Dental Tribune Polish Edition No.3+4, 2016

10 Dental Tribune Polish Edition Praktyka Autorzy przedstawiają przypa- dek wyrośla kostnego prawej szczęki zlokalizowanego w ob- rębie wyrostka zębodołowego. Zmiana znacznych rozmiarów została usunięta po 4 latach od jej pojawienia się w jamie ustnej. Powolny i stopniowy wzrost wy- rośla nie wzbudzał u 50-letniej pacjentki żadnego niepokoju. Dopiero brak prawidłowej re- tencji płyty protezy częściowej osiadającej oraz pojawiająca się asymetria w środkowym odcinku twarzy skłoniły kobietę do wizy- ty w poradni chirurgii stomatolo- gicznej. Zmiana została usunięta z marginesem tkanek makrosko- powo niezmienionych. Rozpozna- nie kliniczne potwierdzono w ba- daniu histopatologicznym. Występowanie nieprawi- dłowych fragmentów tkanki kostnej w obrębie wyrostków zębodołowych jest nazywane wyroślami kostnymi lub egzosto- zami. Powstawanie ich związane jest z nieprawidłowym gojeniem ubytków poekstrakcyjnych lub też niewłaściwym opracowa- niem ran po zabiegach. W efekcie może dochodzić do wytwarza- nia i utrwalania się najczęściej ostrych fragmentów kostnych. Powodują one drażnienie me- chaniczne błony śluzowej i dole- gliwości bólowe. Ponadto, mogą utrudniać prawidłowe wykona- nie, dopasowanie oraz użytkowa- nie protez ruchomych.1-2 Wyrośla kostne mogą występować także poza jamą ustną, w innych obsza- rach anatomicznych, np. w okoli- cy podpaznokciowej.3 W prawidłowych warunkach, po ekstrakcji zęba do ubytku przenikają m.in. makrofagi, lim- focyty i granulocyty obojętno- chłonne. Później komórki me- zenchymy przenikają do skrzepu i wytwarzając nowe naczynia, budują młodą tkankę łączną. Z niej powstaje kostnina, która w wyniku kolejnych procesów ulega przemianie w nową tkankę kostną. Niekiedy jednak rozma- ite czynniki miejscowe lub ogól- ne mogą zaburzać prawidłową przebudowę zębodołu poekstrak- cyjnego. Mogą to być miejscowe procesy zapalne, używki, awita- minozy czy też zaburzenia immu- nologiczne w przebiegu różnych chorób przewlekłych. Jedynym sposobem leczenia egzostoz jest ich chirurgiczne usunięcie.4 Niekiedy wyrośla kostne mogą osiągać znaczne rozmia- ry i przybierać nietypowe formy przy braku lub znikomych dole- gliwościach bólowych.5 Powinny być różnicowane histopatologicz- nie z m.in. guzami pochodzenia mezenchymalnego, jak np. kost- niaki lub kostniakochrzęstniaki.8 Przedstawiony przypadek doty- czy wyrośla kostnego, które przez kilka lat powolnego wzrostu osiągnęło nietypową formę i po- nadprzeciętne wymiary. Wzrost zmiany przebiegał całkowicie bez objawów bólowych. Analiza hi- stopatologiczna usuniętej zmiany pozwoliła potwierdzić wstępne rozpoznanie kliniczne. Opis przypadku 50-letnia pacjentka zgłosiła się do poradni chirurgii stoma- tologicznej. Jako główny po- wód wizyty podawała trudności w użytkowaniu protezy górnej powodowane przez „narośl”. U pacjentki zwracała uwagę wy- raźna asymetria wargi górnej spowodowana wysunięciem do przodu jej prawej strony. W badaniu wewnątrzustnym stwierdzono obecność owalnej zmiany koloru błony śluzowej i średnicy ok. 15 mm w odcinku przednim wyrostka zębodołowe- go prawej szczęki. Pacjentka po- dawała powolny wzrost patologii przez ok. 4 lata. Kojarzyła poja- wienie się dolegliwości bólowych w tej okolicy po usunięciu korze- ni zębów 12 i 13 oraz modyfikacji płyty protezy. Błona śluzowa ota- czająca zmianę nie była zmienio- na zapalnie (Ryc. 1 i 2). Wykonano badanie tomografii komputerowej, które wykazało obecność nieregularnej struktury kostnej otoczonej tkanką miękką (Ryc. 3 i 4). Pobrano klinowaty wycinek, który wykazał zmia- ny o charakterze przerostowym i umiarkowaną hyperkeratozę w obrębie nabłonka oraz przerost tkanki kostnej niewykazujący cech nowotworzenia. Wobec tego określono zmianę jako „wyrośle kostne szczęki”. Zabieg usunięcia wykonano w znieczuleniu miejscowym 4% chlorowodorkiem artykainy z do- datkiem noradrenaliny. Zmianę usunięto z zastosowaniem urządze- nia piezochirurgicznego (Ryc. 5). Ranę opracowano i pokryto zmo- bilizowanym płatem bez napięcia. Ostateczne badanie histopatolo- giczne całego materiału potwier- dziło wcześniejsze rozpoznanie (Ryc. 6). Nie stosowano antybioty- koterapii w okresie okołozabiego- wym, jedynie ibuprofen doraźnie p.o. oraz miejscowo płukanie roz- tworem chlorcheksydyny. Gojenie przebiegało bez po- wikłań, szwy usunięto w 7. dobie. Następnie skierowano pacjentkę do lekarza prowadzącego celem wykonania nowej protezy osiada- jącej. Dyskusja Wyrośla kostne są częstym zagadnieniem z zakresu patologii jamy ustnej, z którym spotyka się chirurg stomatolog. Doniesienia z literatury podtrzymują tezę, iż najczęściej do powstania egzostoz dochodzi po usunięciu zęba, gdzie z różnych przyczyn gojenie zębo- dołu zostaje upośledzone. Trudno jednoznacznie ustalić, czy w za- prezentowanym przypadku doszło do powstania wyrośla po usunię- ciu korzeni zębów. Wprawdzie pa- cjentka podawała taki fakt, jednak kształt wyrośla i jego rozmiary mogą sugerować odmienną i trud- ną do ustalenia etiologię. W swoich badaniach Olszew- ski D. i Grzesiak-Janas G. opisali 48 wyrośli kostnych szczęki i żu- chwy u 32 pacjentów. Wg autorów, najwięcej wyrośli znajdowało się w okolicy kłów, występowa- ły one częściej u kobiet. Analiza piśmiennictwa wykazała m.in., iż odsetek pacjentów wymagają- cych korekty chirurgicznej jest zmienny i waha się od 8 do ok. 35%. Ponadto istotny wniosek, jaki przedstawili badacze doty- czy występowania wyrośli w ko- relacji z obciążeniem cukrzycą w wywiadzie. Powstawianie egzostoz może wynikać z pojawiających się mi- kroangiopatii w przebiegu tej przewlekłej choroby. W badanej grupie prawie połowa pacjentów chorowała na cukrzycę.4 Wg Qu- alalou Y. i wsp., występowanie wyrośli kostnych może zależeć od wieku, płci i przynależności pa- cjentów do danej grupy etnicznej. W populacji marokańskiej ogól- ny odsetek wystąpienia egzostoz w grupie 353 osób (160 kobiet i 193 mężczyzn) wyniósł 6,8%. Odnotowano nieznacznie wyż- szą liczbę przypadków u kobiet (7,3%) w stosunku do mężczyzn (6,3%). Znaczące różnice zostały zaobserwowane w zależności od wieku badanych: wybitną pre- dylekcję do wystąpienia wyrośli kostnych wykazała grupa osób ze średnią wieku 43 lata ± 12 lat, gdzie odnotowano wszystkie wy- rośla w porównaniu z pacjentami, u których średnia wyniosła 36,5 ± 12 lat. W tej grupie wyrośla kost- ne nie wystąpiły.6 Ciekawy przypadek egzostozy opisany został przez Jain R. i wsp.: zmiana zlokalizowana w okolicy prawego kła i siekaczy żuchwy u 25-letniej kobiety. Stwierdzo- no śródzabiegowo obnażenie po- wierzchni policzkowych korzeni siekaczy. Zmianę usunięto i po- kryto recesję z wykorzystaniem Usunięcie dużego wyrośla kostnego szczęki - opis przypadku Damian Dudek, Oliwia Segiet, Marlena Brzozowa, Edyta Reichman-Warmusz, Karolina Wałach i Krzysztof Helewski Ryc. 2: Zasięg zmiany po wyjęciu protezy. Ryc. 1: Stan kliniczny. Zwraca uwagę „dopasowanie” płyty protezy do rozmiarów i za- sięgu patologii. Ryc. 3: Skan CT w płaszczyźnie czołowej – widoczny proces rozrostowy tkanki kostnej we wnętrzu zmiany. Ryc. 4: Inny przykładowy obraz CT. Ryc. 2 Ryc. 1 Ryc. 3 Ryc. 4

Dental Tribune Polish Edition No.3+4, 2016

przegląd stron