BAD0214

11Tribune STUDY ■ Chyba każdy z  nas spo- tkał się już w  dzieciństwie z  określeniem „tajemni- ca lekarska”. Oczywiście, w  tak młodym wieku raczej nikogo nie interesowało, co ono oznacza, a jej rozumie- nie sprowadzało się raczej tylko do samego słowa „ta- jemnica”. W  pracy zawodo- wej, a  nawet już w  czasie studiów, musimy posiadać znacznie dokładniejszą wie- dzę na ten temat. Co to właściwie jest tajem- nica lekarska? Jej zakres opi- sany został w Kodeksie Etyki Lekarskiej: „Tajemnicą są ob- jęte wiadomości o  pacjencie i  jego otoczeniu uzyskane przez lekarza w związku z wy- konywanymi czynnościami za- wodowymi”, czyli w  zasadzie wszystko, czego lekarz do- wiedział się podczas kontak- tów z pacjentem i obowiązuje także po śmierci pacjenta. Dysponentem tajemnicy jest pacjent. Kodeks Etyki Lekarskiej przewiduje 3 okoliczności zwolnienia z  zachowania ta- jemnicy lekarskiej: 1. Gdy pacjent wyrazi na to zgodę, 2. Jeśli zachowanie tajemnicy w  sposób istotny zagraża zdrowiu lub życiu pacjenta lub innych osób, 3. Jeśli zobowiązują do tego przepisy prawa. Lekarz, także lekarz denty- sta, ma obowiązek poinformo- wania pacjenta o negatywnych skutkach ujawnienia tajemnicy. Ustawa nie wskazuje żadnego obowiązku zachowania for- my, więc każde zachowanie pacjenta, które pozwala przy- jąć, że wyraża on zgodę na jej uchylenie, tą zgodą jest. Osobną kwestią jest aspekt tajemnicy lekarskiej w  przy- padku, gdy pacjent jest nie- przytomny. Jeśli pacjent tra- fia do szpitala nieprzytomny, ustawa nie pozwala na udzie- lenie informacji rodzinie, ale jeśli chory utracił przytomność już w czasie hospitalizacji, roz- patruje się, czy jakiekolwiek zachowanie pacjenta przed jej utratą tej zgody nie oznaczało. Powinno się też uszanować prawo do tajemnicy osób ma- łoletnich, które samodzielnie poszukują pomocy lekarskiej. Kwestie tajemnicy lekar- skiej w  przypadku pacjentów z  zaburzeniami psychicznymi reguluje Ustawa o  ochronie zdrowia psychicznego. Dla le- karzy dentystów praktyczne znaczenie może mieć jedynie fakt, że nie utrwala się oświad- czeń obejmujących przyznanie się do popełnienia czynu za- bronionego pod groźbą kary w  dokumentacji medycznej. Również zwolnienie z  tajem- nicy lekarskiej dotyczącej tej grupy pacjentów może nastą- pić w  wyniku zgody chorego lub w  sytuacji, gdy zachowa- nie tajemnicy może stanowić zagrożenie dla życia i zdrowia osób trzecich. Istnieją również szczególne normy wyłączające obowiązek zachowania tajemny lekarskiej przewidziane przez ustawo- dawcę, np. Ustawa o  choro- bach zakaźnych, która zawiera obowiązek przymusowej ho- spitalizacji dokonywanej za po- mocą decyzji administracyjnej. Lekarz może być świad- kiem w  postępowaniu przed sądem, ma jednak ten przy- wilej, że może odmówić odpo- wiedzi, jeżeli prowadziłoby to do pogwałcenia istotnej tajem- nicy zawodowej. Sam lekarz musi rozstrzygnąć, czy ma od- powiedzieć na pytania sądu, czy nie, ponieważ sąd nie może zwolnić lekarza z tajem- nicy – lekarz ma więc w  tym zakresie wolny wybór. W przy- padku, gdy to lekarz sam jest oskarżony i  gdy nie ma innej możliwości obrony, a ujawnie- nie tajemnicy może świadczyć na jego korzyść, to uważa się, że jego zachowanie nie jest bezprawne. Gdy lekarz występuje w charakterze świadka w pro- cesie karnym, może pojawić się konflikt miedzy tajemnicą lekarska a  interesem publicz- nym. W  związku z  tym może być przesłuchany, jeśli jedno- czenie zostaną spełnione 2 przesłanki: gdy jest to niezbęd- ne dla dobra wymiaru spra- wiedliwości, a  okoliczność nie może być inaczej ustalona. O przesłuchaniu decyduje sąd, który w tym szczególnym przy- padku może zwolnić lekarza z dochowania tajemnicy lekar- skiej. Uchylenie tajemnicy na- stępuje jedynie w niezbędnym zakresie. Z tajemnicą lekarską wiążą się prawa i obowiązki. Wydaje się jednak, że najważniejszy jej aspekt to ten etyczny. Pa- cjent, przychodząc do leka- rza, pokłada ufność, że oprócz prawidłowego leczenia, osoby postronne nie dowiedzą się o  jego schorzeniach, niejed- nokrotnie dla chorego wstydli- wych. Tajemnica lekarska idzie w parze z dyskrecją, a dyskre- cja z  empatią. Ta z  kolei jest chyba najważniejszą cechą charakteru dobrego lekarza. Bądźmy delikatni i  dyskretni, bo oprócz nakazów prawnych, najważniejsze jest nasze ludz- kie oblicze. Tajemnica lekarska Ivo Domagała O wydawcy Wydawca: DTI Media Abrahama 18 lok. 168 03-982 Warszawa na licencji Dental Tribune International GmbH Redaktor Naczelny: Michał Paulo Maciej Michalak Zastępca Redaktorów Naczelnych: Anna Świąder (PTSS Lublin) Redaktor prowadząca: Marzena Bojarczuk Redakcja: Jakub Łada (PTSS Wrocław) Maksymilian Kaczewiak (PTSS Poznań) Magdalena Wilczak (PTSS Poznań) Kamil Kuczewski (BAD) Mateusz Stolarski (BAD) Ivo Domagała (PTSS Poznań) Michał Dudziński (PTSS Warszawa) Olaf Sitarski (PTSS Warszawa) Sylwia Barcikowska (BAD) Natalia Wasąg (PTSS Białystok) Aleksandra Mirkowska (Kraków) Michał Kowalczyk (PTSS Zabrze) Aleksandra Grabiec (PTSS Łódź) Marcin Mitał (PTSS Szczecin) Agnieszka Maj (PTSS Gdańsk) Projekt graficzny: Anna Zamorska