Please activate JavaScript!
Please install Adobe Flash Player, click here for download
ePaper created 2014-06-25, 10:02:28 | version 1.30.01
DENTAL TRIBUNE Türkiye Baskısı Bilim & Araştırma 9 City, OK) eğe yardımıyla kök ka- nalında uzaklaştırıldı. Daha son- ra kök kanalında bulunan gutta perka ve sealer %5.25’lik sod- yum hipoklorit (NaOCl) irrigas- yonu ve manuel el eğeleri (Dentsply, Tulsa, Oklahama City, OK) yardımıyla uzaklaştırıl- dı. Alınan kontrol radyografisin- de apikalde bulunan kırık endo- dontik enstrümanın apeksin öte- sine itildiği görüldü ve bu parça- nın retrograd olarak çıkarılması- na karar verildi. Bu aşamada kök kanalı steril paper pointlerle kurutularak kanal hazır kalsi- yum hidroksit preperatı (Calci- cure, Voco, Germany) ile doldu- ruldu ve kavite geçici restoratif materyalle restore edildi (Cavit G, 3M ESPE, Seedfeld, Germany) (Resim 2). Tedavinin ikinci seansında hastaya infiltratif anestezi (Ul- tracaine D-S Forte, Aventis, Tür- kiye) yapıldıktan sonra labial mukoperiostal flep kaldırıldı. Bukkal kortikal kemik yeterli steril salin solüsyonu eşliğinde ISO 18 no rond frez (Dentsply Maillefer, Ballaigues, Switzer- land) ile kaldırıldı. Periapikal sa- haya ulaşıldığında kanama kon- trolü rasemik epinefrin hidrok- lorit içeren pamuk peletlerle (Racel- lets, Pascal Co., Bellevue, WA, USA) sağlandı. Kök ucunun yaklaşık 3 mm’lik kısmı ultraso- nik uçlar (Piezotome/Newtron: Satelec/Acteon, Merigac, Fran- ce) yardımıyla dişin uzun aksına 90o olacak şekilde uzaklaştırıldı. Granülasyon dokusunun küreta- jı yapıldı. Daha sonra rezeke edilmiş kök ucu x4 büyütme al- tında loop ile incelendi. İncele- me sırasında apikalde bulunan kırık alet tespit edildi ve kök ka- nalından uzaklaştırıldı. Kök ucu preperasyonu x4 büyütme altın- da ultrasonik uçlar kullanılarak yaklaşık 5 mm derinliğinde ha- zırlandı. Hazırlanan kavite x4 büyütme altında incelendikten sonra kurutularak, üretici firma- nın talimatına göre hazırlanmış IRM mikroplugger (EP1LB, 0.5 mm; G. Hartzell & Son, Concord, CA, USA) kullanılarak kaviteye yerleştirildi (Resim 3). Son ola- rak kaldırılan mukoperiostal flep 3.0 ipek suturlarla orjinal pozis- yonuna getirildi. Postoperatif olarak hastaya amoksisilin+ kla- vulanik asit (625 mg, günde 2 kere, 7 gün) ve parasetamol (500 mg, günde 2 kere, 7 gün) reçete edildi. Operasyon sonrası süreç problemsizdi. Bir hafta sonra ya- pılan son seansta suturlar alındı. Cerrahi alanının iyileşmesi so- runsuzdu ve asemptomatikti. Bu seansta suturlar alındıktan sonra diş rubber dam ile izole edildi geçici dolgu materyali uzaklaştı- rıldıktan sonra kanal %5.25’lik NaOCl ile irrige edildi. #20 H-tipi kanal eğesi ile retrograde dolgu kanal içinden kontrol edildi. Da- ha sonra kanal steril paper po- intler ile kurutulduktan sonra ısıtılmış gutta-perkanın enjeksi- yonu yöntemi ile (Obtura II, Tex- ceed Corp., Costa Mesa, Calif.) dolduruldu. Daha sonra diş ışık- la sertleşen kompozit rezin (Gra- dia GC, Tokyo, Japan) ile restore edildi (Resim 4). 1 yıllık takip sonucunda has- tanın herhangi bir probleminin olmadığı klinik olarak dişin asemptomatik olduğu görüldü. Radyolojik muayene sonucunda periapikal bölgede kemik reje- nerasyonu gözlemlendi (Resim 5). Tartışma Kök kanal tedavisinin başarı- sızlığı ve bunun sonucunda peri- apikal bölgede patoloji oluşması birçok faktöre bağlıdır. Daha ön- ce de belirtildiği gibi kök kanal tedavisinin asıl amacı kök kanal sisteminde bulunan mikroorga- nizmaların tamamen elimine edilmesidir. Şayet kök kanal te- davisi sırasında yeterli bir kemo- mekanik preperasyon sağlanabi- lir ise, kök kanallarında kırık aletlerin bulunması kanal teda- visinin prognozunu önemli dere- cede etkilemez (19). Ancak kök kanal tedavisi sırasında kanal- larda endodontik enstrümanla- rın kırılması çoğu vakada kanal- ların yeterli bir şekilde kemome- kanik preperasyonuna izin ver- mez. Yapılan bir çalışma kök ka- nallarında kırık alet varlığının kök kanal tedavisinin prognozu- nu olumsuz yönde etkilediğini göstermiştir (2,3). Bu olgu sunu- munda kök kanalında meydana gelen alet kırığı nedeniyle başa- rısızlığa uğramış ve bunun sonu- cunda periapikal patoloji geliş- miş bir dişin cerrahi olarak yeni- den kanal tedavisi sunulmuştur. Endodontik cerrahi, primer endodontik tedavinin veya cer- rahi olmayan retreatment giri- şimlerinin başarısız olduğu api- kal periodontitis bulunan dişle- rin tedavisi için uygulanan den- tal bir prosedürdür (20). Ayrıca kanal içi inatçı enfeksiyonların (3), apikal konstrüksiyona ve apikal foramene yakın mikroor- ganizmaların bulunduğu (21,22), apikal kök yüzeyindeki bakteri plağı veya lezyonun kendi içeri- sinde bulunan bakterilerin oluş- turduğu ekstraoral enfeksiyonla- rın (23-25) tedavisi için de endo- dontik cerrahi uygulanmaktadır. Aynı zamanda kök kanalında bu- lunan kırık eğeler gibi yabancı cisimlerin uzaklaştırılması için de endodontik cerrahi uygulan- maktadır (26). Modern endodon- tik cerrahi teknikleri ultrasonik uçların ve IRM, Super EBA, MTA gibi biyouyumlu retrograd dolgu materyallerinin kullanılmasını içermektedir (27). Endodontik mikrocerrahi periradiküler cer- rahideki son gelişmelerden biri- dir. Bu teknikte biyouyumlu dol- gu materyalleri ve ultrasonik uç- ların kullanılmasının yanında yüksek aydınlatma ve büyütme de kullanılmaktadır (11). Mo- dern teknikleri savunan birçok makale yazılmasına karşın gele- neksel teknikler oral ve maksilo- fasiyal cerrahide daha sıklıkla kullanılmaktadır ve bu teknikler arasındaki başarı oranı halen tartışmalıdır (28,29). Periapikal cerrahi sırasında uygun bir hemostaz özellikle kök ucu dolgu materyalinin yer- leştirilmesi sırasında önemli bir rol oynar (10). Vazokonstrüktör içeren anestezik solüsyonların kök ucu hizasındaki cerrahi ala- nında bulunan alveolar mukoza- ya enjeksiyonu cerrahinin bütün basamakları sırasında kanama- sız bir ortam hazırlar. Tam kalınlık mukoperiosteal flep kaldırılması cerrahi alanın ideal bir şekilde görülmesine ve retrograd kavitenin ideal bir şe- kilde hazırlanmasına olanak sağlar (28). Ayrıca tam kalınlık mukoperiosteal flebin minimal vasküler bozulmaya neden ol- ması sonucu iyi bir iyileşme sağ- ladığı ve primer iyileşmeyi des- teklediği bilinmektedir (30). Sert dokuların yüksek hızlı anguldruvaya takılan rond frez- lerle (steril salin solüsyonu eşli- ğinde) fırça darbesi tekniğiyle kaldırılması ısı kontrolünü sağ- lar. Ayrıca kemik nekrozunu ön- leyerek kısa zaman aralığında yeni kemik oluşumuna zemin hazırlar (10,30). Uygun şekilde yapılmış kök ucu preperasyonunun apikal bölgede ve kanal içerisinde bu- lunan artık irritanların uzaklaş- tırılmasını sağlar. Kök ucu pre- perasyonu sırasında frezlerin ye- rine ultrasonik uçların kullanıl- ması kök ucunda bulunan delta- ların ve kanal anastomozlarının eliminasyonu açısından daha uy- gun bir tekniktir (31). Kök ucu dolgu materyali ola- rak IRM’nin kullanılması klinik olarak iyi sonuçlar ortaya koy- muştur (13) ve periradiküler do- ku iyileşmesi olarak da kabul edilebilir düzeydedir (32). Endodontik cerrahide ultra- soniklerin ve IRM gibi biyo- uyumlu dolgu materyallerinin kullanılması sonucu ortaya çı- kan başarı oranı, cerrahi olma- yan kanal tedavisi yenilenmesi işlemlerine benzerdir. Bu olgu sunumunda kök ka- nalında alet kırılması sonucu pe- riapikal patoloji gözlenen mak- siller sağ lateral kesici dişin or- tograd ve retrograd endodontik tedavi prosedürleri kullanılarak yeniden tedavisinin anlatılması amaçlanmıştır. Kök kanallarında kırılan aletlerin kök kanal teda- visinin prognozunu olumsuz yönde etkilediği ve bu kompli- kasyonların ideal bir şekilde gi- derilmesiyle başarı sonuçlar alı- nabileceği tartışılmıştır. Kaynaklar 1. Ng YL, Mann V, Rahbaran S, Lewsey J, Gulabivala K. Outcome of primary root canal treatment: systematic re- view of the literature–Part 1. Effects of study characteristics on probabi- lity of success. Int Endod J 2007, 40: 921-39. 2. Ng YL, Mann V, Rahbaran S, Lewsey J, Gulabivala K. Outcome of primary root canal treatment: systematic re- view of the literature–Part 2. Influ- ence of clinical factors. Int Endod J 2008, 41: 6-31. 3. Gorni FG, Gagliani MM. The outco- me of endodontic retreatment: a 2- yr follow-up. J Endod 2004, 30: 1-4. 4. Strindberg LZ. The dependence of the results of pulp therapy on certa- in factors: an analytic study based on radiographic and clinical follow-up examinations: Mauritzon; 1956. 5. Fors U, Berg J-O. A method for the removal of broken endodontic ins- truments from root canals. J Endod 1983, 9: 156-9. 6. Suter B, Lussi A, Sequeira P. Proba- bility of removing fractured instru- ments from root canals. Int Endod J 2005, 38:112-23. 7. Souter NJ, Messer HH. Complicati- ons associated with fractured file re- moval using an ultrasonic techniqu- e. J Endod 2005, 31:450-2. 8. Jonasson P, Reit C, Kvist T. A preli- minary study on the technical feasi- bility and outcome of retrograde ro- ot canal treatment. Int Endod J 2008, 41:807-13. 9. Testori T, Capelli M, Milani S, We- insteind RL. Success and failure in periradicular surgeryA longitudinal retrospective analysis. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1999, 87:493-8. 10. Gutmann JL, Harrison JW. Surgical endodontics: Ishiyaku EuroAmerica; 1991. 11. Kim S, Kratchman S. Modern endo- dontic surgery concepts and practi- ce: a review. J Endod 2006, 32:601- 23. 12. Johnson BR. Considerations in the selection of a root-end filling materi- al. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1999, 87:398-404. 13. Dorn SO, Gartner AH. Retrograde filling materials: a retrospective suc- cess-failure study of amalgam, EBA, and IRM. J Endod 1990, 16:391-3. 14. Arens DE, Torabinejad M, Chivian N, Rubinstein R. Practical lessons in endodontic surgery: Chicago; 1998. 15. Szeremeta-Browar TL, VanCura JE, Zaki A. A comparison of the sealing properties of different retrograde techniques: an autoradiographic study. Oral Surg Oral Med Oral Pat- hol 1985, 59:82-7. 16. Ford TP, Andreasen J, Dorn S, Kari- yawasam S. Effect of various zinc oxide materials as root-end fillings on healing after replantation. Int Endod J 1995, 28:273-8. 17. King KT, Anderson RW, Pashley DH, Pantera Jr EA. Longitudinal evalu- ation of the seal of endodontic retro- fillings. J Endod 1990, 16:307-10. 18. Trope M, Lost C, Schmitz H-J, Fried- man S. Healing of apical periodonti- tis in dogs after apicoectomy and retrofilling with various filling mate- rials. Oral Surg Oral Med Oral Pat- hol 1996, 81:221-8. 19. Spili P, Parashos P, Messer HH. The impact of instrument fracture on outcome of endodontic treatment. J Endod 2005, 31:845-50. 20. Karabucak B, Setzer F. Criteria for the ideal treatment option for failed endodontics: Surgical or Nonsurgi- cal? Compend Contin Educ Dent 2007, 28:304. 21. Walton RE, Ardjmand K. Histological evaluation of the presence of bacte- ria in induced periapical lesions in monkeys. J Endod 1992, 18:216-21. 22. Siqueira J, Lopes H. Bacteria on the apical root surfaces of untreated te- eth with periradicular lesions: a scanning electron microscopy study. Int Endod J 2001, 34:216-20. 23. Tronstad L, Barnett F, Cervone F. Periapical bacterial plaque in teeth refractory to endodontic treatment. Dental Traumatology 1990, 6:73-7. 24. Ramachandran Nair P. Light and electron microscopic studies of root canal flora and periapical lesions. J Endod 1987, 13:29-39. 25. Ricucci D, Siqueira Jr JF. Apical acti- nomycosis as a continuum of intra- radicular and extraradicular infecti- on: case report and critical review on its involvement with treatment failure. J Endod 2008, 34:1124-9. 26. Kahler B. Microsurgical endodontic retreatment of a maxillary molar with a separated file: a case report. Aust Dent J 2011, 56:76-81. 27. Tsesis I, Faivishevsky V, Kfir A, Ro- sen E. Outcome of surgical endo- dontic treatment performed by a modern technique: a meta-analysis of literature. J Endod 2009, 35:1505- 11. 28. Rahbaran S, Gilthorpe MS, Harrison SD, Gulabivala K. Comparison of cli- nical outcome of periapical surgery in endodontic and oral surgery units of a teaching dental hospital: a ret- rospective study. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 2001, 91:700-9. 29. Wesson C, Gale T. Molar apicec- tomy with amalgam root-end filling: results of a prospective study in two district general hospitals. Br Dent J 2003, 195:707-14. 30. Harrison JW, Jurosky KA. Wound healing in the tissues of the peri- odontium following periradicular surgery. I. The incisional wound. J Endod 1991, 17:425-35. 31. Gutmann J, Ford TP. Management of the resected root end: a clinical review. Int Endod J 1993, 26:273- 383. 32. Harrison JW, Johnson SA. Excisional wound healing following the use of IRM as a root-end filling material. J Endod 1997, 23:19-27. DT Yrd. Doç. Dr. İsmail Uzun Ondokuz Mayıs Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Endodonti AD. / Samsun Tel: 0362 312 19 19 / 3286 e-posta: ismail.uzun@omu.edu.tr Yazışma Adresi Resim 5. 1 yıllık takip radyografisi. Sayfa 8DT