Dental Tribune Netherlands Edition

12 Excerpt dental tribune - netherlands edition maart 2013 Veilig werken in de tandartspraktijk Dit is een fragment uit de recent verschenen eLearning Veilig werken in de tandarts- praktijk (AccreDidact, 2012; ISBN 978 90 8976 108 8), geschreven door W.V.A. Morsen. 2.4 REINIGEN, DESINFECTEREN EN VERZORGEN Onder handhygiëne wordt ver- staan het reinigen, desinfecteren en verzorgen van de handen met handcrème. Handhygiëne beoogt de transmissie te voorkomen van (pathogene) micro-organis- men afkomstig uit het speeksel en bloed van de patiënt. Een cor- recte toepassing vraagt om enige uitleg over de achtergrond van de genoemde handhygiënevormen. Enkele feiten op een rij: • Door te wassen met water en zeep worden het vuil en de tij- delijke (transiënte) microbiële ﬂora van de bovenste huidlaag verwijderd. • Door de handen in te wrijven met een alcoholpreparaat (han- dalcohol) wordt zowel de tijde- lijke als de blijvende (residen- te) huidﬂora gereduceerd. De residente ﬂora bevindt op de bovenste maar ook in de die- pere huidlagen (afbeelding 10). Behalve voor handalcohol kan voor een ander product worden gekozen. Belangrijk is dat het voldoet aan de norm EN 1500 en is toegestaan door de Arbowet. • Zichtbaar verontreinigde han- den moeten worden gereinigd met water en zeep, en niet met handalcohol. • Handalcohol is een veilig, snelwerkend desinfectiemid- del. Doordat het een vochtin- brengende en huidverzorgen- de werking heeft, is de irritatie minder groot dan bij desinfec- terende zepen.⁷ In de richtlijn Handhygiëne mede- werkers8 wordt de volgende proce- dure aanbevolen om de handen te reinigen: • Maak uw handen nat met lauw water uit een ﬂink stromende kraan. Voorzie ze van een laag- je vloeibare zeep uit een dis- penser. Raak de mond van de kraan of de zeepdispenser niet aan. Wrijf de handen geduren- de 10 seconden goed over el- kaar. • Spoel de handen, polsen en on- derarmen goed af en droog ze met een wegwerphanddoek. Gebruik bij een handbedien- de kraan de handdoek om de kraan dicht te draaien. • Neem om de handen te des- infecteren wat handdesinfec- tiemiddel in de palm van één hand. Wrijf de handen goed over elkaar, totdat ze droog zijn. • Gebruik een handcrème om de handen te verzorgen. Doe dit wanneer de wasfrequentie laag is, bijvoorbeeld tijdens de pauze en na beëindiging van de werkzaamheden. Neem een kleine tube voor eigen gebruik of een wanddispenser. Let op dat u de mond van de tube of de dispenser niet aanraakt. 2.5 PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN Persoonlijke beschermingsmid- delen zoals handschoenen, een neus-mondmasker en een bril moeten voorkomen dat de leden van het behandelteam in contact komen met speeksel, bloed, de aerosolen uit roterende instru- menten of vuile instrumenten. Omdat deze beschermingsmid- delen besmet raken, kunnen ze, indien ze niet tijdig worden ver- wisseld, zelf als besmettingsbron gaan fungeren. Daarom geldt de algemene regel dat persoonlij- ke beschermingsmiddelen direct worden afgedaan als de hande- ling waarvoor ze zijn aangetrok- ken, achter de rug is. Ze moeten dus na iedere patiënt worden ver- nieuwd. Afbeelding 13 en 15 laten zien in welke volgorde de beschermende middelen moeten worden aan- getrokken of opgezet en in wel- ke volgorde men zich ervan moet ontdoen. Na het uittrekken en af- zetten is het een goed gebruik de handen te desinfecteren. Handschoenen verhinderen dat onze handen in contact komen met speeksel en bloed en ze voor- komen dat eventuele huidwond- jes de porte d’entrée voor micro- organismen worden. Het dragen van handschoenen is dus een zeer belangrijke preventieve maatre- gel. Toen handschoenen niet al- gemeen gebruikt werden, waren huidinfecties met stafylokokken en herpes simplex een veel voor- komende beroepsziekte onder tandartsen.9 Ze zijn door het rou- tinematige gebruik van hand- schoenen tot het verleden gaan behoren. Handschoenen voor de tand- artspraktijk worden van natuur- lijke rubber, latex, vinyl, nitril of neopreen gemaakt. Van de eer- ste twee grondstoffen is bekend dat ze bij sommige mensen al- lergische reacties kunnen ver- oorzaken die vrij ernstig kunnen verlopen. Tandartsen die lijden aan een vorm van deze allergie kunnen beter handschoenen van synthetisch materiaal (vinyl, ni- tril en neopreen) gebruiken. Het is raadzaam dergelijke hand- schoenen ook te dragen bij pati- enten die overgevoelig zijn voor rubber of latex. 2.6 PRAKTISCHE TIPS • Kies handschoenen die passen bij de beoogde werkzaamhe- den. Naast onderzoekshand- schoenen, geclassiﬁceerd als medisch hulpmiddel bij het on- derzoeken en behandelen van patiënten, zijn er hittebesten- dige handschoenen voor de autoclaaf en dikke huishoud- handschoenen van neopreen of pvc. Deze worden gedragen bij het werken met vuile instru- menten en bij het uitvoeren van schoonmaakwerkzaamheden. Ze zijn bestand tegen scherpe instrumenten en mogen gewas- sen en soms zelfs gedesinfec- teerd en gesteriliseerd worden. • Zorg voor kortgeknipte, onge- lakte nagels. Door lange of op- geplakte nagels, of door siera- den aan de vingers en om de polsen kunnen handschoenen kapot gaan, waardoor ze hun beschermende functie verlie- zen. • Ook desinfectantia, oliën, bon- dings en composieten kunnen de handschoenen aantasten. Raadpleeg de leverancier van deze producten daarom voor advies. Afhankelijk van de om- standigheden en de duur van de handeling komen er klei- ne gaatjes in handschoenen, waardoor de beschermende functie vervalt. Via deze klei- ne gaatjes kunnen micro-or- ganismen en vocht van onder de handschoen ontsnappen of juist binnendringen in de handschoen. • Voor de algemene praktijk zijn niet-steriele onderzoekshand- schoenen aangewezen. Ze wor- den patiëntgebonden gebruikt en direct na gebruik bij het af- val gedeponeerd. • Kies een chirurgisch neus- mondmasker dat comfortabel zit, goed op het gezicht past en de neus en kin omsluit, zodat Waarom moeten handschoenen het laatste worden aangetrokken, maar als eerste worden uitgedaan? De handschoenen worden bij de start van een behandeling om prak- tische redenen als laatste aangetrokken. Door ze als eerste uit te trekken wordt voorkomen dat de behandelaar zichzelf en eventueel de omgeving besmet. Wanneer eerst het neus-mondmasker of de beschermbril wordt afgedaan, dan zal dat gebeuren met de hand- schoenen die in de mond van de patiënt zijn geweest. De kans is daarbij groot dat de behandelaar zichzelf besmet. virus schimmel bacteriën zweetklier talgklier zweetporie haar- zakje haarfollikelmijt hoornlaagepidermisdermissubcutis haarwortel haarspiertje Afbeelding 10. De residente ﬂora bevindt zich op en in de hoornlaag van de opperhuid, maar ook in de dieper gelegen haarzakjes en in de talg- en zweetkliertjes (vrij naar: Kong HH, Segre JA, 2012). Afbeelding 11. Gebruik een wegwerphanddoek om de handen af te drogen en de kraan te sluiten. handenreiniging handendesinfectie zichtbaar vuile handen wel niet niet-zichtbaar vuile handen wel wel kans op huidproblemen meer minder duur 40-60 sec 30 sec Tabel 2. Reiniging versus desinfectie. het goede bescherming biedt tegen spetters en spatten van een korte afstand. • De technische levensduur van een chirurgisch neus-mond- masker is ongeveer een half- uur, wat betekent dat het moet worden vervangen als er een halfuur verstreken is. • Wissel het neus-mondmasker eveneens na iedere patiënt of als het nat of vuil is geworden. • Draag een speciale bescherm- bril die ook aan de zijkant beschermt, zodat er geen opspattend bloed of andere li- chaamsvloeistoffen of stukjes vulmateriaal in de ogen kun- nen komen. Bij een gewone bril kan als alternatief een gelaats- scherm of een neus-mond- masker met spatscherm dienst doen. • Oogbescherming die kan wor- den hergebruikt, moet na ie- dere patiënt gereinigd en ge- desinfecteerd worden. Volg de voorschriften van de fabri- kant. LITERATUUR 7. World Health Organization (WHO). WHO Guidelines on hand hygiene in health care. First global patient safety challenge. Clean care is safer care, 2009. 8. Werkgroep Infectiepreventie (WIP). Handhygiëne medewerkers, 2012. 9. Molinary JA, Harte JA. Personal protective equipment. In: Molinary JA, Harte JA (eds). Cottone's Prac- tical infection control in dentistry. Third edition. Baltimore: Wolters Kluwer Lippincott Williams & Wilkins, 1996. ■