be active dentist Tribune

19Tribune n Podtlenek azotu, zwany potocznie gazem rozwese- lającym, a bardziej fachowo: sedacją wziewną to analge- tyk powszechnie stosowany we współczesnej stomatolo- gii. W tym roku świętuje swo- je 20-lecie na polskim rynku i jego popularność wciąż ro- śnie. Pod pojęciem sedacji wziewnej kryje się mieszanina podtlenku azotu i tlenu, poda- wana w odpowiednich propor- cjach przez drogi oddechowe. Nie można tu jednak mówić o znieczuleniu ogólnym, gdyż zabieg jest przeprowadzany przy zachowanej świadomości i odruchach pacjenta. Metoda ta adresowana jest zarówno do dzieci powyżej 3 r.ż., jak i dorosłych, pacjentów lękli- wych oraz o niskim progu bólu, nasilonym odruchu wymiotnym i nadpobudliwych. Cieszy się dużym zainteresowaniem ze względu na małą inwazyjność i przyjemny przebieg, np. po- przez stosowanie zapacho- wych maseczek dla najmłod- szych. Efekt działania opiera się głównie na blokowaniu dopa- miny, która pełni rolę neuro- przekaźnika. Odpowiada ona za napięcie mięśniowe, ko- ordynację ruchową i wyższe stany emocjonalne. Sedacja powoduje więc uczucie odprę- żenia, czasem pojawiają się „sny na jawie”, drętwienie. Nie wykazano jednak wpływu na rytm serca, ciśnienie tętnicze ani drogi oddechowe. Podtle- nek azotu zwiększa działanie innych środków anestetycz- nych. Prawdopodobny jest także jego wpływ na receptory opioidowe, dzięki którym wy- dzielane są endorfiny, czyli tzw. „hormony szczęścia”. Metoda ta znajduje zastoso- wanie u pacjentów stresowych, jak i przy opracowywaniu po- czątkowego stadium próchnicy czy scalingu. Z powodzeniem może być stosowana w prze- biegu chorób ogólnych, takich jak: astma czy epilepsja, gdyż zmniejszenie lęku zabiegowe- go sprzyja uniknięciu ataku. Polecana jest również w cho- robach serca, hemofilii i nad- ciśnieniu tętniczym. Przeciw- wskazaniem bezwzględnym są z kolei pierwsze 3 miesiące ciąży oraz stan upojenia alko- holowego ze względu na więk- sze zapotrzebowanie tkanek na tlen. Sedacji nie stosujemy także u pacjentów z angino- wym przerostem migdałków, rozstrzeniami oskrzeli i roze- dmą płuc. Wykluczona jest w przypadkach porfirii i SM oraz u pacjentów, którzy nie potrafią współpracować z leka- rzem. Należy pamiętać, że ist- nieje możliwość niewrażliwości pacjenta na podtlenek azotu – problem ten zgłasza średnio co 10. osoba. Po zebraniu szczegółowego wywiadu i upewnieniu się, że pacjent nie jadł i nie pił co naj- mniej 2 godz. przed zabiegiem oraz podpisał zgodę (pacjent lub rodzic/opiekun) na wykonanie zabiegu, możemy przystąpić do sedacji wziewnej. W pierwszej kolejności nakładamy pacjento- wi maseczkę na nos i ustawiamy na panelu urządzenia odpowied- nie proporcje mieszaniny pod- tlenku azotu i tlenu. W zależno- ści od tych proporcji wyróżniamy 3 fazy sedacji. W fazie pierwszej zawartość podtlenku azotu wy- nosi 5-25% i jest to faza umiar- kowanego uspokojenia oraz słabego znieczulenia, w kolejnej zawartość podtlenku to 20-55%, jest to faza dysocjacji (stan mniej lub bardziej głębokiego oddzie- lenia świadomości pacjenta od otaczającej go rzeczywistości) i częściowego znieczulenia. W ostatnim etapie, w którym zawartość podtlenku wynosi 50-70% występuje całkowita bezbolesność. W praktyce naj- częściej zaczyna się sedację od stężenia 60%, obserwuje się re- akcję pacjenta i w razie potrzeby zwiększa albo zmniejsza to stę- żenie. Minimalne stężenie tlenu wynosi 30%, ustawienie niższej wartości jest blokowane auto- matycznie przez każde urządze- nie. W czasie sedacji wziewnej świadomość i odruchy pacjenta są zachowane, co ma szcze- gólne znaczenie przy odruchu kaszlowym niezbędnym do bez- piecznego przeprowadzenia za- biegu. Działanie znieczulające jest silne, jednak nie znosi bólu okostnowego. Powrót pacjenta do stanu pełnej świadomości, w tym zdolności do prowadzenia samochodu trwa 30 min. Trzymając się ściśle prze- ciwwskazań dotyczących sto- sowania tego rodzaju znie- czulenia oraz kontrolowania stężenia mieszaniny podtlen- ku azotu oraz tlenu, może- my uznać sedację wziewną w 100% za bezpieczną. Jed- nak na początku stosowania tej metody, bez wprawy i doświad- czenia, możemy doprowadzić do przedawkowania podtlenku azotu. Objawia się to pogłę- bionym stanem odprężenia lub euforii tak głębokiej, że unie- możliwia to przeprowadzenie zabiegu. Możliwość wystąpie- nia takiej sytuacji, w której stan euforyczny może przypominać podniecenie seksualne, wy- musza konieczność obecności osoby trzeciej przy zabiegu. Ma to na celu głównie wyklu- czenie jakichkolwiek posądzeń o nadużycie. Sedacja podtlenkiem azotu jest jedną z najlepszych metod znieczulających w aspekcie braku występowania efektów ubocznych i powikłań. Trzeba jednak zachować ostrożność, ściśle przestrzegać przeciw- wskazań i kontrolować reakcję pacjenta na konkretne stężenie mieszaniny oraz pamiętać, że nie na wszystkich pacjentów ten typ sedacji działa. Nale- ży również uważać, aby nie przedawkować podania pod- tlenku, ponieważ mimo znie- sienia odczucia lęku, strachu czy bólu, wykonanie zabiegu nie będzie możliwe. Mam 20 lat! – sedacja wziewna Marzena Popiołek i Anna Piekoszowska Ryc. 1 Ryc. 4 Ryc. 2 Ryc. 3 Ryc. 5 Ryc.1: Panel sterujący urządzenia do sedacji wziewnej umożliwia ustawienie pożądanych parametrów. Ryc.2: Pacjent podczas premedykacji przed zabiegiem. Ryc.3: Odprowadzenie podłączone do ssaka. Ryc.4: Wyprofilowana maseczka z przewodami doprowa- dzającymi i odprowadzającymi. Ryc.5: Maseczka zdjęta po zabiegu może być ponownie wykorzystana. Fot.: Jessica Adamczyk dentist

be active dentist Tribune

przegląd stron