Dental Tribune Netherlands Edition

10 Excerpt dental tribune - netherlands edition maart 2015 Afwijkingen van het kaakbot Dit is een fragment uit het recent verschenen nascholingsprogramma Röntgenologische afwijkingen van het kaakbot (AccreDidact, december 2014), geschreven door prof. dr. I. van der Waal. 5.1 EXOSTOSEN 5.1.1 Torus palatinus Een torus palatinus is een botuit- was of exostose in de mediaan- lijn van het palatum. De etiologie is onbekend. De torus palatinus wordt meestal gediagnosticeerd na het dertigste levensjaar. Het is een beenharde, soms gelobde zwelling. De afwijking veroor- zaakt geen klachten. In de prak- tijk ontstaat wel eens verwarring, als een patiënt ervan overtuigd is dat de zwelling enkele weken geleden nog niet aanwezig was. De diagnose kan vrijwel altijd op grond van het klinische beeld worden gesteld. Chirurgische correctie is alleen geïndiceerd in- dien de torus bij het vervaardigen van een gebitsprothese proble- men oplevert. 5.1.2 Torus mandibularis Een torus mandibularis is een exostose aan de linguale zijde van de onderkaak, meestal dub- belzijdig, in de premolaarstreek. Net als bij de torus palatinus is de etiologie onbekend en betreft het een ontwikkelingsstoornis. De ‘afwijking’ komt bij circa 5% van de bevolking voor en wordt, evenals de torus palatinus, meestal pas boven het dertigste jaar gediagnosticeerd. Een torus mandibularis pre- senteert zich meestal als een dubbelzijdige, al of niet gelobde, beenharde zwelling. De zwelling is soms vele centimeters groot, maar veroorzaakt geen klachten. Net als bij de torus palatinus is bij de torus mandibularis behan- deling zelden geïndiceerd. 5.1.3 Buccale exostosen Aan de buccale zijde van boven- en onderkaak komen nogal eens, meestal in multipele vorm, been- harde zwellingen voor. De etiolo- gie is onduidelijk. Mogelijk wor- den de zwellingen veroorzaakt door een chronische prikkel van- uit het parodontium. Het is een onschuldige afwijking, die slechts correctie behoeft bij vervaardi- ging van een gebitsprothese. 5.2 ENOSTOSE (DENSE BONE ISLAND) Soms doet zich bij jongvolwasse- nen, met name in de onderkaak, een lokale botverdichting voor, wel of niet rond een wortelpunt, waarvoor geen verklaring is. Men spreekt dan van een enos- tose, idiopathische focale oste- opetrose, of, in het Engels, van dense bone island. Het is een af- wijking die bijna altijd bij toeval wordt ontdekt op een röntgenfoto die om andere redenen werd ge- maakt. Een enostose veroorzaakt geen klachten, leidt niet tot verbreding van het kaakbot en kan zich ge- leidelijk in het bot uitbreiden. Bij het bereiken van de volwassen leeftijd komt hij meestal tot stil- stand. Een dergelijke lokale bot- verdichting behoeft niet te wor- den gebiopteerd of te worden gecontroleerd. Wel zal men in deze situatie bedacht moeten zijn op overprojectie van bijvoorbeeld een speekselsteen. Afbeelding 24 Een torus palatinus. Afbeelding 25 Een dubbelzijdige, gelobde torus mandibularis. (foto: Radboudumc) Afbeelding 26 Multipele buccale exostosen. De patiënt had geen klachten. (foto: Radboudumc) Zoals eerder is opgemerkt, gaat het bij de interpretatie van het röntgenologische beeld om een optelsom van de anamnese (geen klachten, geen sensibiliteits- stoornis) en de klinische bevin- dingen (geen verbreding van de kaak, geen losstaande gebitsele- menten, bevinding van eventueel uitgevoerde sensibiliteitstesten van gebitselementen, et cetera). Gesteld dat de patiënt van afbeel- ding 27 zou klagen over het ge- voel van een dove onderlip aan die zijde en er bovendien sprake zou zijn van enige zwelling van de onderkaak aan die zijde, dan komt de diagnose ‘enostose’ niet in aanmerking en zou het om een kwaadaardige botafwijking kun- nen gaan. 5.3 ONTSTEKINGEN VAN HET KAAKBOT 5.3.1 Osteomyelitis 5.3.1.1 Inleiding en classiﬁcatie Ontstekingen van het kaakbot zijn meestal van dentogene oor- sprong. Veelal blijft een derge- lijke ontsteking beperkt tot de wortelpunt. Wanneer het om een meer diffuse ontsteking in het kaakbot gaat, wordt gesproken van osteomyelitis. In sommige gevallen, onder andere bij pro- thesedragers, staat de ontsteking in het periost op de voorgrond. We spreken dan van periostitis. Oorzaken van osteomyelitis kun- nen zijn: – een gecompliceerd verlopen ex- tractie van een gebitselement; – een corpus alienum, bijvoor- beeld schroeven of platen aan- gebracht bij de behandeling van een fractuur; – bestraling van het kaakbot, waardoor een gering trauma of een eenvoudige extractie van een gebitselement al een ernstige osteomyelitis kan veroorzaken. Deze vorm van osteomyelitis wordt osteora- dionecrose genoemd; – het gebruik van bisfosfonaten, vooral wanneer deze intrave- neus zijn toegediend; hiervoor wordt wel eens de term ‘osteo- chemonecrose’ gebruikt. De meeste vormen van osteomy- elitis komen voor op middelbare en hogere leeftijd, maar er is ook een juveniele vorm. Osteomyeli- tis komt vrijwel uitsluitend in de onderkaak voor, hetgeen wordt verklaard door de dichtere bot- structuur en de beperkte vas- cularisatie van de onderkaak in vergelijking met de bovenkaak. In tabel 4.1 is een classiﬁcatie van kaakosteomyelitis opge- nomen. 5.3.1.2 Klinische aspecten Primaire acute osteomyelitis is een zeldzaamheid en ontstaat meestal in aansluiting op een acute periapicale ontsteking. Acute osteomyelitis gaat gepaard met pijn en koorts. Bij chronische osteomyelitis zijn de klinische symptomen gelijk aan die van acute osteomyelitis, maar dan milder van aard. Er kunnen intra-

Dental Tribune Netherlands Edition

Pages Overview