Dental Tribune Polish Edition

Opinie DENTALTRIBUNE Polish Edition6 Ponad 20 lat temu u pacjentki Kimberly Bergalis zdiagnozo- wanoAIDS.Źródłeminfekcjiwi- rusem HIV okazał się dentysta. Chociaż nie udało się poznać dokładnej drogi zakażenia, ten pierwszy udokumentowany oraz opisany przez media przypadek przekazaniawirusemHIVprzezle- karza wywołał ogromną panikę wśród pacjentów. Śmierć pacjentki w 1991 r. spowodowała, że zasady wykonywania zawodu dentysty zmieniłysięniemalzdnianadzień. Wprowadzono m.in. rozmaite re- gulacjeiwytycznedotyczącestery- lizacji instrumentów stomatolo- gicznych. 19. grudnia 2003 r. amerykań- skie Centrum Kontroli i Prewencji Chorób (CDC) opublikowało do- kument na temat kontroli infekcji w środowisku stomatologicznym. Wytyczne stanowią najnowsze naukowe uzasadnienie stosowania praktyk kontroli infekcji. Sugero- wane rozwiązania zostały poparte przez wiele organizacji ds. zdrowia stomatologicznego, takie jakAme- rykańska Administracja Bezpie- czeństwa i Higieny Pracy (OSHA) oraz kanadyjska organizacja służby zdrowia Health Canada. Każdegodniaprzyjmujemypa- cjentów z różnych środowisk, któ- rzyprzynosządogabinetówstoma- tologicznych rozmaite patogeny. Do naszej odpowiedzialności na- leży zatrzymanie czynników cho- robotwórczychorazuniemożliwie- nie rozprzestrzenienia się infekcji poza gabinet. Stosowanie zaleca- nych przez amerykańskie centrum CDC wytycznych i procedur może pomóc w zapobieganiu przenosze- nia infekcji przez krew, wydzieliny zustidrógoddechowychorazkon- taktzakażonyminarzędziamiwga- binecie dentystycznym. Jednym z czynników, które należy rozważyć jest ocena ryzyka zakażenia spo- wodowanego wydzielinami, na które narażony jest personel me- dyczny. Ludzka krew ma wysoki współczynnikzaraźliwości.Zkolei ludzka ślina, oprócz bakterii i grzy- bów jest w stanie przechowywać wiele rodzajów wirusów zakaź- nych. Bez możliwości przeprowa- dzenia bezpośredniej analizy, per- sonel medyczny musi zakładać, że każdy pacjent jest potencjalnym nosicielem. Z tego powodu gabi- nety stomatologiczne powinny być wyposażone w uniwersalny proto- kół dotyczący prewencji infekcji. Wytyczne CDC wyjaśniają m.in. jak należy odpowiednio za- kładać rękawice chirurgiczne oraz jak stosować związany z nimi pro- tokół postępowania. Te zalecenia pomogą uniknąć zakażeń pocho- dzących z płynów oraz tkanek ustnychpacjenta.Jeślichodzioma- skichirurgiczne,należyzdawaćso- bie sprawę z faktu, że ablacja lase- rowa tkanki ludzkiej lub uzupeł- nień może spowodować destrukcję termiczną oraz wytworzyć pro- duktyubocznezawierającemartwy iżywymateriałkomórkowy(wtym fragmenty krwi), wirusy oraz to- ksyczne gazy i opary. Problema- tyczna może się także okazać za- wartość materiału zakaźnego roz- proszonegowaerozolu,któryznaj- duje się w smudze po aplikacji światła lasera. Materiał ten może zawieraćwirusopryszczkipospoli- tej lub brodawczaka ludzkiego, który może dostać się do błony ślu- zowej przeprowadzającego zabieg lekarza lub przebywającego w po- bliżupersonelu.Chociażniemado- wodów na to, że wirus HIV lub wi- rus zapalenia wątroby typu B są przenoszone poprzez opary aero- zolowe i wdychanie, istnieją bada- nia naukowe potwierdzające ry- zyko występowania tej drogi zaka- żenia. Zagrożenie dla personelu medycznego spowodowane kon- taktem ze smugami oraz dymem powstałym po stosowaniu lasera jestrealne,zalecasięwięcstosowa- nie ssania o dużej sile oraz masek o wysokiej zdolności filtracyjnej (Ryc. 1). Sterylizacja jest wieloetapową procedurą, którą personel gabinetu stomatologicznego musi wykonać ostrożnieiprawidłowo,abyzyskać pewność,żewszystkieinstrumenty są dokładnie wyjałowione i bez- pieczne dla pacjenta. Czyszczenie – pierwszy podstawowy etap wszystkich procesów odkażania i sterylizacji polega na fizycznym usuwaniu szczątków, co zmniejsza liczbęmikroorganizmówznajdują- cych się na instrumencie lub urzą- dzeniu. Pozostawienie szczątków lub odpadków organicznych może ujemnie wpłynąć na proces dezyn- fekcji lub sterylizacji. Prawidłowe monitorowanie procedur steryliza- cji powinno uwzględniać stosowa- nie wskaźników wydajności i wskaźników biologicznych oraz przeprowadzanie cotygodniowej kontroli (Ryc. 2). Instrumenty wykorzystywane do pracy z pacjentem dzieli się na 3 grupy w zależności od przezna- czenia oraz występowania poten- cjalnego ryzyka przeniesienia cho- roby. Do narzędzi najwyższego ry- zyka należą instrumenty mające kontaktztkankąmiękką,kostnąlub krwioobiegiem. Z ich użyciem związane jest najwyższe ryzyko przeniesienia infekcji, dlatego przed wizytą każdego pacjenta na- leży je sterylizować nad płomie- niem.Doinstrumentówwysokiego ryzyka należą także narzędzia chi- rurgiczne, np. skalery periodon- tyczne, wiertła, włókna optyczne (Ryc. 3) oraz końcówki (Ryc. 4). Dlatego też każdorazowe spraw- dzanie, rozszczepianie, polerowa- nie i sterylizowanie włókien optycznych oraz końcówek jest niezwykleważne.Możnateżstoso- wać wyjałowione narzędzia jedno- razowego użytku. Do grupy średniego ryzyka na- leżą narzędzia, które wchodzą w reakcję z błoną śluzową, ale nie pe- netrują tkanki miękkiej. Wiążą się onezmniejszymryzykiemprzenie- sieniainfekcji.Doinstrumentówtej grupy można zaliczyć m.in. lu- sterka dentystyczne, upychacze do amalgamatu oraz łyżki wyciskowe. Większość z instrumentów należą- cychdotejkategoriijestodpornana wysokie temperatury, można je więc każdorazowo sterylizować nad płomieniem. W przypadku na- rzędzi wrażliwych na wysoką tem- peraturę, należy stosować wysoki poziom dezynfekcji. W grupie nis- kiego ryzyka znajdują się instru- menty i narzędzia, które wchodzą w kontakt tylko z nienaruszoną skórą,stanowiącąskutecznąbarierę dlamikroorganizmów.Narzędziate niosą ze sobą niskie ryzyko przeno- szenia infekcji i zazwyczaj wyma- gająwyłącznieczyszczeniaorazza- stosowania niskiego poziomu de- zynfekcji. W tej kategorii znajdują się m.in. nasadki rtg, rękawy do po- miaru ciśnienia krwi, narzędzia la- serowe o niskim poziomie emisji oraz okulary ochronne. W przy- padku terapii laserowej niskiego stopnia, można wykorzystać prze- zroczystą barierę podobną do ręka- wów jednorazowego użytku. Oku- lary ochronne można czyścić środ- kiem dezynfekującym niskiego stopnia, jeśli jego przeznaczenie do usuwania wirusów HIVi HBVzos- tałozatwierdzoneprzezAmerykań- ską Administrację Bezpieczeństwa i Higieny Pracy (OSHA). Pozbywanie się zużytych na- rzędzi oraz usuniętych tkanek bio- logicznych powinno być zarzą- dzane oddzielnie. Rozszczepione włókna optyczne, złamane koń- cówkiizużytewłóknanależyumie- ścić w pojemniku z narzędziami chirurgicznymi. Zebrane odpady biologiczne trzeba włożyć do po- jemnika oznaczonego symbolem zagrożenia biologicznego. Aby chronić personel transportujący próbki zawierające tkanki uzys- kane podczas biopsji, każdą z nich należy umieścić w wytrzymałym, szczelnym pojemniku zabezpie- czonym pokrywką, która chroni przed ewentualnym wyciekiem podczas transportu. Poprzez stosowanie opisanych wytycznych można uniknąć roz- przestrzeniania patogenów wśród pacjentów, ich rodzin i personelu. Zadbajmyoto,abyśmierćKimberly Bergalis nie poszła na marne. Oświadczenie: Dr Yung nie czerpie żadnych ko- mercyjnychanifinansowychkorzy- ści z tytułu opublikowania niniej- szego artykułu. Artykuł po raz pierwszy ukazał się w dzienniku Journal of Laser Dentistry, 18/2 (2010): 68-70. Piśmiennictwodostępneuwydawcy. DT Kontrola infekcji w gabinecie dentystycznym FrankYung,Kanada Ryc. 3: Przykładowe wysterylizowane włókna optyczne i kątnice. Dr FrankY. W.Yung Toronto (Ontario), Kanada E-mail: frankyung@rogers.com www.drfrankyung.com Kontakt Ryc. 1: Przykładowa maska ochronna o wysokim stopniu filtracji polecana do pracy z lase- rami stomatologicznymi. Ryc. 2: Przykładowe wskaźniki, które poddawane są testom wykazującym poziom skuteczno- ści sterylizacji narzędzi w gabinecie. Ryc. 4: Przykładowe wysterylizowane końcówki szklane i kątnice.