chirurgia regeneracyjna | pomocą instrumentacji ręcznej, dlatego też rekomendo- wane jest użycie lasera.23 W obu przedstawionych przy- padkach użyto lasera Er:YAG oraz Nd:YAG. Ich właściwo- ści oraz możliwości zastosowania klinicznego sprawiają, że są one zalecane także w leczeniu periodontologicz- nym, zwłaszcza w kombinacji. Wiązka lasera erbowego (2,940 nm), która jest wysoce absorbowana przez wodę i hydroksyapatyt jest efektywna w ablacji kości i tkanek miękkich z minimalnym ryzykiem uszkodzeń termicznych, jednocześnie redukując ból podczas zabiegu. Wywierany jest efekt bakteriobójczy i skutecznie usuwane są toksyny, w tym lipopolisacharydy. Ponadto, dochodzi do stymula- cji fibroblastów dziąsłowych, mających duże znaczenie w procedurach regeneracyjnych. Irradiacja laserem umoż- liwiła oczyszczenie wszystkich głębokich ubytków, w tym także trudnodostępnego obszaru furkacji. Użyto również lasera Nd:YAG (1,064 nm), pozytywnie wpływającego na regenerację i ponowny przyczep tkanki łącznej do ce- mentu, ale także cechującego się silnym efektem bak- teriobójczym wobec pigmentowanych periopatogenów. Laser ten także przyczynia się do uzyskania hemostazy, redukcji stanu zapalnego, bólu i obrzęku.24-26 W przestawionych przypadkach wykorzystano fibrynę bogatopłytkową, będącą całkowicie resorbowalną, auto- genną macierzą fibrynową, zawierającą płytki i czynniki wzrostu (GF) pozyskiwane z obwodowej krwi pacjenta. Trombocytalne ziarnistości α zawierają wiele czynników wzrostu takich, jak: PDGF, TGF-ß, IGF-I i inne. Biorą one udział w gojeniu, regeneracji i dojrzewaniu tkanek mięk- kich i kości poprzez wpływ na angiogenezę, proliferację i różnicowanie komórek, chemotaksję, nasilenie syn- tezy protein, także kolagenu,6,27 przez co pozwalają na znacznie efektywniejszą regenerację, nawet rozległych ubytków. Właściwe procesy gojenia, prowadzące do wypeł- nienia ubytku prawidłowo utkaną tkanką kostną deter- minowane są przez liczne czynniki miejscowe i ogól- noustrojowe. W przypadku ubytków przekraczających „krytyczną wielkość” (≥ 5 mm), pozwalającą na samoistną odbudowę kostną, istnieją wskazania do wdrożenia pro- cedury sterowanej regeneracji kości – GBR celem unik- nięcia gojenia poprzez reparację. Ponadto stwierdzono, iż augmentacja dużych defektów samymi osteokonduk- cyjnymi biomateriałami, które związane są z całkowitą utratą kości gąbczastej i otoczone jedynie warstwą kości zbitej nie jest efektywna. Jest to spowodowane brakiem czynników osteoindukcyjnych pochodzących z macie- rzy pozakomórkowej oraz niewystarczającym ukrwie- niem.28,29 W związku z tym, w drugim przedstawionym przypadku o podobnie niekorzystnej morfologii ubytku, stwierdzono konieczność użycia materiałów posiadają- cych zdolności osteostymulujące, w tym autogennej zębi- ny, co pozwoliło ostatecznie na uzyskanie tkanki zapew- niającej stabilne podparcie implantu. Zadowalające efekty terapeutyczne w prezentowa- nych przypadkach były możliwe do osiągnięcia dzięki dokładnemu oczyszczeniu pola zabiegowego oraz użyciu autogennej zębiny jako materiału augmentacyjnego, za- pewniającego dodatkowo właściwości osteoindukcyjne, które zostały ponadto nasilone poprzez podaż czynników wzrostu z fibryny bogatopłykowej. W badaniu klinicznym kontrolnym stwierdzono również prawidłowy kontur i gru- bość tkanek miękkich w obszarach zabiegowych. Wnioski Na podstawie przedstawionych przypadków, a także obserwacji klinicznych i radiologicznych do- stępnych w literaturze światowej, wydaje się rozsądne wykorzystanie usuniętych zębów (z powodu chorób przyzębia, ze względów ortodontycznych, zębów za- trzymanych, nieprzydatnych czynnościowo, Ryc. 9) jako materiału wszczepowego, dzięki możliwości zapew- nienia właściwych wymiarów wyrostka zębodołowego przez doskonałą integrację materiału z otaczającymi tkankami. Aspekt ekonomiczny jest równie ważny, po- nieważ usuwane zęby, z pozoru nieprzydatne mogą w krótkim czasie stać się materiałem augmentacyjnym, który ponadto posiada niezmiernie ważne właściwości osteoindukcyjne, pozwalające na gojenie ubytku po- przez regenerację. Uwzględniając liczne wskazania do implantacji oraz powszechność wykonywania tego typu zabiegów, pożą- dane są materiały augmentacyjne, które będą w stanie zapewnić powstanie tkanki stanowiącej stabilne podpar- cie wszczepów, czego przykładem jest autogenna zębi- na. Istotne jest jednak rozważenie odpowiedniego dobo- ru pacjentów w przypadkach zabiegów augmentacjnych z użyciem przeszczepów autogennych w związku z ich kontaminacją bakteryjną, a zatem możliwości powikłań infekcyjnych. Sugerowane jest także wdrożenie profilakty- ki antybiotykowej w każdym przypadku. Piśmiennictwo: 1. Kang YH, Kim HM, Byun JH, Kim UK, Sung IY, Cho YC, Park BW. Stability of simultaneously placed dental implants with autologous bone grafts harvested from the iliac crest or intraoral jaw bone. BMC Oral Health. 2015; 15:172. 2. Grover V, Kapoor A, Malhotra R, Sachdeva S. Bone allo- grafts: A review of safety and efficacy. Indian J Dent Res. 2011; 22:496. 3. Kumar P, Vinitha B, Fathima G. Bone grafts in dentistry. J Pharm Bioall Sci. 2013; 5(1):125-127. 4. Kim YK, Lee J, Um IW, Kim KW, Murata M, Akazawa T, Mit- sugi M. Tooth-derived bone graft material. J Korean Assoc Oral Maxillofac Surg. 2013; 39(3):103–111. 5. Binderman I, Hallel G, Nardy C, Yaffe A, Sapoznikov L. A Novel Procedure to Process Extracted Teeth for Immedia- laser 2 2018 31