Dental Tribune Polish Edition, VOL. 9, NR 7+8

DENTALTRIBUNE Polish Edition Perspektywy 13 Pulpotomia jest bardzo po- wszechnątechnikąstosowanąpod- czas leczenia zębów mlecznych. Chociaż potwierdzono skutecz- ność pulpotomii z zastosowaniem formokrezolu (rozczyn 1:5), obec- nie istnieje tendencja poszukiwa- nia alternatywnych technik ze względu na potencjalne właściwo- ści rakotwórcze i mutagenne tego komponentu formaldehydowego. Do wykonywania pulpotomii za- częto wykorzystywać lasery, a ba- dania porównawcze (Pescheck i in.,2002)wykazałyprzewagęlase- rów CO2 nad terapią formokrezo- lem podczas wykonywania pulpo- tomii zębów mlecznych. Pozy- tywny wynik leczenia uzyskano w 91-98% przypadków. Inne badania wykazały wyższą skuteczność trybu Super Pulse nad trybem fali ciągłej. W 1999 r. Elliot i inni także po- twierdzili odwrotną korelację zna- czącą pomiędzy energią laserową aplikowaną do miazgi a stopniem powstania zapalenia po 28 dniach. Autorzy tego badania po 4 latach uzyskaliwskaźniksukcesuklinicz- nego o wartości 99,4%, w porów- naniu z 88,2% w grupie kontrolnej leczonej formokrezolem. Gu- elmann i inni (2002) zauważyli na- tomiast korelację pomiędzy proce- semgojeniaawiekiemirozmiarem wierzchołka zęba mlecznego. La- ser Nd:YAG wykorzystywano także do pulpotomii zębów mlecz- nych. Niedawne badania wykazały wskaźnik sukcesu klinicznego o wartości85,7%iwskaźniksukcesu badań radiograficznych o wartości 71,42% po 12 miesiącach. W gru- pie formokrezolu wskaźniki suk- cesu klinicznego i radiograficz- negowyniósł90,47%.Podczasgdy raporty dotyczące leczenia endo- dontycznego dzieci są niezwykle rzadkie, istnieją badania na temat leczenia zębów stałych za pomocą laserów diodowych oraz Nd:YAG, których bakteriobójcze właściwo- ści wykorzystywane są podczas le- czenia kanałów głównych i bocz- nych. Baza danych PubMed zawiera tylko jeden artykuł na temat bada- niapoświęconegoterapiilaserowej zębów mlecznych. Porównuje ono efekty stosowania różnych proce- dur (lasery Er, Cr:YSGG, techniki ręczne oraz stosowanie instrumen- tów obrotowych) podczas oczysz- czania i kształtowania ścian kana- łów korzeniowych w zębach mlecznych. Leczenie laserem Er, Cr:YSGG dało efekty podobne do tych, osiągniętych za pomocą instrumentów rotacyjnych. Obie techniki okazały się bardziej sku- teczne niż zabieg przy użyciu in- strumentów ręcznych. Ukończenie oczyszczaniaikształtowaniakana- łów techniką laserową w porówna- niu z pozostałymi metodami oka- zało się znacznie szybsze. Wnioski kliniczne Podczas zabiegu pokrywania miazgi należy zwrócić uwagę na aplikowaną moc. Zastosowanie ni- skiej mocy w trybie rozproszonej wiązkiorazwtrybachpulsującymi Super Pulse gwarantuje powstanie dobrej koagulacji powierzchnio- wej oraz dekontaminacji, która podtrzymuje żywotność pozostałej miazgi. Ze względu na charaktery- stycznąanatomięwierzchołkaoraz głębokość penetracji laserów na podczerwień, należy wykazać się szczególną ostrożnością, stosując laser podczas oczyszczania i de- zynfekcji kanałów korzeniowych zębów mlecznych. Wykorzystywanielasera wtraumatologiistomatologicznej W przypadku dziecięcych traum stomatologicznych, często związanych ze skomplikowanymi, anawetkrytycznymiprzypadkami, terapia laserowa oferuje nowe możliwości leczenia. Literatura międzynarodowa nie zawiera wielu materiałów na temat lasero- wej terapii traumatologicznej w stomatologii. Brak także jedno- znacznych wytycznych dotyczą- cych zastosowania lasera w tej dziedzinie klinicznej, chociaż za- lety terapii laserowej sprawiają, że jest ona korzystną opcją w leczeniu tkanki twardej i miękkiej oraz od- krytej miazgi. Urazytraumatycznetkankitwardej Złamanie korony wiąże się z uszkodzeniem szkliwa i zębiny, a w złożonych przypadkach z odsło- nięciem miazgi. Jak zauważono, tylko lasery erbowe mogą zagwa- rantować korzystne wyniki ekska- wacji zęba, zmniejszając dyskom- fort pozabiegowy i nadwrażliwość zęba oraz zapewniając rozwiąza- nie o minimalnej inwazyjności. Lasery te mogą być wykorzysty- wane do wykonywania całkowitej procedury zabiegowej składającej się z: preparacji i wykończenia brzegu zęba, koagulacji obnażonej miazgi (w razie potrzeby), pulpo- tomii lub pulpektomii oraz lecze- nia tkanek miękkich (Ryc. 9-10). Ułamana korona odkrywa dużą liczbę kanalików zębiny. Lasery erbowe,zniewielkimchłodzeniem sprayem wodnym lub bez chłodze- nia mogą połączyć i uszczelnić ka- naliki (do głębokości 4 µm), tym samym zmniejszając przepusz- czalność płynów przez tkanki i nadwrażliwość zębiny. Inne la- sery (diodowe, Nd:YAG, CO2) także posiadają właściwości tera- peutyczne. Urazy traumatyczne tkanki miękkiej Pośrednie urazy traumatyczne są związane z uszkodzeniem struk- tur podporowych, w szczególności kości wyrostka zębodołowego, przyzębia, dziąseł, więzadeł, wę- dzidełka języka oraz ust. Lasery stanowią obecnie jedną z opcji le- czenia tkanki miękkiej i zapew- niają dobrą koagulację (przy za- chowaniu niezwykle czystego pola roboczego), skuteczne odkażanie, fotobiostymulację oraz mają wła- ściwości przeciwbólowe. Z tych względówzalecasięstosowaniela- serów w leczeniu traumatycznych urazów tkanki miękkiej. Brak ko- niecznościzakładaniaszwówprzy- czynia się do skutecznego i szyb- kiego procesu gojenia się ran oraz znaczniezmniejszadyskomfortpa- cjenta. W oparciu o doświadczenie au- torów niniejszego artykułu można stwierdzić, że leczenie laserowe usprawnia procedury: – odkażania zębodołu po utracie zęba, – leczenia ubytku przyzębia po zwichnięciu lub nadwichnięciu zęba, – zabiegów augmentacji dziąsła w przypadku leczenia traumatycz- nych urazów stomatologicznych, – esekcji i plastyki dziąsła, – cięcia chirurgicznego (np. w celu usunięcia fragmentu zęba). Wnioski kliniczne Wszystkie wyżej wymienione korzyści związane ze stosowaniem terapii laserowej (tkanki twardej i miękkiej oraz odkrytej miazgi) sprawiają, że technologia laserowa jest bardzo pomocna w tej dziedzi- nie. Wykorzystywanielaserówmałej mocy Biostymulacja i kontrola bólu (LLLT) Terapia laserem małej mocy (LLLT) lub laserem miękkim może wprowadzić pacjenta w stomatolo- gię pozbawioną traumatycznych doświadczeń. Chociaż literatura naukowa poświęcona tym zagad- nieniom jest obszerna, wciąż ist- nieją rozbieżności w metodologii oraz stosowanych dawkach. Stoso- wane na początku lasery helowo- neonowe (632.8 nm) zastąpiono półprzewodnikowymi laserami diodowymi (830 nm lub 635 nm). Lasery te działają przeciwbólowo, pobudzająbiostymulacjęorazprzy- spieszają proces regeneracji tkanki, zatemwpływająnawielesystemów komórkowych (fibroblasty, makro- fagi, limfocyty, komórki nabłonka, śródbłonek) i korzystnie oddziałują na mechanizm zapalny, zmniejsza- jąc fazę wysiękową i jednocześnie stymulując proces gojenia się. Procesy te są ważnymi klinicz- nie zaletami, szczególnie w odnie- sieniu do najmłodszych pacjentów o osłabionym układzie obronnym (pacjentów z cukrzycą insulino-za- leżną,dysfunkcjązastawkilubwadą wrodzoną, z protezami zastawek serca, a także pacjentów po chirur- gicznejrekonstrukcjikomoryserca, chemioterapii lub napromieniowa- niu).Laserymałejmocywytwarzają mocowartości10/50mW,aenergia promieniowaniawynosiodkilkumJ do 1 lub 2 J. Już 1-3 dni po biosty- mulacji można zauważyć znaczne zmniejszenieopuchliznyiprzyspie- szone powstawanie nabłonka oraz włókien kolagenowych. Metoda LLLT ma wiele zastosowań w sto- matologii, zarówno w odniesieniu do tkanek miękkich (biostymulacja zmian chorobowych, afty, oprysz- czki, schorzenia błony śluzowej, pulpotomia) i twardych (przyspie- szenieruchuortodontycznego),jaki w leczeniu bólu o podłożu neurolo- gicznym (nadwrażliwość na ból, re- generacja nerwów, bóle stawu skro- niowo-żuchwowego, ból pozabie- gowy oraz podrażnienia ze strony aparatu ortodontycznego). Podsumowanie Różne parametry użytkowania orazróżnerezultatykliniczneieks- perymentalne opisywane w litera- turze międzynarodowej zazwyczaj dezorientują niedoświadczonych dentystów, którzy chcieliby zasto- sować technologię laserową w sto- matologii dziecięcej. Badania do- tyczące tkanki miękkiej są konsek- wentne i zgodne z ustalonymi pro- tokołami i dzięki temu dają powtarzalne wyniki. Jest to moż- liwe, ponieważ stosowane lasery (diodowe, Nd:YAG, CO2) działają w oparciu o tę samą technologię. Wbadaniachnadtkankątwardą wykorzystuje się lasery erbowe, które różnią się nie tylko długo- ściami fal (2.780 nm i 2.940 nm), ale także ogólną budową. Przepro- wadzone do tej pory badania nie mogą być ze sobą porównane z kilku powodów: gęstość i płynność mocy stanowią tylko jeden aspekt procesu dostarczania energii do tkanki docelowej. Przede wszyst- kim, lasery te wyposażone są w inne systemy działania: włókna optyczne (puste włókna) oraz ra- miona przegubowe transmitują energię w różny sposób, więc ener- gia docierająca do tkanki może być innaniżnawyświetlaczu.Płynność i ciśnienie systemu chłodzenia po- wietrzem i sprayem wodnym, dłu- gośćimpulsóworazprofilwiązkisą kolejnymi parametrami wpływają- cymi na efekt końcowy oddziały- wania lasera na tkankę. Sukces minimalnie inwazyjnej terapii laserowej, w której najważ- niejszym czynnikiem jest dobór odpowiedniej energii (minimalny skutecznypoziom),zależytakżeod znajomości technologii laserowej. Operator musi nauczyć się, jak pre- cyzyjnie oddziaływać na tkanki. Przed skutecznym wykorzysta- nieminstrumentunależypoświęcić wiele czasu na uczenie się właści- wej techniki.Aby stosowanie lase- rów było bezpieczne, a młodzi pa- cjenci w pełni skorzystali z nowej technologii, ważne jest, aby denty- ścizrozumielicharakterystykędłu- gości fal oraz ich oddziaływania z tkankami biologicznymi. Odpowiednia podejście psy- chologiczne do pacjenta także przyczynia się do skuteczności te- rapii laserowej, która często przez pacjentów i ich rodziny postrze- ganajestjakoprawdziwamagia. Piśmiennictwodostepneuwydawcy. DT Ryc.10a Ryc.10b Ryc.10c Ryc. 10 a-c: Leczenie o minimalnym stopniu inwazyjności wykonywane laserem erbowym (a).Aplikacja systemu szkliwo-zębina oraz odbudowywanie brzegu siecznego (b). Efekt końcowy po wykończeniu i polerowaniu (c). wykrywanie próchnicy preparacja ubytków (szliwo-z´bina) oraz usuwanie próchnicy traumatyczne urazy tkanki twardej i mi´kkiej zabiegi chirurgiczne endodoncja ortodoncja biostymulacja i uÊmierzanie bólu Tab. 2: Procedury w stomatologii laserowej Claudia Caprioglio – lek. dent., specjalista chirurg, prof. wizytujący na Uniwer- sytecie w Parmie (Włochy) – Via San Zeno 1 27100 Pavia, Włochy – E-mail: ac.caprioglio@tin.it Giovanni Olivi – lek. dent, prof. wizytujący na Uniwersytecie w Genui (Wło- chy) – Piazza F. Cucchi n. 3 Rzym, Włochy – E-mail: olivi.g@tiscali.it Maria Daniela Genovese – lek. dent., prowadzi prywatną praktykę w Rzymie, Włochy. Kontakt