DENTAL TRIBUNE VLAAMSE EDITIE DECEMBER 2019 BUITENLANDS NIEUWS/WETENSCHAP 11 Onderzoek glazuurhypoplasie duidt op gendergelijkheid TEKST: DENTAL TRIBUNE INTERNATIONAL TÜBINGEN, DUITSLAND Historici van de Universiteit van Tübingen heb ben – aan de hand van de glazuurhypoplasiewaarden van tandfossielen – ontdekt dat gendergelijkheid in afgelegen gebieden in Scandinavië een hogere waarde kende dan in andere Europese regio’s. Scandinavië wordt al geruime tijd als rolmodel gezien met betrekking tot gendergelijkheid en onderzoekers wilden bestuderen of hier een historische reden voor is. De onderzoekers vergeleken de ge- zondheid van mannen en vrouwen van de afgelopen 1000 jaar met be- hulp van gegevens verzameld uit oude tanden en skeletten. Het on- derzoek was gebaseerd op Europese gegevens van het Global History of Health Project, dat data bevat van onderzoeken naar menselijke ske- letten afkomstig uit meer dan hon- derd Europese archeologische sites van de afgelopen 2000 jaar. Vooral de tanden werden uitvoerig bestudeerd. “We hebben vooral naar gebitselementen gekeken, omdat deze meer informatie kunnen ont- hullen dan andere menselijke res- ten,” vertelt dr. Jörg Baten, hoogle- raar Economische Geschiedenis aan de universiteit. “De voedselgewoon- ten van mannen en vrouwen tij- dens de kindertijd kunnen worden afgelezen aan de hand van hypopla- sie. In het gebit duiden horizontale lijnen op de tanden op ernstige on- dervoeding en een slechte gezond- heid tijdens de kindertijd.” “Onze hypothese was dat meisjes en vrouwen die minder voedsel en zorg zouden ontvangen dan de mannen binnen die samenleving, meer gla- zuurschade zouden hebben,” vertelt dr. Laura Maravall, postdoctoraal onderzoeker aan de universiteit. “De mate waarin de waarden ver- schillen tussen mannen en vrou- wen is daarom ook een maat voor gelijkheid binnen de bevolking.” Het nauwe verband tussen de frequentie van glazuurschade en de algemene gezondheidstoestand werd aange- toond door de overeenkomstige dij- beenderen te meten. De lengte van het dijbeen geeft informatie over de lengte. Die is relatief groter bij men- sen met een goede gezondheid en een goed dieet. Het onderzoek wees uit dat Scandinavische vrouwen in de afgelegen landelijke gebieden relatief goede gezondheids- en voe- dingswaarden hadden tijdens het Viking-tijdperk – in de late 8e tot 11e eeuw – en de middeleeuwse periode daarna. Het gelijkheidsvoordeel voor Scandinavische vrouwen is 0,8, ter- wijl dit in de rest van Europa meest- al rond de 1,2 ligt. Hieruit blijkt dat de huidige hoge gendergelijkheid al prioriteit had tijdens de middel- eeuwen. Volgens onderzoekers lijkt deze grotere gendergelijkheid geleid te hebben tot een positieve ontwik- keling op lange termijn voor de sa- menleving als geheel. “We hebben ons op dit onderwerp gericht, omdat we de langetermijn- trends van gendergelijkheid willen begrijpen en willen weten wat dit betekent voor economische groei,” verklaart Baten. “Er is een groot economisch debat gaande over de vraag of gendergelijkheid economi- sche groei veroorzaakt of er slechts een bijproduct van is. Als we naar arme regio’s kijken in vroege tijden – zoals Scandinavië – kunnen we door middel van deze belangrijke casestudy de opvatting dat gender- gelijkheid economische groei ver- oorzaakt, ondersteunen.” Het onderzoek, getiteld ‘Valkyries: Was gender equality high in the Scandinavian periphery since Vi- king times? Evidence from enamel hypoplasia and height ratios’, werd in augustus 2019 gepubliceerd in Economics and Human Biology. Is fluoridevernis bij kleuters wel effectief? TEKST: DENTAL TRIBUNE INTERNATIONAL SEATTLE, VS Vanwege de eenvoudige toepassing, betaalbaarheid en het lage risico op inslikken is fluoridevernis een populaire anticariësbehan deling voor kinderen. Onderzoekers van de Universiteit van Washington in Seattle hebben onderzocht of fluoridevernis dentale cariës bij kleuters effectief vermindert. Volgens hun bevindingen had fluoridevernis slechts een minimaal effect bij cariëspreventie. Verder onderzoek is nodig om de kosteneffectiviteit van het product te beoordelen. De onderzoekers beoordeelden systematisch twintig klinische onderzoeken naar fluoridevernis, uitgevoerd in dertien landen. Ze bestudeerden experimenten waar- in fluoridevernis alleen gebruikt was of in het kader van een mond- gezondheidsprogramma. De resul- taten van fluoridevernisgebruik werden vergeleken met resultaten van een placebo, gebruikelijke zorg of geen behandeling. “Het huidige bewijsmateriaal ondersteunt geen enorm groot voordeel voor het ge- bruik ervan bij jonge kinderen,” stelt dr. Joana Cunha-Cruz, universitair hoofddocent op de afdeling Mond- gezondheidswetenschappen aan de Universiteit van Washington. De onderzoekers merkten op dat de toepassing van fluoridevernis voor- al gericht is op kinderen met een hoog cariësrisico en als aanvulling op andere fluoridebehandelingen gebruikt moeten worden, zoals tandpasta of gefluorideerd water. Recentere klinische onderzoeken naar de toepassing van fluoride- vernis toonden volgens de onder- zoekers geen beschermend effect aan in laag- en hoogrisicogroepen. Desondanks heeft het onderzoek de effectiviteit van fluoridevernis niet geheel verworpen. De bevindingen toonden immers aan dat het risico op nieuwe cariësontwikkeling met 12% daalde bij kinderen die fluori- devernis hadden gekregen, in ver- gelijking met degenen die dat niet kregen. Hoewel het voordeel niet overtuigend is, kan fluoridevernis in sommige gevallen nog steeds als kosteneffectief alternatief dienen. De fluorideconcentratie kan vari- eren tussen verschillende lakken. Voor een zeer effectief behande- lingsalternatief raadt Cunha-Cruz het gebruik van afdichtingsmidde- len aan, met name producten met glasionomeer of zilverdiamineflu- oride. “Het bewijs ondersteunt nog steeds het gebruik van fluoridetand- pasta, wat gemakkelijk en goedkoop is,” merkt ze op. “De waarde van tandpasta is te vinden in hoe het voor een dagelijkse aanwezigheid van fluoride in de mond zorgt.” Het onderzoeksteam heeft opge- roepen tot meer onderzoek naar de kosteneffectiviteit van fluori- devernis bij verschillende bevol- kingsgroepen en in verschillende omstandigheden. In de tussentijd stelt Cunha-Cruz voor om suiker- inname te verminderen en cariës te voorkomen. Dit onderzoek, getiteld ‘Fluoride varnish and dental caries in pre- schoolers: A systematic review and meta-analysis’, werd op 20 juni 2019 online gepubliceerd in Caries Research. Cellen in gingiva bieden bescherming tegen parodontitis TEKST: DENTAL TRIBUNE INTERNATIONAL PHILADELPHIA, VS/CHENGDU, CHINA Ondanks de grote vooruitgang in de mondzorg blijft parodontitis de belangrijkste oorzaak van tandverlies. Het is bovendien de zesde meest voorkomende infectieziekte wereldwijd. Onderzoekers in de Verenigde Staten en China hebben nu een nieuw type cel ontdekt in het epitheelweefsel van het parodontium van het gebit, dat helpt beschermen tegen schadelijke bacteriën. De studie werd uitgevoerd door on- derzoekers aan het Amerikaanse Monell Chemical Senses Center in Philadelphia en de Chinese Sichuan University in Chengdu. De onder- zoekers bestudeerden het tandvlees van muizen en ontdekten dat er zo- genaamde solitaire chemosensori- sche cellen (SCC’s) aanwezig waren, die verschillende smaakreceptoren en het eiwit gustducine tot expres- sie brachten. Het is de rol van SCC’s om te detecteren of er irriterende stoffen en bacteriën aanwezig zijn. Ze werden eerder aangetroffen in de urinewegen, darmen en neusholtes. Wanneer het eiwit gustducine en/of de SCC’s genetisch verwijderd wer- den van het tandvlees van de mui- zen, nam vaak het aantal ziektever- wekkende mondbacteriën toe, wat dan tot parodontitis leidde. Daarte- genover bevorderde de stimulatie van de bittere smaakreceptoren in SCC’s de productie van antimicro- biële moleculen. In het algemeen hadden muizen zonder gustducine in hun SCC’s een potentieel schadelijker oraal microbioom dan die mét gustdu- cine. Belangrijk daarbij is dat deze verschillen in samenstelling van mondflora werden opgemerkt voor het verlies van enig parodontaal bot, wat suggereert dat ze kunnen gezien worden als een voorloper van parodontitis en dus kunnen helpen om de aandoening in een vroege fase op te sporen. “Onze studie vult de groeiende lijst aan van weefsels waarvan we weten dat ze SCC’s bevatten, en het sug- gereert dat de normale moleculai- re paden in SCC’s in het tandvlees betrokken zijn bij het reguleren van orale microbiota,” stelt dr. Marco Tizzano, onderzoeker aan het Mo- nell Chemical Senses Center en co-auteur van de studie. “Wanneer er geen smaaksignalering plaats- vond in het tandvlees, veranderde het oraal microbioom in muizen zonder gustducine.” Zich baserend op deze studie en on- gepubliceerd onderzoek op mensen, suggereert het onderzoeksteam dat parodontale SCC’s in mensen een gelijkaardige regulerende rol kun- nen spelen voor orale microbiomen. Het onderzoek, getiteld ‘Gingival solitary chemosensory cells are im- mune sentinels for periodontitis’, werd op 3 oktober gepubliceerd in Nature Communications. Producten tegen pijn bij eerste tandjes kunnen bijwerkingen hebben TEKST: DENTAL TRIBUNE INTERNATIONAL LONDEN, ENGELAND Het krijgen van de eerste tandjes gaat gepaard met pijn bij baby’s en bezorgdheid bij hun ouders. Ouders moeten echter voor zichtig zijn met middeltjes om de pijn van hun kindje te verlichten, want een nieuwe Britse studie toont aan dat verschillende van die producten bijwerkingen kunnen hebben. Baby’s krijgen gemiddeld rond de leeftijd van zes maanden hun eer- ste tandjes. Dat is een moeilijke fase want vaak lijden ze dan aan kwaal- tjes als pijn, gezwollen en gevoelig tandvlees, overmatige speekselpro- ductie en lichte koorts. Er bestaan verschillende gels, poeders, pillen en granulen om dat leed tegen te gaan, maar een Britse studie be- nadrukt nu dat die middeltjes ne- veneffecten kunnen hebben. De onderzoekers bekeken alle veertien relevante producten die door het Britse geneesmiddelenagentschap MHRA goedgekeurd zijn voor com- merciële verkoop in het Verenigd Koninkrijk. Uit de resultaten bleek dat twee producten sucrose bevat- ten, wat tot bederf van de net uit- gekomen tandjes kan leiden, omdat deze producten rechtstreeks op de tanden worden aangebracht. Zes producten bevatten alcohol, wat een aantal mogelijke nevenwer- kingen met zich meebrengt, waar- onder verstoring van de motorische ontwikkeling van het kindje. Alle zes de gels bleken lidocaïne te bevatten, met een oplossing van 1% of minder. Het Amerikaanse voed- sel- en geneesmiddelenagentschap FDA meldde in 2014 dat de aanwe- zigheid van viskeuze lidocaïne met een oplossing van 2% gelinkt werd aan het voorkomen van 22 schade- lijke reacties, waarbij er zes overlij- dens plaatsvonden. De Britse tandartsvereniging BDA drong er in een reactie bij ouders op aan om voldoende stil te staan bij de mogelijk schadelijke effecten van bepaalde producten. “Ouders die poeders kopen om de pijn van hun baby’s te verzachten, zullen niet altijd beseffen dat ze kun kinderen suikers, alcohol of lidocaïne geven,” stelt voorzitter dr. Mick Armstrong. Hij benadrukt dat ouders bij het kopen van een goedgekeurd pro- duct zeker zouden moeten zijn dat ze een veilige keuze maken. “Maar de realiteit is dat ze zich begeven op een mijnenveld van potentieel schadelijke ingrediënten,” zegt hij. “We moeten een belangrijke veran- dering zien in de manier waarop deze producten worden goedge- keurd en op de markt gebracht, met duidelijke richtlijnen die ouders over de risico’s informeren.” De ex- pert adviseert ouders om hun kind- jes enkel te helpen met een bijtring die gekoeld is in de koelkast. Het onderzoek, getiteld ‘Teething products may be harmful to health’, werd op 27 september gepubliceerd in het British Dental Journal. F R 3 2 1 : O T O F