Dental Tribune Turkish Edition

Bilim & Araştırma DENTAL TRIBUNE Türkiye Baskısı8 Kalp hastası çocuklarda ağız-diş sağlığı Özet Ağız ve diş sağlığı kalp ra- hatsızlığı olan çocuklarda hayat- sal önem taşımaktadır. Konjeni- tal ve kazanılmış kalp rahatsız- lıkları çocuklarda ağız içi işlem- lerini güçleştirmekte, enfektif endokardite maruz kalma olası- lığını artırmaktadır; kalp rahat- sızlığı olan çocuklarda uygula- nacak genel anestezi ile oluşabi- lecek riskler artmakta ve ayrıca kullanılan ilaçlar ağız içi işlem- ler sırasında uzun süre kanama riski oluşturabilmektedir. Ailelerin var olan kalp rahat- sızlığına yönelik endişeleri ne- deniyle çocuklarının ağız ve diş sağlığını ihmal etmeleri, tatlan- dırılmış ilaçların uzun süre kul- lanılımı, bu hastalarda görülebi- lecek gelişimsel mine defektleri ve ayrıca transplantasyon hasta- larında uygulanan tedavilerin yan etkileri kalp hastası çocuk- ların ağız ve diş sağlığı üzerinde olumsuz etki oluşturabilmekte- dir. Bu nedenle, kalp hastası ço- cuklarda erken yaslardan itiba- ren iyi bir ağız dis sağlığına sa- hip olmaları sağlanmalı, aileler koruyucu ağız diş sağlığı konu- sunda bilinçlendirilmelidirler. Kalp rahatsızlığı olan çocuk- larda ağız diş sağlığı hayatsal önem taşımaktadır. Enfektif en- dokardit eğilimi, kullanılan var- farin ve türevi ilaçların arttırdığı kanama olasılığı, dişlerde çekim ve tedavilerin uygulanması için düşünülebilecek genel anestezi- nin komplikasyon riski yarata- bilmesi nedenleri ile kalp hasta- sı çocuklarda ağız diş sağlığına büyük önem verilmesi gerek- mektedir (1, 4, 7, 8, 10). Çocukluk döneminde en sık rastlanılan kalp rahatsızlıkları konjenital kalp hastalıklarıdır. Konjenital kalp hastalığı do- ğumda % 0.8 oranında görül- mekte ve tüm kalp rahatsızlıkla- rının yaklaşık %30’unu oluştur- maktadır. Ventriküler septal de- fekt ise % 28 oran ile en sık rastlanılan konjenital kalp ra- hatsızlığı olarak bildirilmekte- dir (Tablo 1) (26). Konjenital kalp hastası ço- cuklarda ağız diş sağlığı yetersiz olabilmektedir. Bir yaşına kadar gerçekleşen kronik kusmalar, kullanılan ilaçların oluşturduğu ağız kuruluğu, ailelerin var olan kalp rahatsızlığına yönelik endi- şeleri nedenleriyle çocuklarının ağız diş sağlığını ihmal etmeleri kalp hastası çocukların ağız diş sağlığı üzerinde olumsuz etki oluşturabilmektedir. Konjenital kalp rahatsızlığı olan çocuk hastaların ağız içi ve yüz muayenelerinde hastalıkla- rına ilişkin belirti verme olasılık- ları azdır. Bu çocuklarda mavi mukoza, siyanoz gibi belirtiler saptanabilir; sürekli dişlerin sür- mesinde gecikmeler, süt dişle- rinde hipoplaziler gözlenebilir. Fallot tetratolojisinde oral bulgu olarak kırışık dil görülebilir. Ay- rıca, Down ve Williams sen- dromlu hastaların anomalilerine kalp rahatsızlığının da eşlik edebildiği düşünülerek tıbbi anamnez buna göre yönlendiril- melidir(7, 10). Diş hekiminin kalp hastası çocuklarda öncelikli hedefi en- fektif endokarditin engellenmesi, periodontal rahatsızlıklarının iyi- leştirilmesi ve iyi bir ağız hijyeni- nin sağlanması olmalıdır. Ağız içinde herhangi bir uygulamaya geçmeden önce diş hekimi çocuk hastanın tüm medikal geçmişi hakkında bilgi sahibi olmalıdır. Çocuk hastayı takip eden doktor- la konsültasyona geçmeli ve var olan defekt, çocuğun stres tole- ransı , çocuğun son kullandığı ilaçlar hakkında bilgi almalıdır. Konjenital kalp hastalığı olan ço- cukların diş tedavi planlamasın- da tıbbi konsültasyona önem ve- rilmeli, antibiyotik profilaksisi değerlendirilmeli, hızlı ve etkili tedavi gerçekleştirilmeli ve aileyi bilinçlendirme önem taşımalıdır (8, 25, 27). Konjenital kalp rahatsızlığı olan çocuklarda diş çürüğü sıklı- ğına ilişkin olarak yapılan çalış- malarda farklı bulgular saptan- mıştır (Tablo 2) (4, 9, 12, 13, 18, 23, 24). Bazı calışmalarda kalp hastası çocuklarda diş çürüğü görülme oranı sistemik rahatsız- lığı olmayan çocuklara göre da- ha fazla, bazı çalışmalarda ise benzer bulgular bildirilmektedir. Ayrıca, konjenital kalp rahatsız- lığının gelişmekte olan dentis- yon üzerinde diş eksiklikleri ve mine defektleri gibi anomalilere neden olabildiği ileri sürülmek- te; kronik hipoksiya rahatsızlığı olan siyanotik çocuklarda ame- loblastik formasyon bozukluğu saptandığı belirtilmektedir (1, 4, 8, 10). Tasioula ve ark. 86 kalp hastası çocuğun sekizinde, kon- trol grubundaki 60 çocuğun be- şinde en az bir sürekli dişinde mine defekti bulunduğunu, kalp grubunda süt dişlerindeki mine anomalilerinin kontrol grubuna göre anlamlı derecede yüksek olduğunu belirtmişler ve mine anomalilerinin kalp rahatsızlığı- na bağlı olabileceğini belirtmiş- lerdir(24). Mine deformasyonla- rının kalp rahatsızlığının derece- si ile ilişkili olabileceği düşünül- düğünde, konjenital kalp rahat- sızlığına diş şekillenmesinin er- ken dönemlerinde müdahale edilmesi halinde siyanoz gibi sis- temik bozuklukların diş dokula- rına etki derecesi ve süresi aza- lacaktır. Kalp hastalığı olan çocuklar- da var olabilecek kötü ağız hijye- ni normal fizyolojik durumlarda bile sıklıkla bakteriyemi oluştu- rabildiğinden, ağız içi işlemlerin yaratabileceği enfektif endokar- ditin şiddeti ağız sağlığının du- rumu ile yüksek derecede ilişki- lidir. Enfektif endokarditin kar- diyovasküler hastalıklar, bakte- riyel fenomani, düşük doğum ağırlığı, diabetus mellitus gibi birçok sistemik hastalıkla ilişkili olduğu kanıtlanmıştır. Enfektif endokardit şiddetli valvular dis- fonksiyon, dehisens, konjestif kalp rahatsızlığı ve çeşitli embo- lizmlere neden olarak ölüm ile sonuçlanabilir; uzun dönemde kalp kapakçığında hasar oluştu- rarak kalp kapakçığının protetik tedavi ile yenilenmesine neden olacak fonksiyonel kayıp oluştu- rabilir (2, 4, 5, 27). Enfektif endokarditin patoje- nitesi kan akımına karışan pato- jen mikroorganizmaların endo- kardial defekt bölgesindeki mat- riks molekülleri ve trombositler- le etkileşimi sonucu başlar. Kon- jenital kalp rahatsızlığından kay- naklanan düzensiz kan akımı kalbin endotel dokusunda hasar yaratır. Hasar bölgesine biriken trombositler ve fibrin doku hüc- Defekt % Tablo II. Konjenital kalp rahatsızlığı olan çocuklarda elde edilen dmft ve DMFT değerleri.Tablo I. Konjenital kalp hastalıklarının görülme oranları. Sayfa 9DT Ventriküler septal defekt 28 Atrial septal defekt 10 Pulmoner stenoz 10 Patent duktus arteriozus 10 Fallot tetratolojisi 10 Aortik stenoz 7 Aort darlığı 5 Büyük arterlerin transpozisyonu 5 Ender görülenler 15 DMFT 10-12 yaş: 5.03 5-9 yaş 0.58 kalp hast. 0.45 kontrol 10-16 yaş 1.81 kalp hast. 1.62 kontrol 0.9 kalp hast. 0.6 kontrol 5-16 yaş 2.7 kalp 2.0 kontrol 3.97 0.9 kalp hast. 0.3 kontrol 0.77 kalp hast 0.38 kontrol Dmft 4-6yaş: 3.34 7-9yaş: 3.26 2-4 yaş 1.81 kalp hast 1.63 kontrol 5-9 yaş 4.32 kalp hast. 2.77 kontrol 4.2 kalp hast. 2.3 kontrol 2-10 yaş 3.7 kalp hast. 3.9 kontrol %29 çürük %7 apse 2.62 5.2 kalp hast. 2.1 kontrol 1.57 kalp hast 1.81 kontrol Yaş 4-12 2-16 1-15 2-16 6ay-14 2-17 2-11 2-16 Araştırmacı Urquhart ve Blinkhorn Pollard ve Curzon Hallet ve ark. Franco ve ark. Hayes ve Fasules Da silva ve ark. Steckesen-blicks ve ark. Tasioula ve ark. Diş Hekimi Elif Bozdoğan, Prof. Dr. Oya Aktören