be active dentist Tribune

16 DENTIST Tribune n Połączenie innowacyjno- ści z wszechstronnym zasto- sowaniem – nowy kierunek rozwoju stomatologii. Przeło- mowe odkrycia w historii me- dycyny – czy ozonoterapia jest jednym z nich? Dlaczego zyskuje coraz większą popu- larność? Jakie właściwości ma ozon? Ozon należy do jednej z odmian alotropowych tlenu, powstającej w warunkach na- turalnych w wyniku rozpadu cząsteczek tlenu atmosferycz- nego (zjawisko fotodysocjacji tlenu cząsteczkowego) pod wpływem wyładowań elek- trycznych i promieniowania ul- trafioletowego. W stanie wolnym występuje w górnych warstwach atmos- fery – stratosferze, znajdującej się na wysokości 10-15 km. Ozon jest gazem niepalnym i nietrwałym, dobrze rozpusz- czalnym w wodzie. Cechuje go duża niestabilność termo- dynamiczna, przyczyniająca się do szybkiego rozkładu do czystego tlenu. Posiada 1,5 raza wyższy potencjał utlenia- jący w porównaniu z chlorkami stosowanymi w walce z bakte- riami, wirusami czy grzybami. Ozonzostałodkrytyw 1783r. przez holenderskiego chemika van Maruma. Dopiero w 1840 r. Chrystian Friedrich Schönbein nadał mu nazwę od greckie- go słowa ozein oznaczającego „pachnieć”. W 1857 r. stworzo- no generator ozonu stosowany do celów medycznych, ale do- piero w 1870 r. Carl Lender użył go do oczyszczania krwi. W sto- matologii po raz pierwszy zo- stał zastosowany przez Fischa w 1934 r. do leczenia stanów zapalnych dziąseł i przyzębia oraz zmian okołowierzchołko- wych. Ogromny wkład w roz- wój ozonoterapii stosowanej w zabiegach stomatologicznych przypisuje się badaniom prof. Edwarda Lyncha, uznawane- go za ojca współczesnej ozo- noterapii. W Polsce leczenie mieszaniną ozonowo-tlenową zapoczątkował w 1986 r. chirurg anestezjolog i stomatolog prof. Zygmunt Antoszewski. Mechanizm działania ozonu Ozon cechuje się wła- ściwościami silnie bakterio- bójczymi, grzybobójczymi i wirusobójczymi. Wynika to z bardzo wysokiego potencjału redukcyjno-oksydacyjnego, co w konsekwencji prowadzi do zniszczenia większości struktur enzymatycznych mikroorgani- zmów. W przypadku bakterii, których komórki są nałado- wane ujemnie następuje przy- ciąganie bipolarnej cząsteczki ozonu. Dzięki silnym właści- wościom utleniającym gazu, powstaje połączenie z amino- kwasami błony komórkowej takimi, jak: cysteina, metionina i histydyna, co w konsekwencji prowadzi do zniszczenia ściany komórkowej i ustania procesów życiowych. Mechanizm działania ozonu na wirusy jest odmienny w po- równaniu do oddziaływania na bakterie. Wirusy nie należą do organizmów żywych, ponieważ nie mają budowy komórkowej. Zwalczanie ich z użyciem ozo- nu nie opiera się na destrukcji, lecz na dezaktywacji repro- dukcji wirusowej – następują- cy szereg reakcji chemicznych doprowadza do inaktywacji wirionu poprzez blokowanie re- ceptora odpowiedzialnego za replikację. Oprócz skutecznego zwalczania patogenów, terapia ozonem znalazła również inne zastosowa- nia w medycynie. Badania kliniczne dowiodły, iż dłu- gotrwałe stosowanie ozo- noterapii w postaci małych dawek pobudza układ im- munologiczny: dochodzi do aktywacji syntezy immunoglo- bulin, co wzmaga działanie ma- krofagów i zwiększa możliwości fagocytarne. Ponadto, synteza substancji biologicznie czyn- nych, takich jak interleukiny czy prostaglandyny, zostaje zwięk- szona. Umożliwia to znacznie szybsze zwalczanie procesów zapalnych i ułatwia gojenie ran. Należy również podkreślić, iż ozon jest doskonałym sty- mulatorem krążenia, co ma swoje przełożenie w poprawie utlenowania i odżywienia ko- mórek, pozwalając tym samym na zwiększenie aktywności ko- mórkowej i potencjału regene- racyjnego tkanek. Dzięki znakomitej liczbie zastosowań, ozonoterapia stała się przedmiotem badań w różnych dziedzinach stoma- tologii. Jak pokazały wyniki doświadczeń, przy zachowaniu odpowiednich procedur postę- powania przy określonych za- biegach, aplikacja ozonu w du- żym stopniu zwiększa szanse ich powodzenia, co ma szcze- gólne znaczenie w stomatologii zachowawczej i endodoncji. Sposoby aplikacji i zastosowanie ozonu w stomatologii W stomatologii zacho- wawczej ozonoterapia znala- zła zastosowanie w odkaża- niu opracowanych ubytków próchnicowych. Odpowiednie urządzenie przetwarza tlen atmosferyczny na ozon, który następnie poprzez specjalny rękaw aplikowany jest na po- wierzchnię zęba (Ryc. 1). Pod- czas zabiegu ząb jest otoczony silikonowym kapturkiem, obej- mującym koronę (Ryc. 2 i 3). Jego szczelność jest kluczowa dla prawidłowej pracy urządze- nia, co zapobiega niekontrolo- wanemu uwalnianiu się ozonu do jamy ustnej. Po kilkudzie- sięciu sekundach pracy ozon zostaje wypompowany przez rękaw z powrotem do urządze- nia i po przejściu przez filtr dez- aktywujący trafia do otoczenia w postaci tlenu. Zastosowana w tym przypadku ozonotera- pia, jeszcze przed ostateczną odbudową brakujących tkanek zęba, minimalizuje ryzyko wy- stąpienia próchnicy wtórnej. Działanie systemu pozwala na gwałtowne usunięcie flo- ry bakteryjnej, niszcząc niszę ekologiczną bakterii kwaso- twórczych. Poziom eliminacji mikroorganizmów po ekspozy- cji ozonu sięga wartości 99,9% po 20 s aplikacji. Oprócz dzia- łania antybakteryjnego, zostaje zahamowana demineralizacja zębów, dzięki utlenianiu meta- bolitów i toksyn bakteryjnych, np. kwasu pirogronowego, któ- ry rozkładany jest do acetonu i dwutlenku węgla. Zaobserwowano również, iż ozon posiada zdolność utlenia- nia biomolekuł powierzchow- nych zmian próchnicowych korzeni i otwiera kanaliki zę- binowe, co ułatwia penetrację jonów wapnia i fosforanów. Przyczynia się to jednocześnie do zmniejszenia wrażliwości szyjek zębów. Standardowo ozon aplikowany jest na 40 s, przy czym przedłużenie czasu ekspozycji do 60 s pozwala na całkowite wyeliminowanie ga- tunków odpowiedzialnych za występowanie próchnicy ko- rzeni takich, jak: S. mutans, L. casei, A. naeslundii. Ozonoterapia znalazła rów- nież zastosowanie w leczeniu próchnicy początkowej po- wierzchni żujących bez użycia wiertła. Pozwala to na atrauma- tyczne i bezbolesne leczenie tkanek, choć jak wskazuje prak- tyka dentystyczna, nie zawsze kończy się to sukcesem i zaha- mowaniem rozwoju próchnicy. W przypadku próchnicy głębo- kiej konieczne jest mechanicz- ne opracowanie tkanek, które warto uzupełnić o późniejszą aplikację ozonu. Pozwoli to jeszcze lepiej oczyścić ubytek z mikroorganizmów i zmniejszy ryzyko konieczności podjęcia leczenia endodontycznego. Stosowanie ozonu w lecze- niu próchnicy należy połączyć z pozabiegowym używaniem preparatów remineralizacyjnych zawierających jony fluorkowe, wapniowe i fosforanowe. Od- powiednia higiena jamy ustnej pacjenta jest nieodłącznym elementem powodzenia terapii. Inną formą podaży ozonu jest woda ozonowana, która zna- lazła szerokie zastosowanie w endodoncji oraz periodon- tologii. Prawidłowo przepro- wadzone leczenie kanałowe opiera się na odpowiednim che- momechanicznym opracowaniu kanału oraz na jego szczelnym wypełnieniu. Zdarza się jednak, że terapia kończy się niepo- wodzeniem, za co mogą od- powiadać przetrwałe bakterie Enterococcus faecalis. Badania wykazały, iż aplikacja ozonu przez 40 s powoduje całkowite usunięcie tych bakterii z kanału korzeniowego. Ozon w postaci gazu może dotrzeć do wszyst- kich odgałęzień kanału główne- go oraz w szczególności – do trudnej do opracowania delty kanału korzeniowego (Ryc. 4). Ozonoterapia jest polecana zwłaszcza w trudnych przypad- kach endodontycznych, gdzie w konwencjonalnym leczeniu dotarcie do wszystkich miejsc bytowania mikroorganizmów i wyeliminowanie ich jest znacz- nie utrudnione. Oprócz postaci gazowej, w endodoncji do płukania ka- nałów stosowana jest woda ozonowana. Wykazuje niższy poziom cytotoksyczności na komórki nabłonkowe, fibrobla- sty dziąsła i przyzębia w po- równaniu do NaOCl. Woda ozo- nowana, oprócz zastosowania w endodoncji, pełni szczególną rolę w periodontologii, głównie w postaci płukanek. Przy re- gularnym użyciu jest w stanie przyczynić się do szybszego i bardziej efektywnego zwal- czenia chorób przyzębia oraz stanów zapalnych zlokalizo- wanych w obrębie jamy ustnej. Możliwe jest również leczenie periodontopatii poprzez do- kieszonkowe podanie gazu za pomocą mikroigły lub miejsco- wej aplikacji olejów roślinnych wysyconych ozonem, zawie- Ozonoterapia w gabinecie dentystycznym Monika Witek Ryc. 1: Urządzenie wytwarzające ozon. Ryc. 2: Końcówka z silikonowym kapturkiem. Ryc. 3: Aplikacja ozonu na opracowany ząb 16.

be active dentist Tribune

przegląd stron