Dental Tribune Netherlands Edition

9De tand in al zijn facetten IIdental tribune - netherlands editionseptember 2013 omdat in deze groep ook minder gunstige mondhygiëne- en dieet- gewoonten werden gerappor- teerd. Gedrag van mensen wordt voor een groot deel bepaald door de eigen attitude. Het onderzoek maakte duidelijk dat ouders ver- schillende attitudes hebben rond de mondgezondheid van hun kind. Wellicht is het noodzakelijk voor verschillende attitudes een ander cariëspreventief program- ma te hanteren dat de ouders om- zeilt (bijvoorbeeld door interven- ties op scholen of in buurten uit te voeren) of er juist meer bij be- trekt. Uiteraard is verder onder- zoek hiervoor vereist. NIEUW PRODUCT: OP MAAT GEMAAKTE CARIëSPREVENTIE Ondanks dat er geen grote inves- teringen noodzakelijk zijn om de NOCTP-strategie toe te passen, vraagt het wel de nodige aan- passingen in denken van zowel de mondzorgverlener als de kin- deren en ouders. De routinema- tige aanpak die al enkele decen- nia wordt gevolgd, geeft namelijk een gevoel van veiligheid. Toch is gebleken uit de stijgende kosten, maar nog steeds te hoge cari- esprevalentiecijfers, dat een gro- te stap in cariëspreventie moet worden gezet. Een logische stap zou die in de richting van NOCTP zijn. In het recente julinummer van Dental Tribune vroegen James Huddleston Slater sr. en Wim van Palenstein Helderman aan- dacht voor de omslag die nodig is in de mondzorg voor 0-18 jari- gen. De tijd is er nu rijp voor om de manier van cariëspreventie op een effectievere manier te gaan organiseren. Dat is ook nodig, willen we een goede tandheel- kundige zorg voor toekomstige generaties waarborgen. Ook het Ivoren Kruis heeft deze tendens onderkend. Momenteel wordt in verschillende gremia van tand- heelkundig wetenschappelijke opinieleiders gediscussieerd over de organisatie en uitvoering van de mondzorg voor 0-18 jarigen. MONDGEZONDHEID MOET EN KAN BETER Het cariëspreventieve effect van de huidige mondzorg voor 0-18 jarigen stagneert. Uit het recent verschenen Signalement Mond- zorg 2013 van het CVZ blijkt dat kinderen en jongeren minder vaak gaatjes hebben in hun ge- bit. Het Ivoren Kruis vindt deze verbeteringen echter te gering. De groep met een lage sociaal- economische status wordt on- voldoende bereikt. De preventie- boodschap ‘2x per dag 2 minuten tandenpoetsen met fluoridetand- pasta’ vindt onvoldoende weer- klank in deze groep en er ont- breekt een systeem om deze kinderen naar de mondzorgprak- tijk te krijgen. Het wegwerken van gezondheidsverschillen ge- beurt dus niet. Het CVZ vergeleek de cijfers van mondzorg in 2011 met die in 2005. Had acht jaar geleden slechts 44% van de 5-jarigen nog een gaaf gebit, bij de laatste peiling had 59% van die kleuters nog nooit een gaatje gehad. Onder 17-jarigen steeg het aantal jongeren zonder gaatjes van 29 naar 39%. AANDACHT VOOR RISICO ONTBREEKT “Preventie wordt dus wel bele- den, maar feitelijk wordt er niets mee gedaan”, aldus het Ivoren Kruis. De voorlichting komt bij hen die toch al in de praktijk ko- men. Preventie moet een meer geaccepteerd onderdeel worden van de mondzorg met aandacht voor risicogroepen. De professio- nal voelt zich veelal verantwoor- delijk voor zijn praktijk, maar niet voor de populatie in zijn ge- meente. Maar wie behandelt de kinderen die niet in de praktijk komen? De organisatie van de huidige tandheelkundige zorg is onvoldoende om risicogroepen effectief te bereiken. Daarvoor zijn onder meer andere metho- dieken en andere scholing nodig. BELONING NODIG? Volgens het Ivoren Kruis zou de tandarts beloond moeten worden om het gebit gezond te houden. Dit pleit voor een systeem waar- bij gehonoreerd wordt op basis van gerealiseerde gezondheids- winst. Het vergoedingensysteem voor de tandarts en mondhygi- enist dient mee te evolueren van een tarief per verrichting naar een meer gezondheids outcome- based vergoedingenstructuur, of Pay for Performance (P4P), waar- bij de behandelaar wordt afgere- kend op van tevoren met de ver- zekeraar of overheid gemaakte afspraken in de te behalen ge- zondheidswinst. De tandarts en mondhygiënist kunnen de invoe- ring van een NOCTP-strategie in hun praktijk in feite beschouwen als een nieuw product dat kan worden ‘verkocht’ aan hun pati- ent: op maat gemaakte cariëspre- ventie. MENTALITEITSVERANDERING Er is afstemming nodig om de benodigde mentaliteitsverande- ring te realiseren waarmee de be- schreven systematische aanpak geïmplementeerd kan worden. Hierin kan een onafhankelijk or- gaan, zoals het Ivoren Kruis, een regisserende rol vervullen. In de opleidingen (universitair, HBO en MBO) kan meer onderwijs in pre- ventie worden ingevuld. Boven- al is een mentaliteitsverandering van tandheelkundige zorgverle- ners, beroepsorganisaties, weten- schappelijke verenigingen, zorg- verzekeraars, overheid (VWS, NZa, Gezondheidsraad), politiek én patiënt nodig. De individuele patiënt zou meer bewust moeten worden gemaakt van het beoogde effect van preventie, de haalbare gezondheidswinst en daarmee een betere kwaliteit van leven. NOCTP is preventie in een an- dere jas en letterlijk een kwestie van er anders tegenaan kijken. Het tandheelkundig team wordt uitgedaagd het individuele kind te begeleiden. Het kind leert meer over mondgezondheid, de mond- hygiëne verbetert en voor ouders wordt de dagelijkse gebitsver- zorging van hun kind(eren) mak- kelijker. De mondzorgverlener wordt de vaste begeleider van het kind in de praktijk. Praktijken die de NOCTP-methode toepassen werken gelijktijdig aan een posi- tief imago en krijgen gezondere en meer gemotiveerde patiënten. Het is hoog tijd om de preventieve NOCTP-methode te implemente- ren, zeker als in de toekomst de vergoedingenstructuur gezond- heidsgerelateerd wordt. REFERENTIE Schuller AA, van Kempen IPF, Poorterman JHG, Verrips GHW. Kies voor Tanden. Een onderzoek naar mondgezondheid en preven- tief tandheelkundig gedrag van jeugdigen. Hoofdmeting 2011, een vervolg op de reeks TJZ-onder- zoeken. TNO-rapport TNO/LS 2013 R10056. TNO Leiden. ISBN 978-90-5986-419-1. in 2013 op zijn proefschrift met de titel ‘Optimizing oral Health; towards a tailored, effective and cost-effective dental care’ aan de UvA. Op het congres De tand in al zijn facetten II is in diverse lezingen uitgebreid aandacht voor de mond- zorg tot 18 jaar. Hierbij zullen ook de beginselen en toepassing van de NOCTP-benadering aan de orde komen. ■ (foto eigendom van Ivoren Kruis) 22 Gemotiveerde patiënten met gezonde monden NOCTP Naam van patiënt: Stap 1 Tandplaque ● Vraag ouders hoe het de afgelopen periode met het uitvoeren van de vorige keer gegeven adviezen ging. ● Noteer of de interventie de afgelopen periode succesvol is geweest. Zo ja, doorgaan op ingeslagen strategie. Is dit niet het geval? Noteer de mogelijke oorzaak. ● Kleur de tandplaque. ■ Laat ouders en kinderen zien op welke vlakken van de gebitselementen nog plaque aanwezig is (plaquekleuring met erythrosine). Leg de nadruk op fissuren. ■ Noteer het percentage vlakken bedekt met plaque en bijbehorende punten voor de risico-inschatting: ■ plaque op < 10% van de vlakken: 1 punt ■ plaque op > 10% van de vlakken: 2 punten ● Vertel ouders dat cariës (gaatjes) een (lokale) ziekte is die wordt veroorzaakt door bacteriën. Cariës is niet erfelijk en is te voorkomen; je hebt er zelf invloed op. ● Vertel ouders dat plaque uit heel veel bacteriën bestaat die 2x per dag helemaal verwijderd moeten worden om gaatjes te voorkomen. ● Vertel over de moeilijk bereikbare plaatsen zoals de doorbrekende molaren waar plaque zich gemakkelijk en ongestoord kan ophopen. ● Laat ouders en kinderen zien hoe je deze plaque het beste kunt wegpoetsen. ● Geef ouders het advies om doorbrekende elementen loodrecht (dwars) op de tandboog te poetsen. ● Geef ouders het advies 2x per dag met de juiste fluoride- tandpasta te poetsen, conform het Advies Cariëspreventie van het Ivoren Kruis. ● Geef ouders de juiste voedingsadviezen conform het Advies Cariëspreventie van het Ivoren Kruis. Let daarbij op het aantal eet- en drinkmomenten. ● Voer professionele gebitsreiniging uit. ● Noteer het aantal punten in stap 1. ➡ Ga naar stap 2. Stap 2 Cariës ● Bespreek de cariësactiviteit van de vorige keer en in welke vlakken dat was. ● Voer een inspectie van de gebitselementen uit (cariës-assessment). Noteer verkleuringen, fissuren en gladde vlakken en de cariësactiviteit per vlak. ● Bepaal of er sprake is van cariësontwikkeling/-progressie. Noteer bijbehorende punten voor de risico-inschatting: ■ geen cariësontwikkeling of -progressie: 1 punt ■ waarneembare cariësontwikkeling of -progressie: 2 punten ● Bepaal of de zijdelingse elementen allemaal in occlusaal contact staan of dat er elementen zijn in doorbraak. Noteer bijbehorende punten voor de risico-inschatting: ■ maken alle elementen occlusaal contact: 1 punt ■ zijn er nog elementen in doorbraak: 2 punten ● Besteed extra aandacht aan elementen die nog in doorbraak zijn. Geef ouders het advies om doorbrekende elementen loodrecht (dwars) op de tandboog te poetsen. ● Beoordeel of er cariësontwikkeling of -progressie zichtbaar is in de blijvende mola(a)r(en). Noteer bijbehorende punten voor de risico-inschatting: ■ geen cariësontwikkeling of -progressie: 1 punt ■ waarneembare cariësontwikkeling of -progressie: 2 punten ● Bespreek de resultaten van het onderzoek met de ouders en het kind. ● Noteer het aantal punten in stap 2. ➡ Ga naar stap 3. Stap 3 Risicoscore en terugkominterval ● Maak op basis van stap 1 en 2 en de motivatie van de ouders en het kind een risico-inschatting. ● Tel alle punten van stap 1 en 2 bij elkaar op en bepaal het nieuwe terugkominterval. ■ Bij 4 punten: plan een nieuw preventief bezoek na 6-12 maanden (afhankelijk van eventuele doorbraak nieuwe elementen). ■ Bij 5 punten: plan een nieuw preventief bezoek na 4 maanden ■ Bij 6 punten: plan een nieuw preventief bezoek na 3 maanden ■ Bij 7 punten: plan een nieuw preventief bezoek na 2 maanden ■ Bij 8 punten: plan een nieuw preventief bezoek na 1 maand ➡ Ga naar stap 1. Stappenplan NOCTP 6 tot 9-jarigen Datum: Bezoeknr.: IVK Magazine Vermaire [16-5].indd 22 21-05-13 09:28 Tijdens de doorbraak wordt het element overgeslagen als de tandenborstel in de lengterichting op de tandboog wordt geplaatst. Als je de borstel dwars op de tandboog zet, is adequate reiniging mogelijk. (foto’s: Jette Christiansen, Kopenhagen) Stappenplan NOCTP bij 6- tot 9-jarigen. OVER DE AUTEUR Erik Vermaire (1973) studeer- de in 2000 als tandarts af aan ACTA Amsterdam en heeft aan- sluitend zes jaar een algemene tandartspraktijk gehad in Heer- hugowaard. Sinds 2002 werkt hij gedeeltelijk als tandarts-angst- begeleiding in het Medisch Cen- trum Alkmaar. Daar behandelt hij extreem angstige, psycholo- gische en psychiatrische gecom- promitteerde tandheelkundi- ge patiënten. In 2006 rondde hij zijn post-initiële masteropleiding ‘management van tandartsangst’ af bij ACTA/SBT. Als onderdeel van deze master voltooide hij een klinische studie over het effect van een tandheelkundige angst- behandeling op de kwaliteit van leven bij patiënten met een patho- logische angst van een tandheel- kundige behandeling. Om zowel aan zijn promotieonderzoek te kunnen werken bij de vakgroep Sociale Tandheelkunde en Voor- lichtingskunde van ACTA als zijn werkzaamheden in het Medisch Centrum Alkmaar voort te kun- nen blijven zetten, stopte hij zijn algemene tandartspraktijk. Sinds november 2012, werkt hij boven- dien gedeeltelijk als tandarts-on- derzoeker bij TNO (Life Style) in Leiden. Vermaire promoveerde