Praktyka DENTAL TRIBUNE Polish Edition4 Próchnica zębów może być wcześnierozpoznanaprzyużyciu kamery wewnątrzustnej, która wykorzystuje fluorescencję tka- nek zębowych. Nowoczesne tech- nologie, np. fluorescencja połą- czona z techniką selektywnego chromatycznego wzmocnienia umożliwiają wcześniejszą inter- wencję,nawetjużpodczaswizyty profilaktycznej. Uwidocznienie przy pomocy wybarwienia oraz ocena biofilmu prowadzącego do schorzeń zębów i tkanek przyzębnych są opisywane (Axelsson 1999). Najprostszą me- todą jest użycie preparatów wybar- wiających płytkę bakteryjną, które są aplikowane na badaną po- wierzchnię, a potem spłukiwane w celuusunięcianadmiaru.Następnie lekarz dentysta, wspólnie z pacjen- tem, obserwuje i ocenia sytuację przy użyciu lusterka lub na fotogra- fii.Tametodajestraczejrzadkosto- sowana we współczesnej praktyce, ponieważ jest czasochłonna i wy- magaoczyszczeniazębówpojejza- kończeniu(Ryc.1).Wceluuniknię- cia tych niedogodności zostały za- proponowane systemy wykorzys- tujące fluorescencję (prawie niewidocznąwświetlenaturalnym) wystawioną na działanie lamp o specjalnej długości światła (Faller, 2000), ale ich użycie wciąż nie jest powszechne. Rozwój kamer we- wnątrzustych zawierających diody umożliwiające fluorescencję tka- nekzębowych(Banerjee,2002)do- prowadził do powstania idei SOP- ROCARE™. W praktyce ozna- czało to stworzenie kamery we- wnątrzustnej, która może być podłączona do każdego rodzaju oprogramowania obsługującego obraz cyfrowy. W niniejszym arty- kule, po użyciu tego urządzenia w kilkuset sytuacjach klinicznych po- kazano, jak ta technologia może stać się nowym narzędziem w co- dziennej praktyce w stomatologii profilaktycznej. Fluorescencjaiselektywne chromatycznewzmocnienie– zasadastosowania Wykorzystany aparat to wyso- kiejjakościkamerawewnątrzustna (zoom z powiększeniem do ok. 100 razy,Ryc.2)zbiałymiiniebieskimi diodami, których światło jest ab- sorbowane przez tkanki zębowe i odbijanewformiefluorescencji.Ta fluorescencja jest selekcjonowana, a następnie wzmacniana chroma- tycznie,coumożliwiarozróżnienie twardych i miękkich tkanek. Urządzenie SOPROCARE™, stworzone przez firmę SOPRO™ z grupyACTEON™ wykorzystuje zarówno zdolność tkanek do auto- fluorescencji, jak i selektywnego chromatycznego wzmocnienia w celu uwidocznienia próchnicy szkliwa i zębiny, miękkiej i zwap- niałej płytki bakteryjnej oraz zapa- leń dziąsła. To pierwsze i jedyne urządzenie wykorzystujące jedno- cześnieobietetechnologiewjednej kamerze wewnątrzustnej. Kamera naświetla tkanki zębowe falą światła o długości pomiędzy 440 a680nm.Naświetlanymateriałpo- chłania energię i odbija ją jako światło fluorescencyjne. Oznacza to, iż uzyskany obraz może zostać nałożony na naturalny obraz anato- miczny, a niuanse niewidoczne w świetle białym mogą zostać uwi- docznione na bieżąco dla każdej tkanki. Na rycinach 3a i 3b poka- zano uproszczony obraz uzyskany przez fluorescencję i selektywne chromatyczne wzmocnienie (3a – tryb „perio” i 3b – tryb „cario”). Wykorzystując właściwości absorpcji światła niebieskiego, se- lektywne chromatyczne wzmoc- nienie nasila kolor niektórych tka- nek, np. zmienionych zapalnie dziąseł. na rycinach 4a i 4b poka- zanoobrazuzyskanypoekspozycji na światło białe (po lewej), a na- stępnie niebieskie i białe światło z selektywnym chromatycznym wzmocnieniem (tryb „perio”). Po- dobny obraz dla próchnicy i trybu „cario” zaprezentowano na ryci- nach 5a i 5b. Wielemożliwychzastosowań –komunikacjapomiędzy pacjentemidentystą Lekarze dentyści wiedzą, że pierwsza konsultacja jest decydu- jąca. Muszą więc rozpoznać nie tylko objawy kliniczne, ale także czynniki ryzyka. Najlepszym po- dejściem jest postawienie tzw. diagnozy kombinowanej, która zawiera połączone obserwacje własnepacjentaorazlekarzadenty- sty. Może to być przeprowadzone przez omówienie sytuacji widocz- nej w lusterku. Zdjęcia rtg umożli- wiająpokazanieproblemówniewi- docznych dla pacjenta. Wykorzys- tanie kamery wewnątrzustnej po- zwala następnie na pokazanie w prosty sposób obrazów, na których zmiany próchnicowe są znacznie powiększone (Mary, 1997). Pa- cjent stopniowo odkrywa jamę ustnąizębywtakisposób,wjakisą one widoczne dla lekarza dentysty. Kamera taka jak SOPRO- CARE™ rozszerza możliwości wymiany obserwacji, umożliwia- jąc łatwy w użyciu, szeroki wybór poziomów powiększenia – od uję- cia makro- (Ryc. 4) do kilku zębów (Ryc. 6) oraz fluorescencję z selek- tywnym chromatycznym wzmoc- nieniem, która umożliwia identyfi- kację obszarów podejrzanej pró- chnicy (Ryc. 5) albo zmian przyzę- bia, uwidaczniając miękkie lub zwapniałe złogi i zapalenie brzegu dziąsła (Ryc. 7). Motywacjapacjenta ikontrolapłytki Obecnie lekarze dentyści nie mogą nie zauważać obecności i za- sięgu płytki bakteryjnej na po- wierzchniach zębowych, w prze- strzeniach międzyzębowych oraz w okolicach przydziąsłowych zę- bów, które zamierzają leczyć. Wie- dzą, iż aby uczynić pacjentów ak- tywnymi partnerami w ich włas- nym leczeniu, należy im o istnieniu płytki powiedzieć (Rozencweig, 1988). Wytłumaczenie, w jakim celu i w jaki sposób należy dbać o higienę jamy ustnej w domu, a takżekontrolowanie,czyzabiegisą przeprowadzane i w jakim stopniu są efektywne jestłatwe, gdy można to pokazać (Ryc. 7a, b, c i 8a, b, c). Zdjęcia mogą być zapisane i ob- rabiane przy użyciu wszystkich do- stępnychnarynkuzdjęciowychpro- gramów komputerowych albo przy pomocy programu specjalnego („SOPRO-Imaging™). Umożliwia topowrótdopoprzedniejwizytypa- cjenta i porównanie zdjęć z aktualną sytuacją kliniczną w celu skontrolo- waniapostępów,zmotywowaniapa- cjentaiukierunkowaniawysiłków. Wcześniejszewykryciepróchnicy albomniejinwazyjneleczenie Fluorescencja ułatwia bardzo wczesną diagnozę (pierwszy etap demineralizacji szkliwa), co po- zwalanaprofilaktykęalbominimal- nie inwazyjne leczenie zmian (Ter- Wykorzystanie fluorescencji i selektywnego chromatycznego wzmocnienia w codziennej profilaktyce stomatologicznej MichelBliqueiSophieGrosse,Francja Ryc. 1: Uwidocznienie po aplikacji erytrozyny. Roztwór wybarwiający płytkę powinien być nałożony, oceniony, a następnie usunięty, gdyż może maskować zapalenie tkanek dziąsła. Ryc. 2: Kamera wewnątrzustna SOPROCARE™ Ryc.3a:Tryb„perio”,schematycznaprezentacjauzyskanychkolo- rów: •w okolicy szyjki – kolor biały: miękkie złogi, •powyżej–kolorpomarańczowy:zwapniałezłogiikamieńnazębny, •na dziąśle – kolor czerwony: okolice zmienione zapalnie. Ryc. 4a: Widok szpary międzyzębowej trzonowców w świetle bia- łym „daylight.” Ryc. 4b: Widok we fluorescencji z selektywnym chromatycznym wzmocnieniem (tryb „perio”): • białawe okolice: miękkie złogi bakteryjne albo płytka bakte- ryjna, • okolice wybarwione na pomarańczowo: zwapniałe złogi bakte- ryjne i warstwa kamienia, • fioletowo-różowa okolica dziąseł: zapalenie dziąsła. Sugestia kliniczna: ten pacjent szczotkuje zęby niewystarczająco efektywnie 1,5 mm dookoła szyjki. Używa szczoteczek międzyzę- bowych albo wykałaczek o niewłaściwej średnicy. Efektem tego jest niewielkie zapalenie dziąsła brzeżnego, które jest bardziej za- awansowane w przestrzeniach międzyzębowych z uszkodzeniem brodawki dziąsłowej. Ryc. 4: Kontrola w świetle białym (4a), a następnie we fluorescen- cjiiselektywnymchromatycznymwzmocnieniu–tryb„perio”(4b). strona 6DT Ryc. 3b: Tryb „cario”, schematyczna prezentacja uzyskanych ko- lorów:okolice z aktywną próchnicą wybarwiają się na czerwono.