχεδόν το σύνολο των οδοντι- άτρων ανέφεραν ότι επιμορφώ- νονται συνεχώς σε οδοντιατρικά θέματα, αλλά μόνο το 72% θε- ωρούσε ότι ήταν απολύτως ενη- μερωμένο. Το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης στη διαχείριση τερηδονικού κιν- δύνου στο πανεπιστήμιο σχετί- ζεται ιδιαίτερα με την εφαρμο- γή των κατευθυντήριων οδηγιών στην πρακτική ρουτίνας (95% έναντι 60%, αντίστοιχα;Εικ. 1). Συνολικά, περισσότερο από το μισό του συνόλου των οδοντιά- τρων εκτελεί συστηματικά αξι- ολόγηση τερηδονικού κινδύνου (Caries Risk Assessment, CRA), ενώ παρατηρούνται διαφορές με- ταξύ των χωρών: 100% για την Ελλάδα, 77,8% για την Πορτογα- λία, 47,4% για τη Βουλγαρία και 35,7% για την Πολωνία.