Dental Tribune Polish Edition

DENTAL TRIBUNE Polish Edition Praktyka 7 dlatego lekarze powinni być szcze- gólnie wyczuleni na wykrywanie tych nieprawidłowości. Odniedawnamamymożliwość wykrywania wczesnych postaci dysplazji, stanów przedrakowych i nowotworów przy pomocy lampy Microlux oraz Velscope. Diagno- styka lampą z białym światłem Microlux to bardzo proste, bezin- wazyjne badanie pozwalające określić, czy zmiana na błonie ślu- zowej pacjenta powinna być dalej diagnozowana poprzez pobranie wycinka do badania histopatolo- gicznego. Badanie trwa ok.5 min i nie jest w żaden sposób nieprzy- jemne. Zdrowe tkanki pochłaniają światło chemoiluminescencyjne lampy, a zmiany czerwone są dużo ciemniejsze. Komórki z licznymi ziarnistościami odbijają białe światło, przez co ich zarysy są bar- dzo widoczne. Dalsza diagnostyka polega na pobraniu wycinka do ba- dania histopatologicznego po- twierdzającego lub wykluczają- cego wstępne rozpoznanie. Rakjamyustnejczęstorośniew taki sposób, że nie daje dużych zmian na powierzchni, nacieka tkanki w głąb, dlatego tak istotne jest,abybadaćpacjentówpalpacyj- nie. Badanie węzłów chłonnych powinno wejść do kanonu badania stomatologicznego co najmniej raz w roku. Ogromnie ważne, a często zaniedbywane jest badanie palpa- cyjne tkanek dna jamy ustnej oraz ujścia ślinianek podjęzykowych i podżuchwowych. Należy spraw- dzić ich symetryczność i drożność oraz ilość śliny, w wielu wypad- kachumożliwitowcześniejszewy- krycie zmian potencjalnie niebez- piecznych. Badanie języka polega na kon- troli jego ruchomości, spoistości, konsystencji oraz wyglądu. Po- przez przytrzymanie przy pomocy gazika za czubek języka możemy go maksymalnie wysunąć i obej- rzećpowierzchnieboczneigórną,a prosząc pacjenta o dotknięcie ko- niuszkiem języka do podniebienia, mamy możliwość skontrolowania wyglądu spodniej jego części i ocenę wyglądu dna jamy ustnej. Należy zwrócić uwagę na wygląd i ułożeniebrodawekgrzybowatychi liściastych, gdyż często ich wygląd mylonyjestzobecnościązmianpa- tologicznych. Powinny nas zanie- pokoić wszelkie przebarwienia, ograniczenia ruchomości i zabu- rzenia odczuwania smaku, gdyż mogą być one objawem toczącego się procesu nowotworowego. Badanie podniebienia powinno odbywać się przy szeroko otwar- tych ustach i głowie odchylonej do tyłu. Pomocne przy tych badaniach może być użycie lusterka i lampy Microlux w celu wykrycia zmian patologicznychniewidocznychgo- łym okiem. Choroba nowotworowa nie- rzadko rozwija się bez wyraźnych objawów, często do postawienia właściwejdiagnozydochodziwza- awansowanym stadium, dlatego szanse na wyleczenie są znikome. Diagnostykarakajamyustnejtoba- danie: kliniczne, rtg i histopatolo- giczne. Rak jamy ustnej wykrywany jest bardzo późno ponieważ prze- biega przez długi czas bezobja- wowo. Pierwszymi sygnałami, ob- serwowanymi przez pacjentów są najczęściej niegojące się owrzo- dzenia w obrębie warg, języka, dziąseł lub na wewnętrznej stronie policzków, które łatwo krwawią i niegojąsięprzezdłuższyczas.Wy- czuwalny guzek lub zgrubienie w obrębiepoliczków,warglubnawy- rostku zębodołowym świadczy o rozrościetkanki.Kiedyraknacieka nerw, pacjent traci czucie, mogą wystąpić parestezje (drętwienie) w obrębie jamy ustnej i utrata odczu- wania smaku pokarmów. Opisy- wane białe lub czerwone plamki na dziąsłach, języku lub błonie śluzo- wej są zbyt często lekceważone podczas badania, co w wielu przy- padkach opóźnia wykrycie nowo- tworów i pogarsza rokowanie. W stanach bardziej zaawansowanej choroby mogą wystąpić trudności przy przeżuwaniu lub połykaniu pokarmów, uczucie dławienia, przeszkody w gardle bez znanej przyczyny oraz bolesność lub nie- wyjaśniony ból w obrębie jamy ustnej. Pacjenci zgłaszają się, gdy zaobserwują obrzęk żuchwy lub szczękipowodującyzłedopasowa- nie noszonej wcześniej protezy, szczękościsk lub ból języka. Zmianabarwygłosu,powiększenie węzłówchłonnychgłowyiszyiko- jarzy się raczej z przeziębieniem, ale niestety, nie zawsze tak jest. Chrypka utrzymująca się ponad 6 tygodni powinna zaniepokoić i skłonić do wizyty u lekarza. W gabinetach stomatologicz- nych na szerszą skalę należy stoso- wać testy i nowoczesne instru- menty, np. lampy diagnostyczne, które ułatwiają wykrywanie nie- prawidłowościiskuteczneleczenie pacjentów. Opisywane objawy po- winny skłonić lekarza do wdroże- nia wnikliwej diagnostyki i lecze- nia w kierunku zmian nowotworo- wych. W mediach dostępnych dla pacjentów należy publikować wię- cej informacji na temat niepokoją- cych objawów. W leczeniu raka jamy ustnej stosowana jest chirurgia, radio- oraz chemioterapia. W związku z późnym rozpoznaniem stosowane metody są bardzo inwazyjne i pro- wadzą do trwałego okaleczenia czynnościowego i kosmetycznego pacjenta. Po leczeniu pacjent ma zaburzeniamowyipołykania.Przy raku 1/3 przedniej części języka, dna jamy ustnej i trójkąta zatrzo- nowcowego, przerzuty stwierdza się u 35-40% chorych już podczas pierwszego badania (węzły I, II i II poziomu), ok.15% chorych ma przerzuty obustronne. Należy pa- miętać, że rak jamy ustnej może mieć swój początek także w śli- niankach i migdałkach. Tak wysoka śmiertelność wy- nika ze stosunkowo późnego roz- poznania choroby, podczas gdy ist- nieje już możliwość przeprowa- dzenia wczesnej diagnostyki błony śluzowej jamy ustnej na obecność stanów przedrakowych i raków błony śluzowej jamy ustnej. DT AD MagdalenaPawelczyk-Mada- lińska jest lekarzem dentystą, specjalistą periodontologiem. Prowadzi prywatną praktykę w Gdańsku. Autor Wiele problemów, szczególnie występujących w okresie dojrze- wania, można zdiagnozować po- przezobserwacjęzębów,choćich źródeł należy szukać w psychice. Dlatego właśnie lekarz dentysta daje często pierwszy sygnał alar- mowy, że z nastolatkiem może dziać się cos niepokojącego. Długotrwały stres dotyka nie tylko biznesmenów, ale także dzieci,zwłaszczawokresiedojrze- wania, kiedy mają zachwiane po- czucie własnej wartości. „Gdy na- stoletni pacjent usiądzie na fotelu dentystycznym i otworzy usta, od razumogęstwierdzić,czynp.cierpi na bruksizm, czyli chorobę o pod- łożu psychosomatycznym, polega- jącą na mimowolnym zgrzytaniu zębami i ich zaciskaniu, zwłaszcza w nocy” – mówi dr Iwona Gnach- Olejniczak. „Statystyki wskazują, że na bruksizm cierpi już niemal co trzecie dziecko” – dodaje. Wtakich przypadkach dentyści zazwyczaj zalecają stosowanie na noc szyn okluzyjnych, które gwa- rantują prawidłowe ułożenie szczęki i żuchwy względem siebie, bez zaciskania zębów. Problem bruksizmu wymaga jednak kom- pleksowego działania, obejmują- cego także odstresowanie. Obsesja porządku i czystości, czasemwystępującaumłodzieżyw okresie dojrzewania może być wy- razem stresu i braku akceptacji sa- mego siebie. Taki perfekcjonizm może też obejmować czyszczenie zębów. „Pacjent, dążąc do skutecz- nego oczyszczenia zębów, szoruje jetak,żeuszkadzadziąsła,któreza- czynają się cofać i boleśnie odsła- niać szyjki zębowe” – mówi dr IwonaGnach-Olejniczak.Niemusi to jednak od razu oznaczać proble- mównaturypsychicznej.Byćmoże nastolatek nie umie prawidłowo myć zębów i wystarczy krótki kurs przeprowadzony przez higienistkę w gabinecie stomatologicznym. Lekarz dentysta może być bar- dzo pomocny w diagnozowaniu objawów bulimii. Z reguły scho- rzenie dotyka nastolatek między 12. a 18. r.ż. Chorobie nie musi to- warzyszyć nadmierna chudość, dlatego bulimicy zazwyczaj cho- rują w tajemnicy przed bliskimi. Prawdę o ich rzeczywistych pro- blemachmożepokazaćjamaustna. Silniezniszczoneprzeztreśćżołąd- kową szkliwo, zwłaszcza od we- wnętrznej strony zębów, duża liczba ubytków, poważne choroby dziąseł oraz powiększone ślinianki – to oznaki, po których dentysta często szybciej niż otoczenie po- trafi zdiagnozować u pacjenta buli- mię. DT Dentysta jak psycholog?