Dental Tribune Turkish Edition

Meningioma ve Radyasyon Tiroid kanseri gibi meningio- ma, diğer adıyla beyin tümörü oluşmasında da radyasyonun et- kili olduğu düşünülmektedir (20). Sekonder malign tümörle- rin tedavisinde radyoterapi kul- lanıldığında beyin tümörleri (21,22,23) nadiren de osteosar- komlar meydana gelebilir (21). Bildirilen bir olgu raporunda radyasyon terapisini takiben meydana gelmiş olan bir oste- osarkom olgusundan söz edil- mektedir (24). 2012 yılında yapılan bir vaka kontrol çalışmasında ısırma rad- yografileri ve panoramik radyog- rafiler intrakraniyal meningio- ma ile ilişkili bulunmuştur. Bu bulgulara dayanarak geçmişte radyasyon miktarı daha fazla olan konvansiyonel radyografi- ler kullanılmakta iken intrakra- niyal meningiomanın radyogra- filer ile indüklenmiş olabileceği sonucuna varılabilir. Günümüz- deki gelişmeler ve dijital radyog- rafi teknolojisi ile doz azalmış olsa dahi radyografi kararı dik- katle verilmelidir (25). Yapılan başka bir çalışmada, baş bilgisayarlı tomografileri (BT) dahi meningioma ile ilişkili bulunmamıştır. Hâlbuki BT’de hastanın aldığı X ışını miktarı dental radyografilere göre çok daha fazladır (26). Örneğin DVT cihazlarında kullanılan radyas- yon dozu medikal BT’lere göre çok düşüktür. Çene ve yüz böl- gesinden medikal BT cihazları ile görüntü alımında yaklaşık 150 kVp-200mA’lık radyasyon dozu uygulanır iken dental BT cihazlarında görüntüler yaklaşık 80 kVp-5mA kullanılarak elde edilir. Isırma radyografisi ve pano- ramik radyografiler ile alınan 0.02-0.07 mGv’lik dozun beyne ölçülebilir oranda hasar vermesi beklenemez. Bu bilgilerin ışığın- da dental radyografilerin menin- gioma riskini artırmadığını söy- leyebiliriz. Bazı çalışmaların ak- sini iddia etmesinin sebebi şu olabilir: Meningiomanın yarattı- ğı yansıyan ağrılar nedeniyle ısırma radyografisi veya panora- mik radyografi alınması gerekli- liği ortaya çıkmış olabilir. Bu du- rum yapılan çalışmalarda menin- gioması olan bireylerden daha fazla radyografi alındığını ortaya koymakta olabilir. Ayrıca baş travması geçirmiş hastalarda dental görüntüleme yapılmış ve hastada travma nedeniyle daha sonra meningioma gelişmiş ola- bilir (7). Radyasyonun Diş Hekimliğinde Kullanımı ve Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar Dental görüntüleme işlemle- rinin kanser yaptığına dair şüp- heler daima var olmuştur. Ancak tıbbi görüntüleme amaçlı yapı- lan ışınlamalarda; örneğin, BT tetkiklerinde dahi, tek bir incele- me ile herhangi bir zarar mey- dana gelmesi söz konusu değil- dir. Ancak birden çok ışınlama- nın çok kısa bir sürede yapılması durumunda ve korunma tedbir- leri ihmal edildiğinde güvenlik sınırları aşılabilir ki bu kadar çok tetkiki arka arkaya yaptıran hasta sayısı hem çok azdır hem de hekimler daha önce hastadan radyolojik tetkik istendiğinden haberdar ise tekrar görüntüle- mekten kaçınacaklardır. Son zamanlarda dijital rad- yografinin kullanılmaya başlan- masıyla radyasyon miktarı azal- mış ve dolayısıyla ışınlama sıra- sında hastaya verilen zarar da azalmıştır. Dijital görüntüleme- de geleneksel yönteme göre çok daha az ışın verilmekte olduğu Şekil 5’te görülmektedir. Örneğin; *YI3D röntgen ciha- zı panoramik radyografi esna- sında 5,5 saniyede 1,5 mikrosie- vert efektif doz uyguluyor ki bu da 1 analog periapikal radyografi dozuna eşittir. Genel olarak tanısal görüntü- lemenin avantajlarının, riskleri- nin büyük ölçüde üstünde oldu- ğu kabul edilir (27). Bu nedenle radyografiler aşırı ışınlamadan kaçınılarak gerektiği yerde kul- lanılmalıdır. Diş hekimliğinde radyasyon kullanımı ve radyasyondan ko- runma kuralları Avusturalya Rad- yasyondan Korunma ve Nükleer Güvenlik Teşkilatı tarafından ha- zırlanmıştır (28). Diş hekimi her hasta için ayrıca düşünmeli ve karar vermelidir. Eğer radyografi sonucunda elde edilecek bilgi hastanın tedavisi ya da prognozu açısından öğretici olacaksa rad- yografi alınmalıdır (29,30). Bir hastadan konik ışınlı bilgi- sayarlı tomografi (cone beam computerized tomography: CBCT) -diğer adıyla DVT- alınır- ken diş hekiminin dikkat etmesi gereken birkaç önemli nokta var- dır. Önce mümkünse periapikal, ısırma radyografisi veya panora- mik radyografiler gibi düşük doz radyasyon içeren geleneksel gö- rüntüleme yöntemleri ile fayda sağlanmaya çalışılmalıdır. Daha sonra eğer bu görüntülerin ışığın- da kesitsel bir bilgi alınması ge- rektiğine karar verilirse, DVT gibi ileri görüntüleme tetkiklerine başvurulması gerekebilir. Örne- ğin panoramik radyografide gö- mülü bir üçüncü büyük azı dişi- nin kök uçlarının mandibular ka- nala çok yakın olduğu görülürse, çekim ile ilgili riskleri ortaya koy- mak için DVT alınması gerekebi- lir veya implant yerleştirilmesi DENTAL TRIBUNE Türkiye Baskısı Bilim & Araştırma 5 Sayfa 4DT Sayfa 6DT