be active dentist Tribune

19 DENTIST Tribune n Wstrząs anafilaktyczny to postrach każdego lekarza dentysty. Dokładny wywiad, historia wcześniejszych znieczuleń, wiedza pacjenta o braku uczulenia na skład- niki anestetyku nie uchronią nas, niestety, od możliwości wystąpienia anafilaksji. Jeśli już wystąpi, musimy sobie z nią poradzić, aby uchronić pacjenta od niebezpiecznych dla jego życia konsekwencji. Zaczynamy zatem kolejną lekcję pierwszej pomocy. Na- uczymy się, jak radzić sobie z anafilaksją oraz pacjentem astmatykiem. Anafilaksja (wg wytycznych Europejskiej Rady Resuscyta- cji ERC 2010) jest ciężką, za- grażającą życiu, uogólnioną lub układową reakcją nadwrażliwo- ści. Charakteryzuje ją gwałtow- ny rozwój zagrażających życiu problemów związanych z droż- nością dróg oddechowych i/lub oddychaniem i/lub krążeniem, połączonych zwykle ze zmia- nami skórnymi i w obrębie błon śluzowych. Czynniki wywołujące anafilaksję U dzieci najczęstszym czyn- nikiem wywołującym anafilak- sję jest pokarm, a u dorosłych leki. W gabinecie stomatolo- gicznym przyczyną reakcji nad- wrażliwości są leki stosowane w znieczuleniu miejscowym oraz materiały wykonane z la- teksu (rękawiczki, koferdam). Rokowanie w przypad- ku anafilaksji jest dobre, ze śmiertelnością niższą niż 1%. Wstrząs po dożylnym podaniu leków może doprowadzić do śmierci pacjenta już po 5 min od podania, dlatego tak ważna jest znajomość zasad udziela- nia pierwszej pomocy w przy- padku tego stanu zagrożenia życia. Rozpoznanie anafilaksji O anafilaksji mówimy, gdy u pacjenta, po kontakcie z hi- potetycznym alergenem, poja- wią się problemy z: l powłokami skórnymi, które są pierwszymi i najczęstszy- mi objawami reakcji anafilak- tycznej; występuje wówczas świąd, pokrzywka, rumień i/lub dochodzi do obrzęku powiek, warg, jamy ustnej i gardła; pacjenci mogą skar- żyć się na uczucie gorąca na i pod językiem, w gardle, czy w okolicach dłoni i stóp. Na szczęście u większości pa- cjentów z tymi alergicznymi objawami skórnymi nie do- chodzi do wstrząsu. l zachowaniem drożności dróg oddechowych – obrzęk języ- ka, gardła, krtani. l oddychaniem – słyszalne świsty, charczenie, chrypka; wystąpi duszność i spląta- nie z powodu niedotlenienia, aż do zatrzymania oddechu; może wystąpić astma wy- zwolona przez alergię, bez innych cech anafilaksji, która jest niebezpieczna dla życia pacjenta. l krążeniem, które objawią się jako: bladość i wilgotność skóry, sinica, tachykardia, hi- potensja, zaburzenia świado- mości, a w skrajnych przypad- kach – zatrzymanie krążenia. Z powyższego można wnio- skować, że aby rozpoznać ana- filaksję, należy przeprowadzić badanie ABC (opisane w po- przednim numerze Be Active Dentist Tribune). Stwierdzamy wstrząs! Co robić?! Przede wszystkim zacho- wujemy spokój i opanowanie oraz najszybciej, jak to możli- we, eliminujemy hipotetyczną przyczynę anafilaksji (zdejmu- jemy lateksowe rękawiczki, la- teksowy materiał koferdamu, inne materiały zawierające lateks) i zlecamy asyście we- zwanie Zespołu Ratownictwa Medycznego (tel. 112 lub 999). Jeśli pracujesz bez asysty – pomoc wezwij dopiero po po- daniu leku pierwszego rzutu. Następnie należy dostoso- wać pozycję pacjenta odpo- wiednio do zaistniałej sytuacji. Przede wszystkim powinna być ona wygodna dla niego, ale gdy występują zaburzenia w oddychaniu, preferowana jest pozycja siedząca, pacjenci z hipotensją powinni być w po- zycji leżącej. Jeżeli doszło do nagłego zatrzymania krążenia, trzeba jak najszybciej rozpocząć re- suscytację krążeniowo-odde- chową, która opisana została w poprzednim numerze Be Ac- tive Dentist Tribune. U pacjen- tów z anafilaksją często może wystąpić obrzęk gardła i krtani, co stanowi istotne zagrożenie dla drożności dróg oddecho- wych. W celu jak najszybsze- go udrożnienia powinniśmy wykonać zabieg konikopunk- cji lub konikotmomii (nakłucie lub nacięcie błony pierścien- no-tarczowej i umieszczenie w tchawicy kaniuli). Jeśli pacjent nie stracił wła- snego oddechu, natychmiast przystępujemy do leczenie ana- filaksji. W wyposażeniu każ- dego gabinetu stomatologicz- nego powinna się znajdować tzw. taca przeciwwstrząsowa. Jej skład został przedstawiony w tabeli 1. Lekiem pierwszego rzutu dla tego stanu jest adre- nalina podana domięśniowo w dawce 0,5 mg (u osób powy- żej 12 r.ż.) w przednioboczną powierzchnię w 1/3 środkowej uda. U dzieci w wielu 6-12 lat stosuje się dawkę 0,3 mg. Na- stępnie do leczenia włączamy tlen w najwyższym stężeniu, używając maski tlenowej. Kolej- nym krokiem zmierzającym do wyleczenia pacjenta jest zało- żenie wkłucia dożylnego i szyb- kiego podania płynów (1000 ml 0,9% NaCl). Kontrolujemy przy tym ciśnienie chorego. Jeśli nie nastąpił wzrost ciśnienia, prze- taczamy kolejne dawki płynów. Lekami drugiego rzutu we wstrząsie anafilaktycznym są środki przeciwhistaminowe, np. cetyryzyna. Zazwyczaj po- dawane są one po wstępnej resuscytacji, tak samo jak ste- roidy (prednizon, hydrokorty- zon). Dalsze leczenie powinno polegać na podaniu pacjentowi leków rozszerzających oskrze- la. W tym celu możemy podać β2-mimetyk, np. salbutamol w nebulizacji. Jeśli mimo zastosowania opisanego leczenia objawy anafilaksji nadal występują, można podać domięśniowo ko- lejną dawkę adrenaliny, jednak nie wcześniej, niż 15 min po podaniu pierwszej. Pacjenci zwykle bardzo dobrze reagują na podaż ad- renaliny i po sprawnie prze- prowadzonej akcji nie mają już objawów anafilaksji. Jednak w żadnym wypadku nie mo- żemy pozwolić pacjentowi na opuszczenie gabinetu. Musimy prowadzić obserwację stanu jego zdrowia aż do przyjazdu Zespołu Ratownictwa Medycz- nego. W tym czasie należy zmierzyć kilkakrotnie ciśnienie tętnicze pacjenta. Opieka po leczeniu tego stanu jest bar- dzo istotna, bowiem często anafilaksja jest dwufazowa. Jej objawy mogą powrócić po kilku godzinach od pierwszego ataku. Astmatyk pacjentem Astma to zapalna, prze- wlekła choroba układu odde- chowego charakteryzująca się odwracalną obturacją dróg od- dechowych i skurczem oskrze- li, co objawia się u pacjentów świstami, kaszlem, duszno- ścią oraz uciskiem w klatce piersiowej. Astmatycy zazwyczaj no- szą przy sobie leki, które sto- sują w przypadku ataku cho- roby. Jednak gdy nie mają ich przy sobie, należy niezwłocz- nie podać im w pierwszej ko- lejności β2-mimetyk (rozkur- cza oskrzela) wziewnie wraz z glikokortykosteroidem (lek przeciwzapalny). Znajomość postępowania w opisanych stanach jest ko- nieczna i niezbędna w pracy lekarza dentysty. Każdy po- winien mieć świadomość, że anafilaksja czy napad astmy może wystąpić u każdego pa- cjenta. Jeśli lekarz ma wiedzę na temat pierwszej pomocy oraz jest zaopatrzony w ze- staw przeciwwstrząsowy, nie powinien mieć trudności z wy- leczeniem pacjenta. Życzę jed- nak wszystkim, żeby zestaw przeciwwstrząsowy zostawał wymieniany tylko w przypadku utraty daty ważności sprzętów i leków… Pierwsza pomoc w gabinecie – część 3 Adam Bęben Tab.1: Zestaw przeciwwstrząsowy w gabinecie stomatologicznym. Sprzęt Leki aparaty do przetoczenia płynów Epinephrinum a 1 mg – 10 amp. a 1 ml wenflony w 3 rozmiarach Hydrocortisonum 250 mg – 5 fiol. a 250 mg + 5 amp. rozp. a 2 ml lub Methylprednizolonum 40 mg – 1 fiol. a 40 mg + 1 amp. rozp. igły w 4 rozmiarach Natrii chloridum 0,9 % – 10 amp. a 10 ml strzykawki 10 ml i 20 ml Salbutamoli sulfas aer. 100 mcg/dawkę – 1 op. gaziki do dezynfekcji Natrii chloridum 0,9 % – 3 op. a 1000 ml okleina do wenflonów tlen staza nebulizator maski tlenowe

be active dentist Tribune

przegląd stron