derleme Bruksizm tedavisinde botulinum toksini uygulamaları Doç. Dr. Nilsun Bağıș yaklaşım Botulinum Toksini (BTX) uygulamala- rıdır. Aşırı kas kasılması veya ağrı ile birlikte gö- rülen çeşitli durumların yönetimi için 1970’lerin sonlarından beri klinik araştırma altında olan BTX’in popüler kullanımı kozmetik yaklaşımlar olsa da pek çok tıbbi alanda kullanımı yaygındır. önleyebilir güncel bir tedavi yaklaşımıdır. tedavisinde en bilinen yöntemlerden olan oral splintler ile birlikte uygulandığında hem tedaviye hem korumaya yönelik etkin so- nuçlar verebilir. BTX, anaerobik mikroorganizma olan Clostridi- um botulinum’un oldukça kuvvetli nörotoksi- ninden elde edilir. Primer olarak SNARE enzimini hedef alır ve çizgili kas içerisine enjekte edildi- ğinde kas; kimyasal uyaranları almamaya başlar ki bu duruma kasın paralizi adı verilir. BTX uygulamasını takiben, 2-3 gün içinde kasın kimyasal denervasyonu (paralizi) gerçekleşir ve etki kasın hacmine göre 2-3 aydan 6 aya kadar sürer. Kas fonksiyonunun geri dönmesi sıklıkla sinir uçlarının filizlenmesi ve yeni nöromüsküler kavşak oluşumu ile olur. Toksin, alfa motor nöron uçlarından asetil kolin salınımını engellenmesi- ne ilaveten, girdileri gamma motor nöronların- dan inhibe ederek kas iğlerinin aktivitesini de düşürmesi nedeniyle bruksizm tedavisinde ka- lıcılığın elde edilmesi açısından umut vericidir. Son yıllarda bruksizm ve etkilerinin önlenmesin- de BTX etkinliğinin yüksek olduğunu vurgula- yan pek çok çalışma yayınlanmıştır (9-11). Bruksizm tedavisinde BTX kullanımı, çiğneme kası aktivitesi değerlendirilerek sadece birkaç seans uygulama gerektirmesi, ağrılı bir işlem olmaması, kısa sürede kas denervasyonunun elde edilebilmesi açısından oldukça pratik ve kabul edilebilirdir. Bildirilmiş yan etkisi oldukça nadirdir ve geri dönüşümsüz yan etkisi bulun- mamaktadır. Diğer farmokolojik yaklaşımlarda öngörüleme- yen uzun yıllar boyunca ilacın düzenli kullanımı- nın gerekliliği ve bu durumun sistemik etkileri göz önünde bulundurulduğunda; BTX uygula- masının üstünlüğü tartışmasızdır. Öte yandan, BTX uygulamasının uzun dönem etkilerinden olan masseter kas atrofisinin gerçekleşmesi so- nucu, bruksizme bağlı gelişen hipertrofik görü- nümün geri dönüşü sağlanır. Bu yönüyle BTX uygulamaları masseter kası hacminin azaltılarak alt yüz genişliğinin daraltılmasında da etkindir ve kozmetik fayda sağlar. Sonuçlar olaylarının sıklığını azaltabilir, bruksizmin indüklediği ağrı düzeylerini düşürebilir ve hastaların bruksizm ile ilişkili alışkanlıklarını dönem ilaç kullanımı ve hasta uyumunun zorluğu göz önünde bulundurulduğunda; sistemik sağlıklı hastalar için masseter veya temporalis kaslarının 100 U altında uygun dozda BTX enjeksiyonu alması; güvenli, has- ta kooperasyonu gerektirmeyen; kolay ve etkili bir yaklaşımdır. Güncel literatür araştırması ışığında bruksizme sahip bireylere profesyonel tarafından uygula- nacak BTX uygulamalarının önerilmesinin klinik fayda sağlayacağı söylenebilir. Kaynaklar 1. Guaita M, Högl B. Current Treatments of Bruxism. Cur- rent Treatment Options in Neurology, 2016; 18:10. 2. Clark GT, Ram S. Four oral motor disorders: bruxism, dystonia, dyskinesia and drug-induced dystonic extrap- yramidal reactions. Dent Clin N Am. 2007;51(1):225–43. 3. Kwak YT, Han IW, Lee PH, Yoon JK, Suk SH. Associated conditions and clinical significance of awake bruxism. Geriatr Gerontol Int. 2009;9(4):382–90. 4. Valiente López M, van Selms MK, van der Zaag J, Ham- burger HL, Lobbezoo F. Do sleep hygiene measures and progressivemuscle relaxation influence sleep bruxism? Report of a randomised controlled trial. J Oral Rehabil. 2015;4:259–65. 5. Visscher CM, Lobbezoo F, Naeije M: Treatment of bruxism: physiotherapeutic approach. Ned Tijdschr Tandheelkd 2000, 107:293–296. 6. Rajpurohit B, Khatri SM, Metgud D, Bagewadi A: Effe- ctiveness of transcutaneous electrical nerve stimula- tion and microcurrent electrical nerve stimulation in bruxism associated with masticatory muscle pain– a comparative study. Indian J Dent Res 2010, 21:104–106. 7. Huynh NT, Rompré PH, Montplaisir JY, Manzini C, Okura K, Lavigne GJ. Comparison of various treatments for sle- ep bruxism using determinants of number needed to treat and effect size. Int J Prosthodont. 2006;19(5):435– 41. 8. Mesko ME, Hutton B, Skupien JA, Sarkis-Onofre R, Mo- her D, Pereira-Cenci T. Therapies for bruxism: a systema- tic review and network meta-analysis (protocol). Syst Rev. 2017;6(1):4. 9. Lee SJ, McCall WD Jr, Kim YK, Chung SC, Chung JW. Ef- fect of botulinum toxin injection on nocturnal bruxism: a randomized controlled trial. Am J Phys Med Rehabil. 2010;89:16–23. 10. Guarda-Nardini L, Manfredini D, Salamone M, Salmaso L, Tonello S, Ferronato G. Efficacy of botulinum toxin in treating myofascial pain in bruxers: a controlled place- bo pilot study. Cranio. 2008;26:126–35. 11. Sanjeev S, Smriti K, Pal US,2 Vinit S. Applications of botu- linum toxin in dentistry: A comprehensive review. Natl J Maxillofac Surg. 2015 Jul-Dec; 6(2): 152–159. 1995 yılında Ankara Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi’nde lisans eğitimine ve lisansını tamamla- dıktan sonra aynı fakültenin Peri- odontoloji Anabilim Dalı’nda dok- tora eğitimine başlamıştır. 2017 yılında Doçent unvanını almış ve halen Ankara Üniversitesi Diş He- kimliği Fakültesi’nde öğretim üyesi olarak görevine devam etmektedir. Türk Periodontoloji Derneği ve International Association of Den- tal Research üyesi olan Dr. Bağış, Türkiye Klinikleri Diş Hekimliği Bilimleri Dergisi ve ve Ankara Üniversitesi Diş Hekimliği Fakül- tesi Dergisi Periodontoloji Bölüm Editörü’dür. Ulusal ve uluslararası dental organizasyonlarda konuş- macı/panelist olarak görev almakta ve organizasyonlar bünyesinde kurslar vermektedir. Diş hekimliği alanında bruksizm, implantoloji ve periodontal defektlerin tanı yön- temleri ilgi alanlarıdır. nilsunbagis@yahoo.com 18 1_2019 cosmetic